Перейти до основного вмісту
Доступність
ordbøkene.no, Cловник букмола та Словник нюношка

Розширений пошук

Простий пошук
Про розширений пошук
59 результатів

Словник букмола 30 oppslagsord

radikal 1

іменник середній

Походження

av radikal (2

Значення та вживання

molekyl der ikke alle bindingene er i bruk, og derfor reagerer lett med andre atomer eller molekyler
Приклад
  • et fritt radikal inngår lett i kjemiske reaksjoner;
  • teorien om at frie radikaler er farlige for kroppen, er omdiskutert
Сторінка статті

radikal 2

прикметник

Походження

nydanning av latin radix ‘rot’, egentlig ‘som har med røttene å gjøre’

Значення та вживання

  1. om (venstreorientert) person: som vil ha gjennomgripende og raske forandringer, særlig av sosiale og politiske forhold;
    til forskjell fra konservativ og moderat
    Приклад
    • radikal politikk;
    • et radikalt syn på familien;
    • kunstneren må ikke bli en kasteball mellom radikal samfunnsoppfatning og borgerlig estetikk
    • brukt som substantiv:
      • de radikale stemte for forslaget
  2. Приклад
    • en radikal forandring;
    • forretningen opererer med noen radikale prisavslag;
    • situasjonen er en radikalt annen i dag enn for tjue år siden
Сторінка статті

konservativ

прикметник

Значення та вживання

  1. som ønsker å bevare det bestående og overleverte;
    Приклад
    • ha et konservativt kvinnesyn
  2. som er tilhenger av gjeldende samfunns- og statsordning;
    Приклад
    • konservativ politikk
    • brukt som substantiv:
      • stemme med de konservative
Сторінка статті

manifestere seg

Значення та вживання

vise seg, ytre seg;
Приклад
  • manifestere seg som politisk radikal
Сторінка статті

venstre 3

прикметник

Походження

norrønt vinstri; beslektet med venn

Значення та вживання

  1. som ligger på den siden, i den retningen der hjertet normalt er;
    Приклад
    • venstre fot;
    • huset ligger på venstre side av veien;
    • ha vondt i venstre side;
    • ta av til venstre;
    • se til venstre og høyre;
    • sitte til venstre for noen;
    • ikke vite forskjell på venstre og høyre
  2. som befinner seg i venstre halvdel av et område eller et synsfelt
    Приклад
    • kjøre på venstre side av veien;
    • huset til venstre;
    • venstre back
  3. i politikk: radikal (2, 1)
    Приклад
    • venstre fløy av partiet
  4. brukt som substantiv: slag med venstre hånd
    Приклад
    • få seg en rett venstre på haka

Фіксовані вирази

  • ekteskap til venstre hånd
    ekteskap mellom en fyrste og en kvinne av lavere byrd der kvinnen (og barna) ikke får arverett;
    morganatisk ekteskap
  • gjøre venstre om
    i politikk: vende seg mot venstre
Сторінка статті

rød

прикметник

Походження

norrønt rauðr, beslektet med latin ruber; jamfør rubin

Значення та вживання

  1. som har farge som ligner blod (og som ligger mellom oransje og fiolett i fargespekteret)
    Приклад
    • røde roser;
    • være rød og frisk i kinnene;
    • bli rød av sinne;
    • være rød i øynene av gråt;
    • et rødt hus
  2. politisk radikal;
    Приклад
    • politisk er han temmelig rød

Фіксовані вирази

  • den røde hane galer
    det brenner;
    det er brann
    • fredag kveld gol den røde hane i byen igjen
  • ikke ha et rødt øre
    være helt blakk
  • på røde rappen
    med det samme;
    på flyende flekken
  • rød dag
    dag som er markert med rød skrift i kalender;
    fridag
  • rød lykt
    • lykt som lyser rødt (ved inngangen til en sal) som tegn på at billettene til en forestilling eller konsert er utsolgt
    • fullt hus (1)
      • forestillingen ble spilt 80 ganger for røde lykter
  • rød strek
    • rødfarget strek som markerer feil i en tekst
      • få mange røde streker
    • grense mellom akseptable og uakseptable størrelser
      • våpenstøtte er den røde streken som ikke må overskrides
  • rød tråd
    sammenbindende elementet
    • gå som en rød tråd gjennom boka
  • røde garder
    • avdelinger av væpnede kommunister som har spilt en rolle under uroligheter og revolusjoner i flere europeiske land
    • ungdomsgrupper som skulle gjennomføre kulturrevolusjonen i Kina 1966–68
  • røde hunder
    barnesykdom med rødt utslett;
    Rubella
  • røde tall
    tall som viser underskudd i regnskapet for en driftsperiode
  • rødt kort
    • i idrett: kort som dommer viser til utøver som blir utvist fra konkurranse eller kamp
    • motsigelse, innvending
      • flere av debattantene burde ha fått rødt kort
  • rødt lys
    • stoppsignal (1)
      • få bot for å kjøre på rødt lys
    • det å si eller få nei til noe;
      avslag (2)
      • gi rødt lys til riving;
      • flere lovforslag fikk rødt lys
  • virke som en rød klut
    vekke raseri
Сторінка статті

progressiv

прикметник

Походження

fra fransk; av latin progressus ‘framskritt’

Значення та вживання

  1. framskritts- eller reformvennlig;
    Приклад
    • de progressive kreftene i samfunnet;
    • ha en progressiv innstilling
  2. fremadskridende, jevnt økende, stadig stigende

Фіксовані вирази

  • progressiv skatt
    det at skatteprosenten stiger med inntekten;
    jamfør progresjon
Сторінка статті

manifestere

дієслово

Походження

fra latin; jamfør manifest (2

Значення та вживання

legge for dagen;
vise, synliggjøre
Приклад
  • manifestere sin dyktighet

Фіксовані вирази

  • manifestere seg
    vise seg, ytre seg
    • manifestere seg som politisk radikal
Сторінка статті

kjønnskvotering

іменник жіночий або чоловічий

Значення та вживання

fordeling på grunnlag av kjønn (2) for å oppnå en jevnere fordeling mellom kvinner og menn, for eksempel ved ansettelser, inntak til utdanningsinstitusjoner og lignende

Фіксовані вирази

  • moderat kjønnskvotering
    det at det ene kjønnet får fortrinn under ellers like vilkår
  • radikal kjønnskvotering
    det at det kjønnet som er underrepresentert, blir foretrukket selv om personer fra det andre kjønnet ut fra andre utvelgelseskriterier skulle gått foran
Сторінка статті

venstrevridning

іменник чоловічий або жіночий

Значення та вживання

i politikk: omlegging i radikal retning;
Приклад
  • en venstrevridning i partiet
Сторінка статті

Словник нюношка 29 oppslagsord

radikal 1

іменник середній

Походження

av radikal (2

Значення та вживання

molekyl der ikkje alle bindingane (1 er i bruk og derfor ofte reagerer lett med andre atom eller molekyl
Приклад
  • radikal er ofte med i kjemiske reaksjonar;
  • teorien om at frie radikal er farlege for kroppen, er omdiskutert
Сторінка статті

radikal 2

прикметник

Походження

nylaging av latin radix ‘rot’, opphavleg ‘som når til røtene’

Значення та вживання

  1. om (venstreorientert) person: som vrakar og vil endre det systemet som er, eller det synet som rår;
    til skilnad frå konservativ og moderat (2)
    Приклад
    • eit radikalt syn på ekteskapet;
    • ho er aktiv i dei radikale miljøa
    • brukt som substantiv:
      • dei radikale var sterkt kritiske til religion
  2. Приклад
    • ei radikal endring;
    • situasjonen er ein radikalt annan i dag enn for ti år sidan
Сторінка статті

ultraradikal

прикметник

Значення та вживання

svært radikal (2, 1) i politisk syn
Приклад
  • eit ultraradikalt parti
Сторінка статті

venstreside

іменник жіночий

Значення та вживання

  1. ofte i bunden form eintal: venstre side av noko
    Приклад
    • venstresida av vegen;
    • venstresida i forsvaret svikta
  2. radikal del eller fløy i eit parti, ein organisasjon eller liknande
    Приклад
    • høyre til på venstresida;
    • ei samla venstreside;
    • venstresida i LO
Сторінка статті

venstrefløy

іменник жіночий

Значення та вживання

radikal gruppering i eit politisk parti;
jamfør fløy (3)
Приклад
  • venstrefløya i Arbeidarpartiet
Сторінка статті

venstre 3

прикметник

Походження

norrønt vinstri; samanheng med ven (1

Значення та вживання

  1. som ligg på den sida, i den leia som hjartet normalt er;
    Приклад
    • venstre handa;
    • andre gata til venstre;
    • gå til venstre;
    • på venstre sida av vegen;
    • ha vondt i venstre sida;
    • huset ligg på venstre handa
  2. som ligg i venstre halvdel av eit område eller eit synsfelt
    Приклад
    • køyre på ventre side av vegen;
    • huset til venstre;
    • venstre back
  3. i politikk: radikal (2, 1)
    Приклад
    • venstre fløy av partiet
  4. brukt som substantiv: slag med venstre hand
    Приклад
    • få seg ein rett venstre på haka

Фіксовані вирази

  • ekteskap til venstre hand
    ekteskap mellom ein fyrste og ei kvinne av lågare rang der kvinna (og barna) ikkje får arverett;
    morganatisk ekteskap
  • gjere venstre om
    i politikk: vende seg mot venstre
Сторінка статті

raud

прикметник

Походження

norrønt rauðr, samanheng med latin ruber; jamfør rubin

Значення та вживання

  1. som har ein farge som blod (og som ligg mellom oransje og fiolett i fargespekteret)
    Приклад
    • raude roser;
    • vere raud og frisk i kinna;
    • eit raudt hus
  2. politisk radikal;
    Приклад
    • politisk er han temmeleg raud

Фіксовані вирази

  • den raude hanen gjel
    det brenn;
    det er brann
    • brannvernet har plikt til å rykkje ut når den raude hanen gjel
  • ikkje ha eit raudt øre
    vere heilt blakk
  • på raude rappen
    med ein gong;
    på flygande flekken
  • raud dag
    dag som er markert med raud skrift i kalender;
    fridag
  • raud lykt
    • lykt med raudt glas som blir tend (ved inngangen til ein sal) når billettane til ei framsyning eller ein konsert er utselde
    • fullt hus (1)
      • stykket vart vist kveld etter kveld for raude lykter
  • raud strek
    • raudfarga strek som markerer feil i ein tekst
      • få mange raude strekar
    • grense mellom det som er akseptabelt og det som er uakseptabelt
      • foreldre må setje nokre raude strekar for barna
  • raud tråd
    berande idé, hovudtema
    • gå som ein raud tråd gjennom boka
  • raude gardar
    • avdelingar av væpna kommunistar som har spela ei rolle under uro og revolusjonar i fleire europeiske land
    • ungdomsgrupper som skulle gjennomføre kulturrevolusjonen i Kina 1966–68
  • raude hundar
    barnesjukdom med raudt utslett;
    Rubella
  • raude tal
    tal som syner underskot i rekneskapen for ein driftsperiode
  • raudt kort
    • i idrett: kort som domar viser til utøvar som blir utvist frå tevling eller kamp
    • motseiing, innvending
      • fleire av debattantane burde ha fått raudt kort
  • raudt lys
    • stoppsignal (1)
      • få bot for å køyre på raudt lys
    • det å seie eller få nei til noko;
      avslag (2)
      • regjering gav raudt lys for avgifta;
      • dei fekk raudt lys for prosjektet
  • verke som ein raud klut
    vere årsak til sinne
Сторінка статті

progressiv

прикметник

Походження

frå fransk; av latin progressus ‘framsteg’

Значення та вживання

  1. framstegsvenleg, reformvenleg;
    motsett reaksjonær
    Приклад
    • dei progressive kreftene i samfunnet;
    • ei progressiv haldning
  2. som aukar jamt, stendig stigande

Фіксовані вирази

  • progressiv skatt
    det at skatteprosenten stig med inntekta;
    jamfør progresjon (2)
Сторінка статті

kjønnskvotering

іменник жіночий

Значення та вживання

fordeling på grunnlag av kjønn (2) for å få ei jamnare fordeling mellom kvinner og menn, til dømes ved tilsetjingar, inntak til utdanningsinstitusjonar og liknande

Фіксовані вирази

  • moderat kjønnskvotering
    det at det eine kjønnet får fortrinn under elles like vilkår
  • radikal kjønnskvotering
    det at det kjønnet som er underrepresentert, blir føretrekt sjølv om personar frå det andre kjønnet ut frå andre utvalskriterium skulle gått framfor
Сторінка статті

venstrevriding

іменник жіночий

Значення та вживання

i politikk: omlegging i radikal lei;
Приклад
  • bli skulda for venstrevriding
Сторінка статті