Перейти до основного вмісту
Доступність
ordbøkene.no, Cловник букмола та Словник нюношка

Розширений пошук

Простий пошук
Про розширений пошук
38 результатів

Словник букмола 21 oppslagsord

fortid

іменник чоловічий або жіночий

Походження

av for- (1

Значення та вживання

  1. tid som er passert;
    tidligere periode, eldre tid
    Приклад
    • levninger fra fortiden;
    • det hører fortiden til;
    • bryte med sin fortid;
    • leve i fortiden;
    • han har en tvilsom fortid
  2. i språkvitenskap, tidligere: betegnelse for preteritum
Сторінка статті

røre seg

Значення та вживання

Se: røre
  1. bevege seg, lee seg;
    flytte seg
    Приклад
    • han stod helt stille, uten å røre seg;
    • det er mye som rører seg i fjæra;
    • filmen rører seg mellom fortid og framtid
  2. skje, hende
    Приклад
    • vi må vite hva som rører seg i lokalsamfunnet;
    • markedet rører mye på seg;
    • hva rører seg i hodet ditt?
Сторінка статті

sprekke

дієслово

Походження

av norrønt sprakk, fortid av springa

Значення та вживання

  1. få sprekker;
    revne, briste;
    jamfør sprukken
    Приклад
    • glasset sprakk;
    • muren sprakk opp på flere steder;
    • skia hadde sprukket;
    • spise til en nesten sprekker;
    • holde på å sprekke av nysgjerrighet;
    • stemmen sprakk
    • brukt som adjektiv:
      • en sprukket leppe;
      • de sprukne rørene
  2. bli splittet
    Приклад
    • regjeringen sprakk på den saken
  3. tilstå under press
    Приклад
    • den mistenkte sprakk under forhøret
  4. plutselig mislykkes i noe en har satt seg fore
    Приклад
    • han sprakk totalt på 5000 m;
    • en tørrlagt alkoholiker kan lett sprekke

Фіксовані вирази

  • sprekke nullen
    få det første målet i ballspill
    • endelig sprakk nullen
Сторінка статті

røre 3

дієслово

Походження

norrønt hrǿra

Значення та вживання

  1. bevege (1), lee (særlig lemmer)
    Приклад
    • røre ben og armer;
    • hun kunne ikke røre en finger
  2. blande masse eller væske med sleiv, tvare eller lignende
    Приклад
    • røre i malingen;
    • han rørte sammen melk og egg;
    • rør sukkeret inn i eggene
  3. blande bær og sukker
    Приклад
    • skal vi lage syltetøy eller bare røre bærene?
    • far rørte blåbærene vi skulle ha til pannekakene
    • brukt som adjektiv:
      • vafler med rørte jorbær
  4. ta på;
    komme borti, berøre
    Приклад
    • se, men ikke røre;
    • ikke rør kniven!
    • han rørte ikke maten
  5. ha med å gjøre;
    Приклад
    • pengene i banken skal vi ikke røre;
    • han rører ikke alkohol
  6. snakke uten egentlig mening;
    Приклад
    • hva er det du rører om?
    • hun rørte mye i fylla
  7. gjøre inntrykk på;
    gripe (4), bevege;
    jamfør rørt
    Приклад
    • fortellingen hennes rørte oss;
    • bli rørt til tårer

Фіксовані вирази

  • røre opp
    • uroe, skiple
      • hendelsene har rørt opp i mye gammelt grums;
      • de ville ikke røre opp i saken
    • rote opp fra bunnen av;
      virvle opp
      • flomvannet har rørt opp i havbunnen
  • røre på seg
    • bevege seg, lee på seg;
      mosjonere
      • du burde røre mer på deg
    • begynne å gjøre seg gjeldende
      • motstanderne har begynt å røre på seg
  • røre seg
    • bevege seg, lee seg;
      flytte seg
      • han stod helt stille, uten å røre seg;
      • det er mye som rører seg i fjæra;
      • filmen rører seg mellom fortid og framtid
    • skje, hende
      • vi må vite hva som rører seg i lokalsamfunnet;
      • markedet rører mye på seg;
      • hva rører seg i hodet ditt?
  • røre ved
    • ta på
    • komme inn på;
      berøre (3)
      • debatten rørte ved flere store temaer
    • gjøre følelsesmessig inntrykk på;
      bevege (2)
      • julen rører ved noe dypt i oss
Сторінка статті

preteritum

іменник середній

Вимова

preteˊritum eller  pretærˊritum

Походження

av latin praeterire ‘gå forbi’

Значення та вживання

  1. verbalform som uttrykker fortid i forhold til tidspunktet for utsagnet, for eksempel ‘det snødde i går’
  2. brukt i vilkårssetninger, for eksempel ‘hvis jeg hadde mange penger’, ‘var det mulig å få litt å drikke?’
  3. brukt i uttrykk for undring eller misnøye, for eksempel ‘det var stor gutt, det’, ‘det var dumt at du ikke kunne komme’

Фіксовані вирази

  • preteritum futurum
    verbalform brukt til å uttrykke en handling som er framtidig i forhold til et gitt punkt i fortiden, med preteritum av ‘skulle’, ‘ville’ eller ‘komme til å’ og hovedverbet i infinitiv, for eksempel ‘vi skulle gå’, ‘vi ville gå’, ‘vi kom til å reise’
  • preteritum futurum perfektum
    verbalform med preteritum av ‘skulle’, ‘ville’ eller ‘komme til å’ og perfektum av hovedverbet med ‘ha’ eller ‘være’ som hjelpeverb, for eksempel ‘vi skulle ha reist’, ‘vi ville ha reist’
  • preteritum perfektum
    verbalform der hjelpeverbet står i preteritum og hovedverbet i perfektum partisipp, for eksempel ‘vi hadde reist’, ‘vi var reist’
Сторінка статті

konstituere

дієслово

Походження

fra latin ‘fastsette’

Значення та вживання

  1. tilsette midlertidig
    Приклад
    • konstituere noen i en stilling
  2. brukt som adjektiv: fungerende;
    forkortet kst.
    Приклад
    • konstituert konsernsjef
  3. organisere i faste former
    Приклад
    • konstituere en stortingsgruppe
    • brukt som adjektiv:
      • holde et konstituerende møte
  4. utgjøre eller danne hovedtrekk i
    Приклад
    • felles minne til en nasjon konstituerer felles fortid

Фіксовані вирази

  • konstituere seg
    holde det første møtet for å fordele roller og ansvar
    • det nye styret konstituerte seg
Сторінка статті

framtid, fremtid

іменник жіночий або чоловічий

Значення та вживання

  1. tid som følger nåtiden, kommende tid
    Приклад
    • fortid, nåtid og framtid;
    • framtiden ligger åpen foran deg;
    • framtiden vil vise
  2. (utsikter til) framgang og gode kår i tiden som kommer
    Приклад
    • det er ingen framtid i det;
    • det er ingen framtid for ham der;
    • gå en dyster framtid i møte;
    • gå en lys framtid i møte;
    • skape seg en framtid;
    • se lyst på framtiden
  3. foreldet term i språkvitenskap for futurum

Фіксовані вирази

  • for framtiden
    heretter
    • for framtiden må vi klare oss selv
  • ha framtiden for seg
    ha god tid til å bli til noe eller få noe gjort
  • i framtiden
    (en gang) i tiden som kommer
    • en gang i framtiden
Сторінка статті

fornekte

дієслово

Походження

av for- (2

Значення та вживання

unnlate å gå med på eller erkjenne;
ta avstand fra, nekte (2), avsi (1)
Приклад
  • fornekte sin fortid;
  • fornekte det uunngåelige;
  • fornekte et faktum

Фіксовані вирази

  • fornekte seg
    avvike fra sin normale atferd;
    handle i konflikt med sin egen rolle eller identitet
    • partiet fornekter seg ikke;
    • hun må fornekte seg selv
Сторінка статті

da 3

прислівник

Походження

norrønt þá

Значення та вживання

  1. på den tiden (særlig om fortid)
    Приклад
    • da var Norge i union med Danmark;
    • fra da av ble alt bedre
  2. deretter, så
    Приклад
    • da kom de til et hus
  3. om tidspunkt i framtiden
    Приклад
    • da skal det bli moro
  4. i så fall, i den sammenhengen
    Приклад
    • ja da så;
    • da blir det verre;
    • da kan det være det samme;
    • hvordan da?
    • Nord-Norge, og da særlig Troms
  5. Приклад
    • det gikk da bra;
    • jeg tror da det;
    • det må da vel bedre seg
  6. i utrop og som svar på tiltale
    Приклад
    • adjø, da!
    • nei men Per, da!
    • uff, da!
  7. brukt forsterkende
    Приклад
    • det var da som bare …;
    • så ble jeg da endelig ferdig

Фіксовані вирази

  • der og da
    på det stedet og det tidspunktet som framgår av sammenhengen
    • det skjedde der og da;
    • der og da bestemte jeg meg for å kjøpe leiligheten
  • nå og da
    en gang iblant;
    av og til
  • så da, så
    brukt for å markere at en har grunn til å uttrykke seg slik en gjør
Сторінка статті

fjern

прикметник

Походження

gjennom eldre dansk fjær, fra lavtysk vern(e); jamfør norrønt fjar(ri)

Значення та вживання

  1. som er langt unna
    Приклад
    • fjerne farvann;
    • fjerne land;
    • fjerne slektninger;
    • ikke ha den fjerneste anelse
    • brukt som substantiv:
      • i det fjerne;
      • fra fjern og nær
  2. langt unna i tid
    Приклад
    • en fjern fortid;
    • i en ikke altfor fjern framtid
  3. Приклад
    • bli fjern i blikket;
    • et fjernt smil
Сторінка статті

Словник нюношка 17 oppslagsord

fortid

іменник жіночий

Походження

av for- (1

Значення та вживання

  1. tidsrom som er forbi;
    tidlegare tid, eldre tid
    Приклад
    • fortid og notid;
    • hendingar i fortida;
    • dette høyrer fortida til;
    • han har ei tvilsam fortid
  2. i språkvitskap, tidlegare: nemning for preteritum
    Приклад
    • fortid av verbet
Сторінка статті

sprekke 2

sprekka

дієслово

Походження

av norrønt sprakk, fortid av springa

Значення та вживання

  1. få sprekkar;
    breste, rivne
    Приклад
    • glaset sprakk;
    • røysta sprakk;
    • sprekke av sinne
    • brukt som adjektiv:
      • ei sprokken leppe;
      • sprokne røyr;
      • ei sprokken røyst
  2. bli splitta
    Приклад
    • regjeringa sprakk på den saka
  3. skilje seg, breste
    Приклад
    • mjølka sprakk
  4. tilstå under press
    Приклад
    • han sprakk under forhøyret
  5. brått gå tom for krefter eller mislykkast
    Приклад
    • skeiseløparen sprakk totalt på 10 000-meteren;
    • ein tørrlagd alkoholikar kan lett sprekke

Фіксовані вирази

  • sprekke nullen
    få det første målet i ballspel
    • 30 minutt ut i kampen sprakk nullen
Сторінка статті

preteritum

іменник середній

Вимова

preteˊritum eller  pretærˊritum

Походження

av latin praeterire ‘gå framom’

Значення та вживання

  1. verbalform som uttrykkjer fortid i høve til tidspunktet for utsegna, til dømes i ‘det snødde i går’
  2. nytta i vilkårsbundne samanhengar, til dømes i ‘dersom eg vann i lotto’, ‘var det råd å få nokre slantar?’
  3. nytta i uttrykk for undring eller misnøye, til dømes ‘det var stor gut, det’, ‘det var synd at du ikkje kan kome’

Фіксовані вирази

  • preteritum futurum
    verbalform brukt til å uttrykkje ei handling som er framtidig i høve til eit gjeve punkt i fortida, med preteritum av ‘skulle’, ‘ville’ eller ‘kome til å’ og hovudverbet i infinitiv, til dømes ‘vi skulle gå’, ‘vi ville gå’, ‘vi kom til å reise’
  • preteritum futurum perfektum
    verbalform med preteritum av ‘skulle’, ‘ville’ eller ‘kome til å’ og perfektum av hovudverbet med ‘ha’ eller ‘vere’ som hjelpeverb, til dømes ‘vi skulle ha reist’, ‘vi ville ha reist’
  • preteritum perfektum
    verbalform der hjelpeverbet står i preteritum og hovudvebet i perfektum partisipp, til dømes ‘vi hadde reist’, ‘vi var reist’
Сторінка статті

grå 1

прикметник

Походження

norrønt grár; samanheng med gry (2

Значення та вживання

  1. som har ein farge mellom kvit og svart
    Приклад
    • eit grått hus;
    • grå som oske;
    • få grått hår
  2. gusten og sliten å sjå til
    Приклад
    • vere grå i huda;
    • bli gammal og grå
  3. Приклад
    • han vart tidleg grå
  4. Приклад
    • grått vêr;
    • det er grått i dag
  5. lite spennande;
    fargelaus, trist, einsformig
    Приклад
    • den grå kvardagen;
    • eit grått tilvære;
    • grått humør;
    • ikkje sjå dei eldre som ein grå masse
  6. som går utanom lova eller offisielle kanalar;
    Приклад
    • låne pengar på den grå pengemarknaden;
    • svarte og grå pengestraumar;
    • grått arbeid

Фіксовані вирази

  • avskil på grått papir
    plutseleg oppseiing
    • ho fekk avskil på grått papir
  • dei små grå
    hjernecellene, hjernen
    • bruke dei små grå;
    • ein aktivitet som skjerpar dei små grå
  • grå eminense
    person som held seg i bakgrunnen, men likevel har stor reell makt i kraft av å påverke mektige personar
    • ein grå eminense i amerikansk musikkliv
  • grå mus
    person med kjedeleg og anonym framtoning
    • ein spion skal helst vere ei grå mus utan fortid
  • grå stær
    augesjukdom der linsa i auget er uklar og ugjennomsiktig
  • i mørkeret er alle kattar grå
    i mørkeret er alle skilnader viska ut
  • setje grå hår i hovudet på nokon
    stadig valde ein annan uro og bry
Сторінка статті

framtid

іменник жіночий

Значення та вживання

  1. tid som følgjer etter notida;
    komande tid
    Приклад
    • fortid, notid og framtid;
    • skal det bli slik i all framtid?
    • i ei fjern framtid;
    • framtida vil vise korleis det går
  2. (utsikter til) framgang og gode kår i tida som kjem
    Приклад
    • det er inga framtid i det yrket;
    • bransjen har ei lysande framtid;
    • skape seg ei framtid
  3. forelda term i språkvitskap for futurum

Фіксовані вирази

  • for framtida
    heretter
    • for framtida må det gjerast slik
  • ha framtida for seg
    ha god tid til å bli til noko, få gjort noko
    • ungdomen har framtida for seg
  • i framtida
    (ein gong) i tida som kjem
Сторінка статті

flyte 1

flyta

дієслово

Походження

norrønt fljóta

Значення та вживання

  1. halde seg oppå ei væske, ikkje søkke eller stå fast
    Приклад
    • tre flyt;
    • flyte på flesket;
    • flyte opp til overflata
  2. Приклад
    • flyte over kanten;
    • det flaut med blod
  3. gli lett, ha flyt
    Приклад
    • trafikken flyt godt;
    • praten flyt lett;
    • diskusjonen flaut ut
  4. breie seg (utover);
    liggje strødd
    Приклад
    • håret flaut utover;
    • papira ligg og flyt;
    • rommet flaut med aviser
  5. vere ustabil, skiftande
    Приклад
    • alt flyt

Фіксовані вирази

  • flyte med mjølk og honning
    om land: vere rikt og prega av overflod (etter 2. Mos. 3,17)
  • flyte på
    greie seg med hjelp av
    • han flyt på rutinen
  • flyte saman
    gli over i kvarandre;
    gå i eitt
    • fortid og notid flyt saman
Сторінка статті

da 3, då 3

прислівник

Походження

norrønt þá

Значення та вживання

  1. på den tida (særleg om fortid)
    Приклад
    • da var Noreg enno ufritt;
    • frå da av vart alt betre
  2. deretter, så
    Приклад
    • da kom dei til eit hus
  3. om tidspunkt i framtida
    Приклад
    • da skal det bli moro
  4. i så fall, i den samanhengen
    Приклад
    • da blir det verre;
    • korleis da?
    • Noreg, og da særleg Sørlandet
  5. Приклад
    • det gjekk da bra;
    • eg trur da det;
    • det er da lett
  6. i utrop og som svar på tiltale
    Приклад
    • enn du da?
    • kom da!
    • jau da;
    • fy da!
  7. brukt forsterkande
    Приклад
    • no har eg da endeleg fått vite det;
    • høyr, da!

Фіксовані вирази

  • der og da
    på den staden og det tidspunktet som kjem fram av samanhengen
    • det hende der og da;
    • der og da bestemte vi oss for å bli med
  • no og da
    stundom, av og til
  • så da, så
    brukt for å markere at ein har grunn for å uttrykkje seg slik ein gjer
Сторінка статті

parallellisere

parallellisera

дієслово

Значення та вживання

Приклад
  • forfattaren parallelliserer historier frå notid og fortid
Сторінка статті

flyte saman

Значення та вживання

gli over i kvarandre;
gå i eitt;
Sjå: flyte
Приклад
  • fortid og notid flyt saman
Сторінка статті

korttidsminne

іменник середній

Значення та вживання

evne til å minnast ting som har hendt i relativt nær fortid
Сторінка статті
Сторінка 1 з 3