Avansert søk

Nynorskordboka 14 oppslagsord

kutt

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

det å kutte (2, 1)
Døme
- gjere nokre raske kutt med kniven
merke etter skjering eller kutting;
sår etter noko skarpt
Døme
- få kutt og risp
reduksjon (1);
nedskjering
Døme
- stille krav om store kutt av klimagassutslepp;
- kutt i produksjonen av råolje
avskoren bit;
kapp (1
Døme
- ved sagstolen låg det att kutt
utdrag (1), klipp (2, 3)
Døme
- kutt frå eit lydopptak;
- NRK sende nokre kutt frå debatten

kute

kuta

verb

Opphav

opphavleg ‘gå bøygd’

Tyding og bruk

renne av stad;

springe;

gå raskt

Døme

kute av stad

kutte 2

kutta

verb

Opphav

jamfør engelsk cut

Tyding og bruk

skjere eller hogge raskt;
kappe (2
Døme
- kutte tauet;
- kutte seg i fingeren
bryte av, stanse
Døme
- kutte straumen;
- kutte av midt i tala
skjere ned, redusere
Døme
- kutte prisane;
- vi må kutte utsleppa av klimagassar;
- dei kutta i kulturbudsjettet

Faste uttrykk

kutte ned på
redusere
kutte ned på drikkinga i helgene
kutte svingar
- svinge så krapt at ein kjem over i innersvingane
- ta snarvegar for å oppnå noko
kutte ut
- slutte med;
  fjerne, ta ut
  kutte ut alle gamle tradisjonar
- slutte, stogge
  kutt ut, ikkje gjer det der!
  kan du ikkje berre kutte ut!

ved 2

preposisjon

Opphav

norrønt við, viðr

Tyding og bruk

tett attmed;
i nærleiken av
Døme
- sitje ved bordet;
- dei sette seg ved bordet;
- eg fekk eit kutt ved nasen;
- inne ved veggen;
- ute ved kysten;
- slaget ved Kringen
brukt for å vise tilknyting til institusjon, arrangement eller liknande;
jamfør på (5)
Døme
- studere ved universitetet;
- vere tilsett ved fabrikken;
- vere til stades ved ei tilstelling
brukt for å uttrykkje at ein viss eigenskap eller ei viss stode er knytt til noko eller nokon
Døme
- ha noko framandt ved seg;
- peike på ulike sider ved saka
brukt for å uttrykkje ein viss fysisk eller mental tilstand
Døme
- vere ved god helse;
- eg er ved godt mot;
- ho var ved medvit da ambulansen kom
brukt for å nemne eit omtrentleg tidspunkt (eller ei hending brukt som tidsreferanse)
Døme
- ved totida;
- ved avreisa;
- ved fleire høve
som følgje av;
på grunn av
Døme
- hattane vart ombytte ved eit mistak;
- bli redda ved eit utruleg hell;
- glede seg ved noko
når det gjeld;
med omsyn til
Døme
- det er ikkje noko å gjere ved det
brukt for å nemne middel eller måte: gjennom, av, med
Døme
- klare seg ved eiga hjelp;
- ved hjelp av eigne krefter;
- få pengane ved å vende seg til banken
brukt for å nemne den ansvarlege eller handlande i ein viss samanheng
Døme
- idrettslaget møtte ved formannen;
- brevet gjekk til Universitetet ved rektor
brukt for å uttrykkje at ei handling er retta mot nokon;
jamfør med (2, 12)
Døme
- dei var gode ved han;
- tale ved nokon
brukt som adverb i samband med visse verb
Døme
- leggje ved svarporto

Faste uttrykk

bli ved
halde fram med
han kjem til å bli ved å nekte for dette
stå ved
vedkjenne seg
har du lova det, må du stå ved det;
eg står ved valet mitt
talast/snakkast ved
ta seg ein prat
dei hadde talast ved fleire gonger
vare ved
halde fram
den væpna konflikten har vart ved i fleire år
vere ved
- vedgå (1), innrømme
  gutungen ville ikkje vere ved at han ikkje kunne lese
- vere i ferd med;
  halde på (2)
  vi er ved å bli gamle

snitt 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk, tysk av, lågtysk sniden, tysk schneiden ‘skjere’; samanheng med snide

Tyding og bruk

det å snitte, skjere (snøgt) av eller inn i noko;
kutt
Døme
- sprette opp fisken med raske snitt
flate som kjem fram ved gjennomskjering
Døme
- lengdesnitt;
- tverrsnitt;
- granske snittet der greina var avsaga;
- snittet på ei bok – dei reinskorne bladkantane
teikning, skisse som gjev att (i mindre målestokk) eit tenkt plan som skjer gjennom ein konstruksjon (maskin, bygning og liknande)
Døme
- eit snitt av motoren med namn på dei ulike delane
bilete, figur skore(n) ut i tre
Døme
- tresnitt
reiskap til å lage gjenge med
Døme
- gjengesnitt
måte som noko er skore opp eller laga på
Døme
- ein dress med moderne snitt;
- tobakk av fint snitt
- i overført tyding:
  ein kriminalroman av gammalt snitt
knep, prette
Døme
- finne på alle slags snitt
- grep, handlag
  ha eit eige snitt med noko
- høve (1
  sjå sitt snitt til å gjere noko
gjennomsnitt
Døme
- halde ein fart på 60 km/t i snitt

be 1, bede

beda

verb

Opphav

norrønt biðja

Tyding og bruk

vende seg til (nokon) med bøn (om noko);
oppmode
Døme
- be nokon om å gjere noko;
- be om lov;
- be seg fri
halde bøn;
gå i forbøn for
Døme
- be for maten;
- be til Gud;
- be for nokon
ynskje (2)
Døme
- dei bad farvel
by inn;
invitere
Døme
- be nokon på kaffi
tigge (2)
Døme
- ho gjekk i gardane og bad

Faste uttrykk

be for seg
be om å bli behandla skånsamt
han bad tynt for seg
be om bråk
framkalle bråk;
provosere
å leggje til rette for kutt i ordningar er å be om bråk
be seg unna
be seg friteken;
orsake seg for å få sleppe
ikkje la seg be to gonger
ikkje nøle

skattekutt

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

reduksjon av skatt;

jamfør kutt (3)

be om bråk

Tyding og bruk

framkalle bråk;

provosere;

Sjå: be

Døme

å leggje til rette for kutt i ordningar er å be om bråk

kutte ut

Tyding og bruk

Sjå: kutte

slutte med;
fjerne, ta ut
Døme
- kutte ut alle gamle tradisjonar
slutte, stogge
Døme
- kutt ut, ikkje gjer det der!
- kan du ikkje berre kutte ut!

skjer 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

Tyding og bruk

kutt, skar, snitt
skeisetak
Døme
- gå med lange skjer på langsidene
skarp, skjerande del på noko;
jamfør plogskjer
rørsle bort frå retninga
Døme
- båten tok eit skjer

Side 1 av 2

Resultat per side: