Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 16 oppslagsord

konsistens

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk, frå mellomalderlatin; av latin consistere ‘stanse, stå fast’

Tyding og bruk

  1. grad av fastleik i ein masse
    Døme
    • stoffa har ulik konsistens;
    • vere laus i konsistensen;
    • fisken er fast i konsistensen
  2. i overført tyding: det å vere konsistent (2)
    Døme
    • mangle ideologisk konsistens
Artikkelside

inkonsistens

substantiv hankjønn

Opphav

frå nylatin; jamfør in- og konsistens

Tyding og bruk

skort på samanheng eller samsvar
Døme
  • ein inkonsistens i livsførselen
Artikkelside

kremaktig

adjektiv

Tyding og bruk

med konsistens som krem (1)
Artikkelside

grautaktig

adjektiv

Tyding og bruk

liksom graut i konsistens;
Døme
  • ein grautaktig masse
Artikkelside

tett

adjektiv

Opphav

norrønt þéttr; tyding 5 etter engelsk tight

Tyding og bruk

  1. som ikkje har hol, opning, gjennomgang;
    Døme
    • lydtett;
    • lystett;
    • vasstett;
    • korken er tett;
    • tønna, vasken er tett;
    • vere tett i nasen
  2. som er utan (eller med berre små) hol, sprekkar eller mellomrom;
    som er dekt eller fylt av einskilddelar eller -individ i stort tal med små mellomrom;
    ugjennomsiktig, ugjennomtrengjeleg, tjukk
    Døme
    • tett hekk, gjerde, kratt, skog, gras, hår;
    • garn med tette masker;
    • det er tett med folk, hus, bilar, bladlus;
    • tett snø(fall), regn;
    • tett som hagl;
    • det snør tett;
    • tett skodde;
    • lufta er tett av røyk – fylt, tung;
    • tett mørker
    • i uttrykk:
  3. samantrengd, ihoppressa, konsentrert;
    Døme
    • tett busetnad;
    • tett trengsel
    • særleg som adverb
      • stå, gå, sitje tett;
      • bu tett
    • nært, utan mellomrom, stramt
      • klemme noko(n) tett inntil seg;
      • danse tett saman;
      • kleda slutta tett om kroppen
    • nær, like, kloss (inntil, ved noko)
      • bu tett ved skulen
  4. som har ein fast konsistens;
    fast bygd, solid;
    Døme
    • ein tett kar, plugg
  5. Døme
    • tett i skallen, nøtta;
    • vere litt tett
  6. som går føre seg med stutte mellomrom
    Døme
    • tette togavgangar;
    • i tett rekkjefølgje
    • som adverb: med stutte mellomrom, ofte, støtt
      • bilane køyrer tett;
      • drikke tett

Faste uttrykk

  • halde tett
    ikkje seie noko
  • tett i tett
    i talrik mengd med små mellomrom
    • husa ligg tett i tett
  • tett i tett
    med stutt eller lite mellomrom
Artikkelside

avpasse

avpassa

verb

Tyding og bruk

få til å passe (5, høve med;
Døme
  • avpasse farten etter tilhøva;
  • avpasse vanskegraden på oppgåvene etter nivået til eleven;
  • avpass væskemengda etter ynskt konsistens på suppa;
  • utgiftene vart avpassa etter inntektene
Artikkelside

sausete

adjektiv

Tyding og bruk

  1. med konsistens som saus;
    tilsulka av saus
    Døme
    • sausete mat;
    • vere sausete i munnvikane
  2. Døme
    • bli sausete av alle drammane
  3. samanblanda og uklar
    Døme
    • ei sausete blanding av engelsk og norsk
Artikkelside

jamn

adjektiv

Opphav

norrønt jafn

Tyding og bruk

  1. utan humpar og søkk;
    slett, flat
    Døme
    • ei jamn overflate;
    • ein jamn kant;
    • vegen er jamn og fin
  2. likt fordelt eller like tjukk overalt
    Døme
    • leggje på eit jamt lag med sand;
    • ein jamn tråd
    • brukt som adverb
      • så kornet jamt
  3. med einsarta konsistens eller struktur
    Døme
    • bland ingrediensane saman til ein jamn masse
  4. utan avbrot og utan merkande endring i intensitet;
    vedvarande, ubroten;
    regelviss
    Døme
    • jamn vind;
    • halde jamn fart;
    • regne jamt;
    • det jamne slitet;
    • ei jamn utvikling;
    • med jamne mellomrom
  5. like eins;
    like stor, sterk, gjæv eller liknande
    Døme
    • dei er jamne i styrke;
    • dei to konkurrentane var heilt jamne
  6. allmenn, vanleg;
    middels;
    Døme
    • den jamne levemåten;
    • det var jamne folk;
    • dei kom frå jamne kår
  7. brukt som adverb: akkurat (1)
    Døme
    • det blir 500 kr jamt
  8. brukt som adverb: ofte, alltid
    Døme
    • jamt er det slik

Faste uttrykk

  • den jamne mann og kvinne
    vanlege folk;
    folk flest
  • jamne tal
    tal som kan delast på to utan brøk;
    partal
  • jamt og samt
    støtt og stadig
  • jamt og trutt
    utan avbrot;
    stadig, konstant
    • utgiftene stig jamt og trutt
  • jamt over
    stort sett, til vanleg;
    gjennomsnittleg
    • dei brukte jamt over 200 kroner til mat om dagen
  • jamt slutt
    heilt slutt
  • på det jamne
    av vanleg, ordinært eller middels slag
    • resultata låg på det jamne
Artikkelside

overkokt

adjektiv

Tyding og bruk

som er kokt for lenge og har mista konsistens og smak
Døme
  • overkokte grønsaker
Artikkelside

grunnforhold

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

tilstand eller konsistens til jordoverflate eller sjøbotn, særleg med tanke på utbygging
Døme
  • grunnforholda i området er gode;
  • dårlege grunnforhold gjer at alt står på pålar
Artikkelside
Side 1 av 2