Avansert søk

Nynorskordboka 32016 oppslagsord

I 1, i 1

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

bokstavteiknet og språklyden i

Døme

stor I;
liten i;
i kjem framom j i alfabetet;
ordet blir uttalt med lang i

Faste uttrykk

prikken over i-en
det som gjer noko fullkome;
krona på verket
blomstrane i vasen sette prikken over i-en

i 2

preposisjon

Opphav

norrønt í

Tyding og bruk

omgjeven eller omslutta av noko eller nokon;
innanfor eit område, ei gruppe, ein institusjon eller liknande
Døme
- liggje i jorda;
- bu i eit hus;
- ha hendene i lomma;
- eit hol i veggen;
- han kom i ein stor, sid frakk;
- ute i mørkeret;
- gå i fjellet;
- i heile verda;
- dei bur i Tromsø;
- stå i framgrunnen;
- i det fjerne;
- i nord;
- det står i boka;
- byrje i første klasse;
- arbeide i ein bank;
- vondt i hovudet
blanda med
Døme
- det er vatn i mjølka
med rørsle mot noko eller inn på eit visst avgrensa område eller liknande
Døme
- slå vatn i glaset;
- klatre opp i eit tre;
- gripe tak i noko;
- dei slo han i hovudet;
- ho kviskra meg noko i øyret;
- gå i kyrkja
brukt til å knyte saman to like substantiv: like inntil eller innpå;
like etter
Døme
- dei budde vegg i vegg;
- det gjekk slag i slag heile dagen
med form eller utsjånad som
Døme
- stå i ein boge;
- gå i ring
mot ei ytre flate
Døme
- slå seg i ein stein;
- slå handa i bordet;
- klappe i hendene
brukt for å karakterisere tilstand, sinnsstemning, verksemd eller liknande
Døme
- leve i fred;
- vere i gang;
- vere i sin beste alder;
- falle i søvn;
- få noko i stand;
- dele noko i tre delar;
- setje pengane i aksjar;
- slå noko i små bitar
brukt for å opplyse om middel, emne, form, måte, meining eller liknande
Døme
- feste båten i eit tau;
- få Kongens fortenestemedalje i gull;
- blusen er i silke;
- få løn i kontantar;
- betale mykje i skatt;
- seie noko i spøk;
- tale i gåter;
- trekkje i langdrag;
- i beste meining
brukt om tid
Døme
- i gamle dagar;
- i vår tid;
- i juli;
- i dag;
- i augeblinken;
- i slåtten;
- han var fødd i 2019;
- han budde der i mange år;
- tala varte i ein heil time
brukt i uttrykk for at noko er del av ein heilskap
Døme
- eplet er delt i tre delar;
- eit skodespel i fem akter;
- han hadde ein del i garden
med omsyn til;
når det gjeld
Døme
- vere flink i matte;
- eg har alltid vore dårleg i idrett;
- han er stor i kjeften;
- ha rett i noko;
- gå fram i visdom og alder
brukt ved ord for fagområde, materiale, verksemd eller liknande
Døme
- professor i medisin;
- arbeide i tre
brukt ved ord for noko eller nokon som ei kjensle er retta mot
Døme
- han er glad i mat;
- ho er forelska i han;
- eg gjev blaffen i det
brukt som adverb i samband med visse verb
Døme
- hengje i;
- ta i;
- setje i;
- stemme i

Faste uttrykk

i eitt og alt
på alle måtar
dei var samde i eitt og alt
i og for seg
i seg sjølv;
eine og aleine
det er i og for seg ikkje så rart

ut-

i samansetning

Tyding og bruk

til ut i ymse tydingar
forsterkande: lut (4

utfattig

adjektiv

Opphav

av ut- i tyd 2

Tyding og bruk

cliffhanger

substantiv hankjønn

Uttale

klifˊhænger

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

spennande og dramatisk slutt på kapittel eller episode i ein serie for å halde på lesaren eller sjåaren

Døme

historia gav meirsmak, spesielt etter cliffhangeren på slutten

borkaks, borekaks

substantiv inkjekjønn

Opphav

Tyding og bruk

støvmateriale frå boring i fjell

akselblad 2, aksleblad 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

Tyding og bruk

i botanikk: øyreblad

ute

adverb

Opphav

norrønt úti; av ut

Tyding og bruk

under open himmel, i friluft, utandørs
Døme
- gå ute og fryse;
- liggje ute;
- barna er ute og leiker;
- eg finn dei korkje ute eller inne;
- ute på trappa
utanfor sitt vanlege hus, hylster, dekke eller liknande
Døme
- kjuklingen er ute av skalet;
- skjorteflaket heng ute
- i overført tyding: utanfor ein vanleg eller tidlegare tilhaldsstad
  han er ute or soga;
  eg er ute av stand til å skjøne det;
  vere ute av seg (av sorg) – heilt fortvilt
ikkje heime, ikkje til stades
Døme
- sjefen er ute;
- vere ute og handle;
- ete ute (på restaurant e l)
- han var ute under krigen – utanlands
unna eit visst utgangspunkt;
borte
Døme
- ute på fjorden, åkeren;
- ute på kjøkenet
- ved eller nærmare havet
  ute ved kysten;
  ute på øyane
i verksemd, på ferde, til stades
Døme
- vere tidleg, seint ute – med å kome, med å utvikle seg e l;
- ho er ute med strekane sine;
- han er ute og skriv i avisa att;
- vere ute etter revansje;
- når ulykka er ute
utsett (1, påteken
Døme
- vere ute for eit uhell, for ein svindlar
slutt (2, omme, forbi
Døme
- fristen, eventyret er ute;
- før året er ute;
- det er ute med meg – eg er fortapt, ferdig

Faste uttrykk

ille ute
i store vanskar;
i stor fare
bøndene var ille ute når innhaustinga slo feil
vere ute etter
prøve å treffe (nokon); prøve å få has på

skrapekake

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

kake av deigrestar
minstebarn i ein syskenflokk, som gjerne er fødd lenge etter dei andre syskena;
attpåsleng (3)

ettersleng

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør sleng (

Tyding og bruk

attpåsleng (3)
endestev i folkevise
i fotball: spark etter motspelar som har takla eller dribla ein
Døme
- det var ein stygg kamp med mange etterslengar
i overført tyding: usakleg åtak i diskusjon eller liknande
Døme
- ein ufin ettersleng etter diskusjonen

Side 1 av 3202

Resultat per side: