Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
1835 treff

Nynorskordboka 1835 oppslagsord

gresk 1

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

av gresk (2

Tyding og bruk

indoeuropeisk (2 språk hovudsakleg brukt i Hellas;
Døme
  • studere gresk;
  • den klassiske gresken
Artikkelside

gresk 2

adjektiv

Opphav

norrønt grikkskr; av grekar

Tyding og bruk

  1. som gjeld Hellas eller grekarane;
    jamfør hellensk
    Døme
    • gresk mytologi
  2. uforståeleg
    Døme
    • det er gresk for meg

Faste uttrykk

  • gresk alfabet
    eige alfabet og typesett brukte i gresk og (delvis eller tillempa) i visse andre språk
  • gresk salat
    salat (1) med blant anna fetaost, oliven og tomatar
Artikkelside

gresk 3

adjektiv

Opphav

av lågtysk gresen ‘gyse’, samanheng med grue (2; med innverknad frå grisk

Tyding og bruk

  1. Døme
    • greske folk, krøter, greier
Artikkelside

ur 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk, same opphav som gresk og latin hora; samanheng med år (3

Tyding og bruk

apparat eller mekanisme som viser tid på døgnet
Døme
  • uret i tårnet;
  • forretning for ur og optikk

Faste uttrykk

  • frøken Ur
    om eldre forhold: elektrisk ur (2 ein kunne ringje for å få vite gjeldande klokkeslett;
    telefonur
Artikkelside

titan 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk

Tyding og bruk

  1. i gresk mytologi: vesen som kjempa mot dei olympiske gudane om makta
  2. uvanleg dugande og framståande person;
    Døme
    • litterære titanar
Artikkelside

timokrati

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå gresk, av time ‘skatt, formue’ og -krati

Tyding og bruk

styreform der eigedomen til borgarane avgjer kva rettar og plikter dei har
Artikkelside

timian

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk; av gresk thymiama ‘røykjelse’

Tyding og bruk

krydderplante av slekta Thymus i leppeblomsterfamilien
Døme
  • gni lammelåret inn med timian
Artikkelside

katalog

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, frå mellomalderlatin; opphavleg frå gresk ‘oppteljing’, av kata ‘ned’ og legein ‘telje’

Tyding og bruk

  1. systematisk oversikt over til dømes namn, bøker, gjenstandar, varer;
    Døme
    • ein katalog over alle manuskripta i samlinga;
    • dei valde klede frå ein katalog
  2. i overført tyding: samling av typiske døme innan eit område
    Døme
    • ein katalog over aktuelle diskusjonstema;
    • rullebladet hennar var ein katalog over brotsverk
Artikkelside

masse 1

substantiv hankjønn

Opphav

av latin massa ‘deig, klump’; av gresk maza ‘mjøldeig’, av massein ‘kna’

Tyding og bruk

  1. (formlaust) stoff;
    substans, ofte som råmateriale til noko
    Døme
    • ein glødande masse;
    • køyre vekk masse frå tunnelarbeidet
  2. i fysikk: stoffmengd i ein lekam, målt i kilogram;
    til skilnad frå vekt (1)
    Døme
    • ein masse på 1 kilogram veg om lag 1 newton på jorda
  3. særleg i bunden form: folk flest;
    dei breie laga av folket
    Døme
    • leiarane har lite kontakt med massane

Faste uttrykk

  • kritisk masse
    minste mengd av eit radioaktivt stoff som skal til for å starte ein kjedereaksjon
Artikkelside

spore 2

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk spora ‘sæd, såing’

Tyding og bruk

forplantingscelle (hos mange organismar)
Døme
  • bregnar forplantar seg med sporar
Artikkelside