Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
64 treff

Nynorskordboka 64 oppslagsord

blank

adjektiv

Opphav

frå lågtysk ‘skinande kvit’; samanheng med blakk

Tyding og bruk

  1. om luft, himmel og liknande: lys, klar
    Døme
    • blank himmel;
    • midt på blanke dagen
  2. glatt, skinande
    Døme
    • ein blank buksebak;
    • ein blank spegel;
    • bli blank i auga av glede
  3. om væske: ublanda, klar
    Døme
    • ein blank drope
  4. som ikkje er til å misforstå;
    tydeleg
    Døme
    • blank løgn;
    • få blankt avslag
    • brukt som adverb
      • nekte blankt
    • saman med tal: utan desimal
      • 100-meteren gjekk på 10 blank
  5. om papir: som det ikkje er skrive eller prenta på
    Døme
    • to røystesetlar var blanke;
    • legg inn ei blank linje
  6. utan kunnskapar
    Døme
    • vere heilt blank i eit fag

Faste uttrykk

  • blanke ark
    • ark utan påskrift, teikningar eller anna
      • ei notatblokk med blanke ark
    • i overført tyding: nye moglegheiter
      • begynne, starte med blanke ark
  • blanke våpen
    • stikk- og hoggvåpen til å bruke i nærstrid
    • ærlege, heiderlege middel
      • kjempe med blanke våpen i media
  • gje blanke i
    ikkje bry seg
  • levere blankt
    levere ei oppgåve utan å ha svart på ho
  • stemme blankt
    levere stemmesetel utan å ha merkt av for ein av valmoglegheitene
  • trekkje blankt
    • dra sabelen, sverdet e l or slira
    • vise fiendtleg innstilling;
      gå til åtak verbalt
Artikkelside

blanke

blanka

verb

Tyding og bruk

gjere blank
Døme
  • ho blanka lauken i steikepanna
Artikkelside

lakk

substantiv hankjønn

Opphav

av mellomalderlatin lacca; opphavleg frå sanskrit

Tyding og bruk

  1. middel til å stryke på eit materiale for å gje ei hard, blank og sterk overflate
    Døme
    • gje golvet to strøk lakk
  2. (raud) fast masse som blir tjuktflytande ved oppvarming, og som blir brukt til å forsegle brev, pakker og liknande;
  3. ekte eller imitert lêr med blank overflate

Faste uttrykk

  • ripe i lakken
    skade på omdømet
    • tapet var ei stygg ripe i lakken for laget;
    • politikeren hadde nokre riper i lakken
Artikkelside

pusse 1

pussa

verb

Opphav

av tysk putzen

Tyding og bruk

  1. gjere rein (og blank);
    reinse
    Døme
    • pusse tennene;
    • han pussar glaset;
    • dei har pussa sølvtøyet;
    • eg må pusse nasen
  2. føre puss (1, 3) på mur, betong eller liknande

Faste uttrykk

  • pusse opp
    setje i stand
    • det gamle huset vart pussa opp
  • pusse på
    rette eller pynte på
    • musikken er pussa på
Artikkelside

som ein nyslått toskilling

Tyding og bruk

som er skinande, rein og blank;
Sjå: nyslått
Døme
  • overflata låg som ein nyslått toskilling
Artikkelside

som ein nyslegen toskilling

Tyding og bruk

som er skinande, rein og blank;
Sjå: nyslegen
Døme
  • skallen hans var som ein nyslegen toskilling
Artikkelside

nyslått

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som nyleg er slått eller kutta;
  2. som nyleg er vorten eller utnemnd til noko;
    • bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
      • ein nyslått riddar av St. Olav;
      • fem nyslåtte riddarar av St. Olav
    • bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
      • riddaren er nyslått;
      • riddarane er nyslått
  3. som nyleg er mynta (2 eller prega;
    • bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
      • ein nyslått skilling;
      • mange nyslåtte skillingar
    • bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
      • skillingen var nyslått;
      • skillingane var nyslått

Faste uttrykk

  • som ein nyslått toskilling
    som er skinande, rein og blank
    • overflata låg som ein nyslått toskilling
Artikkelside

nyslegen

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som nyleg er slegen eller kutta;
    Døme
    • nyslege gras
  2. som nyleg er vorten eller utnemnd til noko;
    Døme
    • ein nyslegen riddar av St. Olav;
    • den nyslegne doktoren heldt tale
  3. som nyleg er mynta (2 eller prega;
    Døme
    • ein nyslegen femøring

Faste uttrykk

  • som ein nyslegen toskilling
    som er skinande, rein og blank
    • skallen hans var som ein nyslegen toskilling
Artikkelside

spegel

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt spegill, gjennom lågtysk; frå latin speculum

Tyding og bruk

  1. blank plate av metall eller glas (med belegg på baksida) som reflekterer lysstrålar og dermed gjev bilete
    Døme
    • sjå seg i spegelen
  2. blank, glatt overflate
  3. avgrensa overflate

Faste uttrykk

  • riset bak spegelen
    trugsmål som ein har i bakhanda
Artikkelside

pels

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt pilz, frå lågtysk; av latin pellis ‘fell, dyrehud’

Tyding og bruk

  1. dyreskinn med hår
    Døme
    • hjorten er blank og fin i pelsen;
    • klede av pels
  2. ytterplagg av pels (1)
    Døme
    • gå med pels

Faste uttrykk

  • få på pelsen
    få kraftig kritikk;
    få ei overhaling
Artikkelside
Side 1 av 7