Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 134 oppslagsord

anarki

substantiv inkjekjønn

Uttale

anarkiˊ

Opphav

av gresk anarkhos ‘utan leiar, førar’

Tyding og bruk

  1. samfunnstilstand med ei særleg svekt eller manglande statsmakt eller anna overordna myndigheit
    Døme
    • utløyse anarki gjennom å styrte regjeringa
  2. fullstendig uorden, rot, kaos;
    Døme
    • det råder det reine anarkiet i klasserommet
Artikkelside

bulter

substantiv ubøyeleg

Faste uttrykk

  • hulter til bulter
    om einannan; i eit einaste rot
Artikkelside

avleggjar, avleggar

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør leggje

Tyding og bruk

  1. lita grein som slår rot medan ho framleis heng saman med morplanta;
    jamfør stikling
    Døme
    • planta har fått ein avleggjar
  2. i overført tyding: barn
    Døme
    • ha to nydelege avleggjarar
  3. i overført tyding: noko som er sprunge ut av, laga etter mønster av noko anna
    Døme
    • ei verksemd med avleggjarar i mange land
Artikkelside

alrunerot

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

rot av alrune
Artikkelside

årsvekst

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. dyrka vekstar i eit år (særleg mens dei står på rot);
    Døme
    • årsveksten står bra i år
  2. årsskot på tre
Artikkelside

virvar

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå tysk av wirren ‘forvirre’

Tyding og bruk

Døme
  • eit virvar av leidningar;
  • møtet enda i eit einaste virvar
Artikkelside

vekse

veksa

verb

Opphav

norrønt vaxa

Tyding og bruk

  1. bli større, auke i lengd, høgd, tjukkleik, vidd;
    utvikle seg
    Døme
    • jenta har vakse ti cm på eitt år;
    • lamma veks og trivst;
    • få ei jakke til å vekse i – få ei jakke som er (noko) for stor;
    • vekse seg vakker;
    • arbeidet voks han over hovudet;
    • vekse av seg sjukdomen, unotane;
    • det voks fram ei ny tann;
    • vekse opp i ein god heim;
    • greinene har vakse saman;
    • naglen veks ut att
    • i presens partisipp:
  2. auke i mengd, tal, styrke
    Døme
    • elva veks;
    • medlemstalet veks
      • veksande harme, motvilje
  3. gro, slå rot, trivast, finnast på ein stad
    Døme
    • gulrota veks best i sandjord;
    • eika veks ikkje nordafjells

Faste uttrykk

  • i veksande måne
    når månen blir større
  • vekse att
    bli dekt av vokstrar
  • vekse frå seg
    ikkje vekse meir
  • vekse med oppgåva
    bli meir dugande
  • vekse til
    bli vaksen med kvart
Artikkelside

ved 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt viðr ‘tre, skog’

Tyding og bruk

  1. hos tre, buskar og lyng: daud og hard cellevev i røter, stamme og greiner
    Døme
    • hardved;
    • furua er laus i veden;
    • mellom borken og veden – sjå bork (1, 1)
  2. kappa, kløyvde stykke av stamme(r), topp(ar), grein(er) og rot (røter) nytta til brensel
    Døme
    • hogge, sage ved;
    • ein famn ved;
    • fyre med ved
  3. i samansetningar: namn på ymse mindre tre eller buskar
    Døme
    • beinved;
    • krossved
Artikkelside

vanskipnad

substantiv hankjønn

Opphav

av van-

Tyding og bruk

rot, uheldig tilstand
Artikkelside

valurt

substantiv hokjønn

Opphav

etter svensk truleg av välla ‘heile, sveise’, samanheng med velle (2; jamfør òg val (2

Tyding og bruk

plante av rubladfamilien med rot som før vart brukt til sårmiddel;
Symphytum
Artikkelside
Side 8 av 14