Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 120 oppslagsord

dødsdag

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. dag (5) da nokon døyr
    Døme
    • dette kjem eg til å hugse til dødsdagen min
  2. årsdag (2) for nokons død
    Døme
    • Nobels fredspris blir delt ut på dødsdagen til Alfred Nobel
Artikkelside

du

pronomen

Opphav

norrønt þú, akkusativ þik

Tyding og bruk

  1. jamfør din;
    2. person eintal
    Døme
    • kjære, snille deg!
    • pass deg, du!
    • det går bra, ver du trygg!
    • er det du?
    • viss eg var deg ...;
    • seie du til kvarandre (og ikkje De) – vere dus med;
    • ho er større enn du el.deg;
    • du kan glede deg til dagen din
  2. i utrop:
    Døme
    • du store min!
    • du, å du!
  3. Døme
    • du veit aldri kor du har han
Artikkelside

determinativ 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av determinativ (2

Tyding og bruk

i språkvitskap: ord som bestemmer kva substantivet refererer til;
Døme
  • ‘den’, ‘hundre’ og ‘min’ er døme på forskjellige typar determinativ
Artikkelside

eigedom

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk; jamfør norrønt eign femininum

Tyding og bruk

  1. Døme
    • dette er all min eigedom
  2. jordstykke, ofte med hus, som ein eig
    Døme
    • ein gild eigedom;
    • tillate ferdsel på eigedomen

Faste uttrykk

  • fast eigedom
    jord, hus og liknande;
    til skilnad frå lausøyre
    • overta ein fast eigedom
Artikkelside

ven 1, venn

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt vinr, samanheng med latin venus ‘venleik’; jamfør Venus romersk kjærleiksgudinne

Tyding og bruk

  1. person ein har godhug for;
    særs god kjenning
    Døme
    • barndomsven;
    • omgangsven;
    • ein god ven;
    • ha mange vener;
    • vere (ein) god ven med, til nokon;
    • møte slekt og vener;
    • bli, gjere seg, halde seg til vens med nokon;
    • bli vener igjen etter ei usemje;
    • skilje mellom ven og fiende
    • i tiltale:
      • god dag, gamle ven!
    • i tiltale, særleg til ektemake eller barn:
      • den går ikkje, venen min
  2. Døme
    • få seg ein ny ven
  3. særleg i religiøst mål: medlem i visse kristne trussamfunn
    Døme
  4. i litterært mål: elskar (1), dyrkar
    Døme
    • barneven;
    • bokven;
    • ein sann ven av gode historier
Artikkelside

velgjerar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som (med pengar eller anna hjelp) verkar til beste for andre;
Døme
  • han var min store lærar og velgjerar
Artikkelside

vedkomande 1, vedkommande

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

i uttrykk
Døme
  • for mitt (ditt, hans osv.) vedkomande – for min (din, hans osv.) del
Artikkelside

utvald

adjektiv

Tyding og bruk

som er plukka ut (spesielt)
Døme
  • be nokre få utvalde (gjester);
  • Guds utvalde folk – brukt om jødane;
  • min utvalde – kjærasten min, maken min
Artikkelside

ungdomsdraum

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

Døme
  • ungdomsdraumen min var å bli filmhelt;
  • ikkje få oppfylt ungdomsdraumane sine
Artikkelside

ungdom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. det å vere ung (1)
    Døme
    • framleis ha ungdomen i seg;
    • ungdoms mot, ihuge;
    • barndom, ungdom, manndom og alderdom
  2. tidsrom da ein er ung (1)
    Døme
    • vere mykje sjuk i ungdomen;
    • i min ungdom (var det slik) – da eg var ung
  3. ung (1) person
    Døme
    • vere sprek som ein ungdom;
    • møte to ungdomar;
    • ungdomane – dei unge, ungdomen
  4. kollektivt: unge folk
    Døme
    • idrettsungdom(en);
    • skuleungdom(en);
    • ungdomen i bygda;
    • ungdomen i dag;
    • tilbod til barn og ungdom;
    • mykje staut ungdom
Artikkelside
Side 8 av 12