Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 163 oppslagsord

hundreogfemtiårsjubileum

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

150. årsdag for ei hending
Døme
  • 150-årsjubileum for Ibsens død
Artikkelside

førtiårsjubileum

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

40. årsdag for ei hending
Døme
  • ha førtiårsjubileum som artist;
  • 40-årsjubileet til rockegruppa
Artikkelside

femtiårsjubileum

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

50. årsdag for ei hending
Døme
  • Pakistans femtiårsjubileum som sjølvstendig stat;
  • 50-årsjubileet for freden
Artikkelside

objekt

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin, av objicere ‘kaste, setje noko framfor ein’

Tyding og bruk

  1. i filosofi: ting eller hending som ligg til grunn for ei førestilling;
    til skilnad frå subjekt (1)
  2. emne, føremål for ei handling eller verksemd
  3. i grammatikk: setningsledd som uttrykkjer den eller det som verbalhandlinga er retta mot, til dømes ‘avisa’ i ‘mor les avisa’

Faste uttrykk

  • direkte objekt
    setningsledd som uttrykkjer den eller det som verbalhandlinga er retta mot
    • i setninga ‘ho kjøpte ny bil’ er ‘ny bil’ det direkte objektet
  • formelt objekt
    trykklett ‘det’ som fungerer som objekt i ei setning
    • i setninga ‘du må ta det med ro’ er ‘det’ formelt objekt
  • indirekte objekt
    setningsledd som uttrykkjer den eller det som verbalhandlinga skjer til gagn eller skade for
    • i setninga ‘eg gav jenta ei bok’ er ‘jenta’ indirekte objekt
Artikkelside

apokalypse

substantiv hankjønn

Uttale

apokalypˋse

Opphav

av gresk apokalypsis ‘avsløring’, av kalyptein ‘dekkje, løyne’

Tyding og bruk

  1. religiøs skrift (1, 3) som taler om hendingane i dei siste tider og på domedag;
    Døme
    • Johannes openberring er ein apokalypse
  2. i overført tyding: katastrofal hending som øydelegg alt
    Døme
    • ein økonomisk apokalypse
Artikkelside

nedteljing

substantiv hokjønn

Opphav

etter engelsk countdown

Tyding og bruk

  1. systematisk prosedyre (2) for klargjering av til dømes eit romfartøy før oppskyting, avslutta med teljing av sekund frå 10 til 0 (startaugeblinken)
  2. i ulike konkurransar og liknande: teljing av sekunda ned til startaugeblinken
  3. i overført tyding: førebuing til ei komande hending
    Døme
    • nedteljinga til stortingsvalet har byrja
Artikkelside

minne 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt minni

Tyding og bruk

  1. evne til å minnast;
    Døme
    • ha godt minne;
    • sitere noko frå minnet;
    • hendinga beit seg fast i minnet
  2. noko ein minnest
    Døme
    • ha gode minne;
    • friske opp att gamle minne;
    • den kvelden vart eit minne for livet;
    • lyse fred over minnet til nokon
  3. noko som minner ein om ein person, ei hending eller liknande
    Døme
    • dette biletet skal du få til minne om meg;
    • ruinane er eit minne om krigen;
    • ei tale til minne om den avlidne

Faste uttrykk

  • dra seg til minnes
    hugse på, minnast
  • gå av minne
    bli gløymd
  • ha i friskt minne
    hugse noko godt
  • i manns minne
    så langt tilbake som folk kan hugse
  • leggje seg på minne
    setje seg føre å hugse noko
Artikkelside

milestolpe

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. stolpe i vegkanten som viser avstanden (i mil) frå ein viss stad
    Døme
    • stå attmed ein milestolpe
  2. i overført tyding: viktig hending;
    Døme
    • vedtaket om folketrygda var ein milestolpe i sosialpolitikken
Artikkelside

nasjonaldag

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

årleg festdag til minne om ei hending i historia til eit folk
Døme
  • 17. mai er den norske nasjonaldagen
Artikkelside

lærestykke

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. litterær tekst eller teaterstykke som gjev kunnskap eller moralsk rettleiing;
    jamfør læredikt
  2. hending som ein kan lære noko av;
    føredøme, mønster (2);
    Døme
    • ei tid da utanriksdebatten var eit politisk lærestykke
Artikkelside
Side 6 av 17