Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 30 oppslagsord

spreie 2

spreia

verb

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. strø utover
    Døme
    • spreie gjødsel;
    • formuen vart spreidd for alle vindar
    • fordele
      • lampa spreier lyset godt;
      • spreie kreftene sine
    • breie (2
      • smitten spreier seg lett
    • breie ut
      • spreie opplysningar, rykte
    • framkalle, skape
      • spreie glede, redsle rundt seg
  2. kløyve, skilje frå kvarandre
    Døme
    • politiet spreidde demonstrantane;
    • vinden spreier skodda
  3. i faste uttrykk

Faste uttrykk

  • spreie seg
    om person: drive med (for) mange ting samstundes;
    i overført tyding: nå ut
Artikkelside

skugge 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skuggi; samanheng med skum (2

Tyding og bruk

  1. mørkt område bak ein ugjennomskinleg ting som ei lyskjelde lyser mot
    Døme
    • trea kasta lange skuggar i kveldssola;
    • det la seg ein skugge over andletet hans – òg: ei dyster mine
    • dimme (1
      • ein skugge for auga;
      • berre vere ein skugge av seg sjølv – ingenting mot det ein har vore;
      • utan skugge av tvil – ikkje den minste tvil;
      • ein skugge av eit smil – eit lite drag av eit smil;
      • 20 °C i skuggen
  2. mørkare farga eller skravert felt på eit målarstykke eller ei teikning
    Døme
    • leggje skugge på ei teikning;
    • fordele lys og skugge
    • mørk flekk
      • ha blå skuggar under auga
  3. brot, skjerm på lue;
    Døme
    • ei lue med skugge
  4. person som skyggjer ein annan
    Døme
    • kome seg unna skuggen sin

Faste uttrykk

  • kome i skuggen av
    bli mindre lagd merke til enn (ein annan)
  • setje i skuggen
    overgå
Artikkelside

sjattere

sjattera

verb

Opphav

frå tysk av Schatten ‘skugge’

Tyding og bruk

  1. fordele lys og skugge på ei teikning, eit målarstykke og liknande
  2. gje att dei ulike nyansane, til dømes i målarstykke, teikningar, musikk, saum
Artikkelside

sal 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt sǫðull

Tyding og bruk

  1. sete på ryggen av eit ridedyr
    Døme
    • leggje sal på hesten;
    • svinge seg i salen
  2. underlag til å bere og fordele trykket av last på ryggen av lastedyr
    Døme
    • kløvsal;
    • pakksal
  3. ryggdekke
  4. særleg på storfe: avvikande fargeparti tvers over ryggen
  5. festebøyel for til dømes elektriske leidningar
  6. oppbøygd lag i berg eller malmlag

Faste uttrykk

  • sitje fast i salen
    ha ei trygg maktstode
  • vippe av salen
    òg: felle ein motstandar
Artikkelside

fordeling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å fordele
    Døme
    • fordeling av goda
  2. gruppering, spreiing
    Døme
    • fordelinga av røyster på dei ulike partia
Artikkelside

finfordele

finfordela

verb

Tyding og bruk

fordele jamt, spreie i små partiklar
Artikkelside

distribuere

distribuera

verb

Opphav

av latin dis- og tribuere ‘fordele’

Tyding og bruk

fordele noko;
sende rundt
Døme
  • distribuere varene med bil og fly;
  • filmen vart distribuert til andre land
Artikkelside

dele 2

dela

verb

Opphav

norrønt deila(st); opphavleg frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. stykkje opp ein heilskap i mindre einingar;
    kløyve, skilje
    Døme
    • dele noko på tvers
    • brukt som adjektiv:
      • det er delte meiningar om kva som er best;
      • mange foreldre har delt omsorg
  2. Døme
    • gonge og dele;
    • 12 delt på 3 er 4
  3. skifte (2, 4), fordele;
    Døme
    • fiskarane delte fangsten mellom seg;
    • arbeidet er delt på fleire byggjefirma
  4. ha felles eigarskap over;
    ha saman
    Døme
    • dele hybel;
    • dele æra;
    • eg deler ikkje meininga di
  5. informere, fortelje, kunngjere;
    gje andre innsikt i
    Døme
    • venninnene delte alt med kvarandre;
    • dele innlegg på sosiale medium;
    • dele meiningane sine;
    • han delte erfaringane sine med gruppa

Faste uttrykk

  • dele inn
    samle i ulike grupper eller inndelingar;
    gruppere, avgrense
    • boka er delt inn i femten kapittel
  • dele seg
    splitte seg i fleire delar eller komponentar;
    samle seg i to eller fleire grupperingar
    • retten delte seg i saka
  • dele syn
    vere samd
    • eg deler syn med partiet i mange saker
  • dele ut
    gje, overrekkje;
    fordele
    • dele ut ein pris;
    • dei delte ut gratis vaflar på arrangementet
Artikkelside

byte 3

byta

verb

Opphav

norrønt býta

Tyding og bruk

  1. gje frå seg mot vederlag;
    gjensidig overlate til kvarandre
    Døme
    • dei bytte plass;
    • byte frimerke;
    • eg ville ikkje ha bytt med dei
  2. skifte til noko av same eller liknande slag;
    Døme
    • byte hand under arbeidet;
    • byte klede;
    • byte namn;
    • byte tog i Drammen
  3. Døme
    • byte fangsten mellom seg

Faste uttrykk

  • byte bort
    gje frå seg mot vederlag
    • han ville ikkje ha bytt bort noko av dette
  • byte inn
    gje noko frå seg mot å få noko anna i staden
    • byte inn den gamle bilen med ein ny;
    • målvakta vart bytt inn tidleg i kampen
  • byte om
    • endre
      • rollene vart bytte om
    • skifte klede
      • han vaska seg og bytte om
  • byte på
    avløyse kvarandre
    • dei vil byte på å dirigere koret
  • byte til seg
    gje noko frå seg mot å få noko anna i staden
    • fiskarane bytte til seg poteter og grønsaker mot fisk
  • byte ut
    ta bort, skifte ut
    • asfalt vart bytt ut med naturstein;
    • dei skal byte ut medlemer i nemnda
Artikkelside

bankinnskot, bankinnskott

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

pengesparing gjennom innskot i ein bank (2, 1)
Døme
  • gode renter på bankinnskot;
  • fordele pengane på bankinnskot og aksjeinvestering
Artikkelside
Side 3 av 3