Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 63 oppslagsord

platepratar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som spelar plater og kåserer med utgangspunkt i dei, særleg i radio
Artikkelside

origo

substantiv hankjønn

Uttale

oˊrigo; oriˊgo

Opphav

frå latin , opphavleg ‘opphav, utgangspunkt’

Tyding og bruk

skjeringspunktet mellom aksane i eit koordinatsystem
Artikkelside

preiketekst

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

tekst som presten har som utgangspunkt for preika (1
Artikkelside

opphav

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt upphaf, av hefja upp ‘byrje’

Tyding og bruk

  1. første byrjing, utgangspunkt;
    avstamming
    Døme
    • namnet har samisk opphav;
    • ein amerikanar med norsk opphav
  2. Døme
    • opphavet til krigen
  3. brukt skjemtande om foreldre
    Døme
    • spørje opphavet om lov
Artikkelside

flying start

substantiv hankjønn

Uttale

flaiˊing start

Opphav

frå engelsk ‘flygande start’

Tyding og bruk

  1. passering av startlinja medan ein er i fart, til dømes i motorsport eller friidrett
  2. særs godt utgangspunkt
    Døme
    • få ein flying start i livet
Artikkelside

frå 1, ifrå

preposisjon

Opphav

norrønt frá, ífrá; same opphav som fram

Tyding og bruk

  1. brukt for å gje utgangspunkt ved stad eller rom;
    med utgangspunkt i
    Døme
    • reise frå Bodø;
    • trafikken frå fjellet;
    • kome frå jobb;
    • samle seg frå alle kantar;
    • frå kontoret ser eg heile byen
    • brukt som adverb
      • sparke frå;
      • båten driv frå
  2. ved (måling av) utgangspunktet for strekning, område, storleik, intervall
    Døme
    • frå Lindesnes til Nordkapp;
    • frå ende til annan;
    • frå topp til tå;
    • frå hand til munn;
    • 20 m frå huset;
    • prisar frå 10 kr og oppover;
    • frå dei eldste til dei yngste
  3. ved utgangspunktet for tid
    Døme
    • frå 1. mai til 1. juli;
    • frå gammalt av;
    • frå da av tok eg heller bussen enn å gå;
    • frå først til sist;
    • frå først av var det slik;
    • frå æve til æve
  4. ved utvikling, endring
    Døme
    • vekse frå gut til mann;
    • frå det kjende til det ukjende
  5. med opphav, årsak, grunnlag eller kjelde i
    Døme
    • vere frå landet;
    • stamme frå apane;
    • funn frå Egypt;
    • boka hennar frå 1959;
    • snøen frå i fjor;
    • helse frå nokon;
    • ordre frå høgaste hald;
    • arve frå ein onkel;
    • få hjelp frå vener;
    • høyre sladder frå nokon;
    • blø frå såret;
    • snakke frå levra;
    • fritt omsett frå tysk
    • brukt som adverb
      • ein kan lure kvar dette kjem frå
  6. med fjerning, åtskiljing, skilje eller avstand i høve til
    Døme
    • reise frå gard og grunn;
    • han reiste seg frå stolen;
    • rømme frå fengselet;
    • vere borte frå arbeidet;
    • setje frå seg nøklane;
    • bordet står noko frå veggen;
    • halde nokon frå å gjere noko;
    • ta ei klokke frå kvarandre;
    • vere skild frå nokon;
    • seie frå seg retten;
    • kople av frå maset;
    • sovne frå lyset
    • brukt som adverb
      • dei skadelidne må melde frå;
      • denne summen skal du trekkje frå

Faste uttrykk

  • falle frå
    • døy
    • forlate, svikte;
      slutte
  • frå eller til
    utan stor skilnad i den eine eller andre retninga
    • vi kan ikkje gjere stort frå eller til
  • frå seg
    ukontrollert, styrlaus, galen; i uvit
    • dei vart frå seg av sinne
  • frå tid til anna
    somtid, av og til
    • slike ting skjer frå tid til anna
  • frå vitet
    utan evne til å tenkje eller handle rasjonelt
    • støyen kunne få kven som helst til å gå frå vitet
  • frå … til …
    brukt til å syne spenn i tid, omfang eller anna
    • utstillinga er open frå laurdag til måndag;
    • isen er frå ti til tjue cm tjukk
  • gå ut frå
    byggje på, rekne med (noko)
    • gå ut frå at alt er rett
  • til og frå
    fram og tilbake
  • til skilnad frå
    ulikt, i motsetnad til
    • til skilnad frå foreldra bryr ikkje dei unge seg om å kjøpe hus
  • til å kome frå
    brukt for å uttrykkje at ein ikkje kan unngå noko
    • det er ikkje til å kome frå at språk kan vere vanskeleg
  • vekse frå
    bli for stor for
    • slikt hadde dei vakse frå
Artikkelside

nullpunkt

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. fast utgangspunkt på ein målestokk eller på ein skala
    Døme
    • termometeret stod nær nullpunktet
  2. i overført tyding: lågaste nivå for prosess, utvikling eller liknande
    Døme
    • humøret var på nullpunktet

Faste uttrykk

  • absolutt nullpunkt
    lågaste temperatur som er mogleg, -273,15 °C
Artikkelside

militærbase

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør base (1

Tyding og bruk

anlegg som er støtte eller utgangspunkt for militære operasjonar
Døme
  • den britiske militærbasen på Malta
Artikkelside

middeltid

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

klokkeslett rekna ut med utgangspunkt i rørsla til sola
Artikkelside

-ling

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt -lingr

Tyding og bruk

  1. suffiks brukt til å lage substantiv som fortel om ein person;
  2. suffiks som dannar substantiv med utgangspunkt i talord for å fortelje kor mange som er fødde i same fødselen;
Artikkelside
Side 2 av 7