Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 132 oppslagsord

gjerne 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

samanheng med norrønt gǫrn ‘tarm’

Tyding og bruk

innvol i fisk;
Døme
  • ta ut gjerna
Artikkelside

gjerne 2

adverb

Opphav

norrønt gjarna av gjarn ‘lysten’, samanheng med gir (2, gjer; gjerrig

Tyding og bruk

  1. med sterkt ynske eller sterk vilje
    Døme
    • han vil så gjerne, men han greier det ikkje;
    • eg såg gjerne at du flytta deg
  2. med glede;
    Døme
    • det gjer eg meir enn gjerne
  3. med fordel;
    godt
    Døme
    • du kunne gjerne hjelpe til;
    • den kan du gjerne få;
    • no kan du gjerne kome;
    • det trur eg gjerne;
    • gjerne for meg
  4. kanskje, mogleg, truleg
    Døme
    • det kan gjerne hende;
    • det kan like gjerne vere slik
  5. som regel;
    ofte
    Døme
    • det er gjerne slik;
    • eg søv gjerne middag på den tida

Faste uttrykk

  • like gjerne
    brukt for å uttrykkje at eitt alternativ er like godt som eit anna
    • du kan like gjerne bu på luksushotell for kva det kostar å ha hytte
Artikkelside

sjølvrådig, sjølvrådug

adjektiv

Tyding og bruk

som vil rå seg sjølv;
som gjerne vil ha sin vilje fram;
Artikkelside

mønster

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom lågtysk, frå gammalfransk, av mellomalderlatin monstra ‘prøvestykke’; av latin monstrare ‘vise fram’

Tyding og bruk

  1. førebilete, teikning eller oppskrift til å lage noko etter;
    Døme
    • eg heklar helst utan mønster;
    • kjolen er sydd etter mønster
  2. Døme
    • ho er eit mønster for andre
  3. måte noko er ordna på eller skjer på;
    Døme
    • passe inn i mønsteret;
    • opplæringa går etter eit fast mønster;
    • eg skimtar eit mønster i dei merkelege påfunna hennar
  4. figur, motiv eller teikning til dekorasjon eller liknande, ofte teke att fleire gonger i eit visst system, og gjerne med ulike fargar eller opphøgde parti
    Døme
    • mønsteret i bildekket;
    • i hallen har dei ein tapet med mønster på
  5. form eller type av til dømes sølvtøy eller dekkjetøy
    Døme
    • til bryllaupet ynskte dei seg meir av det mønsteret dei samla på
Artikkelside

hjartekrampe

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

snørande smerte i brystet, gjerne med utstråling til ein eller begge armar, hals og underkjeve;
Artikkelside

selskapsmenneske

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

person som gjerne går i selskap (2)
Artikkelside

kakle

kakla

verb

Opphav

lydord

Tyding og bruk

  1. særleg om høner: gje frå seg ein særmerkt skvatrande lyd
  2. snakke høgt, fort og gjerne inkjeseiande
    Døme
    • dei kakla i veg
Artikkelside

språkbruksanalyse

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. lære om korleis språket blir brukt og verkar
  2. analyse av språkbruk
    Døme
    • i språkbruksanalysen ser ein gjerne på kommunikasjonssituasjonen, på korleis ei gjeven tekst er bygd opp, på setningar og ledd, på valet av ord og uttrykk, på språklege bilete og på argumentasjonen
Artikkelside

glas

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lågtysk glas; samanheng med glans

Tyding og bruk

  1. hardt, gjennomsiktig materiale
    Døme
    • ein bolle av glas;
    • det er glas i fatet;
    • slipe glas
  2. stykke eller plate av glas (1)
    Døme
    • glaset i brillene;
    • setje biletet i glas og ramme
  3. Døme
    • opne glaset
  4. mindre behaldar, (drikke)kar, beger av glas (1)
    Døme
    • eit glas med sylteagurk;
    • fylle mjølk i glaset;
    • slå på glaset for å få merksemd
  5. innhald i eit glas (4)
    Døme
    • ta seg eit glas
  6. om eldre forhold til sjøs: halv time (tida eit timeglas rann ut på);
    jamfør timeglas

Faste uttrykk

  • ikkje spytte i glaset
    gjerne vilje drikke alkohol
  • kike djupt i glaset
    drikke for mykje alkohol
  • sjå djupt i glaset
    drikke mykje alkohol
  • slå glas
    slå på skipsklokka for kvar halvtime
Artikkelside

ekslibris, ex libris

substantiv inkjekjønn

Opphav

av latin ex libris ‘av (nokons) bøker’

Tyding og bruk

merke, gjerne kunstnarleg dekorert, ein eigar limer inn i bok for å vise at han eller ho eig boka
Artikkelside
Side 1 av 14