Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 132 oppslagsord

gull

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt gull, goll; samanheng med gul (2 , opphavleg ‘gult metall’

Tyding og bruk

  1. gulraudt, edelt metallisk grunnstoff (1) med atomnummer 79;
    kjemisk symbol Au
    Døme
    • grave etter gull;
    • vere tru som gull
  2. brukt som adjektiv: av gull, gyllen (2)
    Døme
    • eit gull armbandsur
  3. legering (2) av gull (1) og anna metall
    Døme
    • ein ring av gull;
    • ei kjede i gull;
    • få Kongens fortenestemedalje i gull
  4. rikdom, pengar, store verdiar
    Døme
    • vinne gods og gull;
    • eige gods og gull
  5. Døme
    • ta tre gull i OL
  6. noko forgylt eller skinande;
    gyllen farge
    Døme
    • mønster i blått og gull
  7. brukt som kjælenamn
    Døme
    • gullet mitt

Faste uttrykk

  • bondens gull
  • det er ikkje gull alt som glimrar
    ein må ikkje døme berre ut frå eit fint ytre;
    ikkje alt som ser fint ut, er verdifullt
  • god som gull
    heilt framifrå
  • ha eit hjarte av gull
    vere svært snill
  • love gull og grøne skogar
    love rikdom eller andre gode
  • vere gull verd
    vere svært viktig
    • opplysninga er gull verd
Artikkelside

skulle

skulla

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt skulu

Tyding og bruk

  1. om framtid: kome til å
    Døme
    • toget skal gå om ein time;
    • det skal bli ny formann i laget
  2. vere skyldig (1 eller bunden til;
    Døme
    • du skal gjere det;
    • eg skulle helse frå mor – er beden om;
    • sanninga skal fram
  3. Døme
    • du skulle hjelpe meir til heime;
    • alle skulle gjere si plikt
  4. vere fastrådd på;
    ha sett seg føre;
    Døme
    • eg skal nok greie det;
    • eg skal tukte deg;
    • kva skal han no der da?
    • i lovnad:
      • du skal ikkje mangle noko
    • i stadfesting:
      • det skal gudane vite;
      • eg skal seie det gjekk bra;
      • kvar skal du av?
  5. ha ord på seg for
    Døme
    • ho skal vere flink;
    • det skal vere reint gull
  6. ha grunn, høve til
    Døme
    • det skal du rekne med;
    • det skulle la seg gjere
    • preteritum i uttrykk for tvil eller vørdsam førespurnad:
      • skulle du reise dit?
      • skulle det vere meir kaffi?
  7. vere spørsmål om
    Døme
    • det er ikkje mykje som skal til
Artikkelside

skog

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skógr

Tyding og bruk

  1. større område der det veks tre
    Døme
    • vere ute i skog og mark;
    • arbeide i skogen
  2. samling av noko som liknar tre
    Døme
    • ein skog av master

Faste uttrykk

  • ikkje sjå skogen for berre tre
    vere så oppteken av detaljane at ein ikkje ser heilskapen
  • love gull og grøne skogar
    love rikdom eller andre gode
  • som ein roper i skogen, får ein svar
    ein blir så mykje påakta som ein fortener
  • til skogs
    ut eller ute i skogen
    • familien drog til skogs
Artikkelside

skir

adjektiv

Opphav

norrønt skírr; samanheng med skine

Tyding og bruk

  1. utan iblanding av andre emne;
    • skirt gull;
    • skire gullet
    • skire sanden;
    • det var skire lygna
Artikkelside

glitrande

adjektiv

Tyding og bruk

  1. Døme
    • glitrande gull
  2. strålande, briljant, glimrande
    Døme
    • ho har ein glitrande taktikk;
    • han er ein glitrande skribent
    • brukt som adverb:
      • vere glitrande glad;
      • arbeidet vart glitrande utført
Artikkelside

forgylle

forgylla

verb

Opphav

frå lågtysk; jamfør gull

Tyding og bruk

  1. trekkje med eit tynt lag gull eller materiale som liknar gull
    Døme
    • forgylle ei sølje
  2. gje gulaktig, skinande glans
    Døme
    • solstrålane forgyller landskapet
  3. gjere vakrare enn røynda;
    Døme
    • ein forfattar som forgyller tida vi lever i
Artikkelside

gullkalv

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kalv av gull som vart dyrka av israelittane (2. Mos 32)

Faste uttrykk

  • dansen kring/rundt gullkalven
    strevet etter rikdom, dyrking av mammon
    • bransjen er prega av dansen kring gullkalven;
    • situasjonen liknar dansen rundt gullkalven
Artikkelside

glimre

glimra

verb

Opphav

samanheng med glime (2

Tyding og bruk

  1. kaste skinande glans;
    skine sterkt;
  2. merkje seg ut;
    briljere, imponere
    Døme
    • glimre med kunnskapane sine

Faste uttrykk

  • det er ikkje gull alt som glimrar
    ein må ikkje døme berre ut frå eit fint ytre;
    ikkje alt som ser fint ut, er verdifullt
  • glimre med sitt fråvær
    utmerkje seg ved ikkje å vere til stades
Artikkelside

similor

substantiv inkjekjønn

Opphav

fransk av, latin similis ‘lik’ og; fransk or ‘gull’

Tyding og bruk

gul legering av sink og kopar
Artikkelside

vere gull verd

Tyding og bruk

vere svært viktig;
Sjå: g, v
Døme
  • opplysninga er gull verd
Artikkelside
Side 1 av 14