Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
47 treff

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 47 oppslagsord

omsynslaus

adjektiv

Tyding og bruk

som ikkje viser omsyn (2);
brutal
Døme
  • ein hard og omsynslaus tyrann
  • brukt som adverb
    • oppføre seg omsynslaust
Artikkelside

fisk 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt fiskr

Tyding og bruk

  1. virveldyr som lever i vatn og pustar med gjeller
    Døme
    • få mykje fisk;
    • haiane høyrer til fiskane
  2. matvare av fisk (1, 1)
    Døme
    • kokt fisk;
    • ha fisk til middag
  3. Døme
    • auren er raud i fisken
  4. i astrologi: person som er fødd i stjerneteiknet Fiskane (mellom den 19. februar og 20. mars)
    Døme
    • ho er fisk

Faste uttrykk

  • falle i fisk
    mislykkast
  • fast i fisken
    • spenstig, stø
      • bilen er stramt sett opp og fast i fisken
    • som ikkje gjev etter for press
      • han må vere tydeleg på kva han vil, vere fast i fisken
  • frisk som ein fisk
    heilt frisk
  • kald fisk
    hard og omsynslaus person
  • korkje fugl eller fisk
    korkje det eine eller det andre
  • laus i fisken
    veik, slapp
  • ta for god fisk
    godta som godt nok
  • trivast som fisken i vatnet
    vere i sitt rette element;
    ha det bra
Artikkelside

stalinisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kommunisme slik han vart sett ut i livet av Josef Stalin med maktkonsentrasjon, omsynslaus maktbruk og persondyrking
Artikkelside

kald

adjektiv

Opphav

norrønt kaldr

Tyding og bruk

  1. med låg temperatur;
    Døme
    • friskt og kaldt vatn;
    • kjøle seg ned med kald drikke;
    • eg er kald på føtene;
    • maten blir kald;
    • i dag er det tre grader kaldt ute;
    • det var kaldare i går enn det er i dag;
    • det var den kaldaste sommaren på 50 år
    • brukt som adverb:
      • blåse kaldt
  2. Døme
    • eit kaldt smil;
    • kalde auge
    • brukt som adverb:
      • han lo kaldt;
      • ho såg kaldt på meg
  3. Døme
    • spelaren er kald framfor mål

Faste uttrykk

  • få ei kald skulder
    møte lite forståing
  • få kalde føter
    vilje dra seg unna
    • ho fekk kalde føter og ville bryte samarbeidet
  • gå kaldt nedetter ryggen på
    kulse, grøsse
    • filmen fekk det til å gå kaldt nedetter ryggen på meg
  • halde hovudet kaldt
    tenkje klart eller bevare dømekrafta, særleg i ein vanskeleg situasjon
  • helle/slå kaldt vatn i blodet på nokon
    dempe sterke kjensler hos nokon
  • kald fisk
    hard og omsynslaus person
  • kald krig
    spent og fiendtleg tilhøve mellom to eller fleire statar, men utan våpenbruk
  • kalde fargar
    fargar som inneheld mest blått (som verkar kalde)
  • med kaldt blod
    utan skruplar;
    roleg og med overlegg
Artikkelside

svin

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt svín; samanheng med su (3

Tyding og bruk

  1. klauvdyr i svinefamilien med kraftig kropp og spist hovud med små auge og tryne
  2. husdyr av svinefamilien med tjukk kropp, korte bein, små auge og tryne;
    Døme
    • drive oppdrett av svin
  3. kjøt av svin (2), nytta til mat
    Døme
    • velje lyst kjøt, altså svin eller kylling
  4. rå og omsynslaus skapning, særleg menneske
    Døme
    • han slo meg, det svinet;
    • vere eit svin til å ta seg betalt;
    • det svinet av ei ku er i åkeren att

Faste uttrykk

  • full som eit svin
    svært full (3)
  • ha svin på skogen
    ha misgjerningar å løyne
  • kaste perler for svin
    gje noko verdifullt til personar som ikkje kan verdsetje det
Artikkelside

elefant

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk

Tyding og bruk

stort pattedyr med to store støyttenner og snabel i familien Elephantidae
Døme
  • afrikansk elefant

Faste uttrykk

  • elefanten i rommet
    det alle veit, men som ingen snakkar om;
    eit problem eller ein risiko ingen vil diskutere
  • gjere ein mygg/ei mus til ein elefant
    blåse opp ein bagatell
  • kvit elefant
    noko dyrt og unyttig
  • rosa elefant
    hallusinasjon som kjem av rus
  • som ein elefant i ein glasbutikk/eit glasmagasin/eit glashus
    klønete;
    brautande og omsynslaus
Artikkelside

tyrann

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk ‘herskar’, opphavleg om eineherskar i fri stat i det gamle Hellas

Tyding og bruk

  1. brutal eineherskar
  2. person som dominerer over andre på ein omsynslaus måte
Artikkelside

svinepels

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

omsynslaus, tarveleg person;
jamfør svine- (1)
Artikkelside

svinebeist

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

omsynslaus, tarveleg person;
jamfør svine- (1)
Artikkelside

trafikkbølle

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

person med omsynslaus framferd i trafikken;
jamfør bølle (1
Artikkelside
Side 1 av 5