Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
25 treff

Bokmålsordboka 13 oppslagsord

horisontal 2

adjektiv

Betydning og bruk

Eksempel
  • en horisontal linje;
  • et horisontalt plan
Artikkelside

vertikal 2

adjektiv

Opphav

fra nylatin; av latin vertex ‘virvel, isse’, av vertere ‘vende’

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • en vertikal akse;
    • vertikale stolper
  2. som gjelder oppstigende ledd i en institusjon, en prosess eller lignende
    Eksempel
    • de vertikale leddene i en produksjonskjede fra råvare til ferdigprodukt
    • brukt som adverb:
      • samarbeide horisontalt og vertikalt

Faste uttrykk

  • vertikal integrasjon/integrering
    det at en aktør eller eier kontrollerer flere (eller alle) ledd i en produksjon (fra råvare til ferdig vare)
Artikkelside

skift

substantiv intetkjønn

Opphav

av skifte (2

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • en film med raske skift
  2. arbeidstid for et arbeidslag;
    Eksempel
    • første skift er fra klokka 6 til 14;
    • arbeide et skift;
    • i løpet av et skift på seks timer
  3. Eksempel
    • arbeide skift
  4. Eksempel
    • arbeide på et annet skift
  5. ekstra sett klesplagg;
    Eksempel
    • to skift med undertøy
  6. horisontalt lag med murstein, medregnet mørtel

Faste uttrykk

  • på skift
    på omgang;
    vekselvis
    • naboene hjalp til på skift
Artikkelside

horisontal 1

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

vannrett linje;
noe som er eller står horisontalt

Faste uttrykk

  • innta horisontalen
    legge seg ned
Artikkelside

gulv, golv

substantiv intetkjønn

Opphav

norrønt golf

Betydning og bruk

  1. horisontalt lag (av bord (2, 2), betong, fliser eller lignende) som utgjør grunnflaten i et hus eller rom
    Eksempel
    • vaske gulvet;
    • legge nytt gulv;
    • gå over gulvet;
    • se ned i gulvet;
    • store vinduer fra gulv til tak
  2. flate som minner om et gulv (1)
    Eksempel
    • bygge et utendørs gulv;
    • det lå vann på gulvet i bilen
  3. i overført betydning: nedre grense for noe;
    motsatt tak (1, 3)
    Eksempel
    • sette et gulv for lønnskravene

Faste uttrykk

  • gå i gulvet
    falle ned;
    deise over ende
  • på ett gulv
    i én etasje
    • de har alt på ett gulv
  • på gulvet
    på grunnplanet (2 i en fabrikk, bedrift eller annen arbeidsplass;
    jamfør guttene på gulvet
    • jobbe på gulvet i fiskeindustrien;
    • de som er på gulvet i utelivsbransjen
Artikkelside

inklinere

verb

Opphav

av latin inclinare ‘bøye’

Betydning og bruk

danne en spiss vinkel med et horisontalt plan;
bøye seg
Artikkelside

luftlag

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

horisontalt sjikt av jordatmosfæren
Eksempel
  • det er svært kaldt i de øvre luftlagene
Artikkelside

horisontaldelt

adjektiv

Betydning og bruk

om hus: som er delt horisontalt (2 slik at det får to boenheter;
motsatt vertikaldelt
Eksempel
  • en horisontaldelt tomannsbolig
Artikkelside

jordstengel

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

stengel som vokser horisontalt i jorda
Eksempel
  • en krypende jordstengel
Artikkelside

diagonal 2

adjektiv

Betydning og bruk

som går på skrå
Eksempel
  • en diagonal strek
  • brukt som adverb
    • brikken kan flyttes horisontalt, vertikalt og diagonalt
Artikkelside

Nynorskordboka 12 oppslagsord

horisontal 2

adjektiv

Tyding og bruk

Døme
  • eit horisontalt plan;
  • ei horisontal linje
Artikkelside

vertikal 2

adjektiv

Opphav

frå nylatin, av latin vertex ‘virvel, isse’, av vertere ‘vende’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • dra ei vertikal linje;
    • vertikale stolpar
  2. som gjeld oppstigande ledd i ein institusjon, ein prosess eller liknande
    Døme
    • vertikale paternalistiske band
    • brukt som adverb:
      • ulike aktørar samarbeidde både horisontalt og vertikalt

Faste uttrykk

  • vertikal integrasjon/integrering
    det at ein aktør eller eigar kontrollerer fleire (eller alle) ledd i ein produksjon (frå råvare til ferdig vare)
Artikkelside

skift

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt skipt; av skifte (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ein film med raske skift
  2. arbeidstid for eit arbeidslag;
    Døme
    • første skiftet er frå kl. 6 til 14;
    • arbeide eit skift;
    • eit skift på åtte timar
  3. Døme
    • arbeide skift
  4. Døme
    • arbeide på eit anna skift
  5. eksta skift med klesplagg;
    Døme
    • to skift med underklede
  6. horisontalt lag av murstein, medrekna mørtel

Faste uttrykk

  • på skift
    på omgang;
    vekselvis
    • dei stod vakt på skift
Artikkelside

horisontal 1

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

vassrett linje;
noko som er eller står horisontalt

Faste uttrykk

  • innta horisontalen
    leggje seg ned
Artikkelside

golv

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt golf

Tyding og bruk

  1. horisontalt lag (av bord (2, 2), betong, fliser eller liknande) som dannar grunnflata i eit hus eller rom
    Døme
    • vaske golvet;
    • leggje nytt golv;
    • gå over golvet;
    • sjå ned i golvet;
    • kassene står stabla frå golv til tak
  2. flate som minner om eit golv (1)
    Døme
    • byggje eit utandørs golv;
    • det låg vatn på golvet i bilen
  3. i overført tyding: nedre grense for noko;
    motsett tak (1, 3)
    Døme
    • setje eit golv for lønskrava
  4. rom i låve
    Døme
    • løa hadde ikkje alltid korn i begge golva
  5. felt mellom to staurar i hesje

Faste uttrykk

  • gå i golvet
    falle ned;
    deise over ende
  • på eitt golv
    i éin etasje
    • dei har alt på eitt golv
  • på golvet
    på grunnplanet (2 i ein fabrikk, ei bedrift eller annan arbeidsplass
    • ho hadde arbeidd på golvet i industrien alle år;
    • jobbe på golvet i offentleg sektor
Artikkelside

jordstengel

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

stengel som veks horisontalt i jorda
Døme
  • ei urt med underjordisk jordstengel
Artikkelside

luftlag

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

horisontalt sjikt av jordatmosfæren
Døme
  • det er svært kaldt i dei øvre luftlaga
Artikkelside

dekk

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk; samanheng med tak (1

Tyding og bruk

  1. horisontalt plan på bygning, konstruksjon eller fartøy;
    utandørs golv på fartøy;
    etasje på skip
    Døme
    • bli sendt under dekk;
    • alle mann på dekk!
    • spyle dekket;
    • på øvste dekk;
    • henge køya oppunder dekk
  2. ytre ring av gummi på eit hjul
    Døme
    • skifte dekk;
    • punktere dekket;
    • køyre med dårlege dekk
Artikkelside

horisontaldelt

adjektiv

Tyding og bruk

om hus: som er delt horisontalt (2 slik at det får to bueiningar;
motsett vertikaldelt
Døme
  • ein horisontaldelt tomannsbustad
Artikkelside

diagonal 2

adjektiv

Tyding og bruk

som går på skrå
Døme
  • ein diagonal strek
  • brukt som adverb
    • brikka kan flyttast horisontalt, vertikalt og diagonalt
Artikkelside
Side 1 av 2