Avansert søk

84 treff

Nynorskordboka 84 oppslagsord

skale

skala

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

av skal

Tyding og bruk

  1. ta skalet av noko
  2. miste hud;

Faste uttrykk

  • skale av
    • falle av i flak
      • målinga har skala av;
      • huda skalar av på nasen
    • skilje seg av med;
      bryte med
      • partiet skala av i alle retningar

skala

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom italiensk; frå latin scalae ‘stige, trapp’

Tyding og bruk

  1. tonerekkje ordna stegvis innanfor ein oktav (2)
    Døme
    • øve skalaer
  2. stegvis rekkje, ordna etter intensitet, kvalitet, nyansar eller liknande;
    jamfør fargeskala
    Døme
    • heile skalaen av skiftande stemningar og kjensler
  3. Døme
    • skalaen på eit måleinstrument;
    • eit kart i skalaen 1 : 5000
  4. Døme
    • drive smugling i stor skala

skal

substantiv inkjekjønn

Opphav

samanheng med skjel

Tyding og bruk

  1. hornaktig hylster kring kroppen hos virvellause dyr eller egg
    Døme
    • store, svarte skjell med tjukt skal;
    • dei fann skal frå små sjødyr
  2. ytste laget på frukt, frø eller grønsak
    Døme
    • agner og skal;
    • ha rive skal av ein appelsin i røra
  3. Døme
    • eit skal av betong
  4. flak av noko hardt
    Døme
    • slå eit skal av tanna
  5. i overført tyding: stengsel som vernar mot omverda
    Døme
    • han gjekk inn i skalet sitt
  6. i overført tyding: noko tomt og innhaldslaust
    Døme
    • utan kultur er byen eit tomt skal
  7. i fysikk: elektronskal

tolvtonerekkje, tolvtonerekke

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

kromatisk (1) skala med tolv tonar i halvtrinn;

tolvtoneskala

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kromatisk (1) skala med tolv tonar i halvtrinn;

tonetrinn

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

avstand mellom trinna i ein skala (1)
Døme
  • øvingar med heile og halve tonetrinn

toneskala

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

skala (1) eller trinn av toner

toppnivå

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

høgaste nivå eller plan på ein rangorden, skala, eit hierarki eller liknande;
Døme
  • leiarene på toppnivået;
  • aksjekursen har nådd eit toppnivå;
  • dei er musikarar på internasjonalt toppnivå

tonerekkje, tonerekke

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

toneart

substantiv hokjønn eller hankjønn

Opphav

av tone (2

Tyding og bruk

system av tonar basert på ein (oftast dur (2, 1) eller moll (1)) skala med ein fast grunntone (1)
Døme
  • A-dur og h-moll er tonearter;
  • toneartene har namn etter grunntonen dei går ut frå