Avansert søk

Eitt treff

Nynorskordboka 50 oppslagsord

rømme 2

rømma

verb

Opphav

norrønt rýma ‘gjere romslegare, rydde, flytte’; samanheng med rom (3 og rom (4

Tyding og bruk

  1. forlate ein stad (frivillig eller tvungen);
    flytte ut av;
    trekkje seg bort frå
    Døme
    • rømme byen
  2. Døme
    • rømme frå fengselet;
    • ho rømde heimanfrå
  3. gje rom til, ha plass til;
    vere fylt av;
  4. gjere rom (3, 4) eller plass;
    vide ut

rømme 1, rjome

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør islandsk rjómi

Tyding og bruk

tjukk, syrna fløyte (2
Døme
  • makrell med nypoteter og rømme

panikk

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå gresk , opphavleg ‘redsle som guden Pan valdar’

Tyding og bruk

brå, sterk og sanselaus redsle;
brå redsle og forvirring
Døme
  • rømme i panikk;
  • han vart gripen av panikk;
  • det braut ut panikk om bord

late nokon i stikken

Tyding og bruk

rømme frå eller svikte nokon i naud;
Sjå: late

godgjere seg

Tyding og bruk

Sjå: godgjere
  1. om mat og drikke: bli god av å stå ei tid
    Døme
    • ølet får stå og godgjere seg
  2. kose seg, særleg med mat;
    meiske seg
    Døme
    • sitje og godgjere seg med aure og rømme

stikke av

Tyding og bruk

rømme;
Sjå: stikke

ta reparen

Tyding og bruk

Sjå: repar
  1. rømme
    Døme
    • han tok reparen da politiet kom
  2. døy

ta hyven

Tyding og bruk

leggje på sprang;
rømme i stor skunding;
Sjå: hyv

forde seg

Tyding og bruk

ha seg unna, rømme;
Sjå: forde
Døme
  • ford deg herifrå!

lagnad

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt laginn, av leggja ‘avgjere’; av lagen

Tyding og bruk

  1. det som er fastsett for ein (av ei høgare makt)
    Døme
    • ein lyt finne seg i lagnaden sin;
    • ingen kan rømme frå lagnaden sin
  2. noko eller nokon som er eller blir avgjerande for ein
    Døme
    • den mannen vart lagnaden hennar
  3. livsløp, historie
    Døme
    • dei fekk ein tung lagnad
  4. endeleg utfall
    Døme
    • lagnaden din er avgjord;
    • få same lagnaden som forgjengaren sin
  5. i bunden form eintal: høgare makt som ein tenkjer seg har avgjerande innverknad på eit menneskeliv
    Døme
    • tru på lagnaden

Faste uttrykk

  • utfordre lagnaden
    gjere noko vågalt