Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 11 oppslagsord

ordstilling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

i språkvitskap: rekkjefølgje av ord eller ledd i ei setning eller ein annan syntaktisk heilskap;
Artikkelside

fast ordstilling

Tyding og bruk

plassering av ledd i ei setning etter reglar i språket;
Sjå: fast
Døme
  • moderne norsk har relativt fast ordstilling til skilnad frå kasusspråk
Artikkelside

fast

adjektiv

Opphav

norrønt fastr

Tyding og bruk

  1. som ikkje kan flyttast
    Døme
    • fast innbu
    • brukt som adverb
      • sitje fast i fella;
      • binde noko fast;
      • gå seg fast i fjellet;
      • halde seg fast i karmen
  2. som held forma;
    hard, kompakt
    Døme
    • fast grunn;
    • grauten vart for fast
  3. Døme
    • fast grep;
    • med fast hand;
    • fast overtyding
    • brukt som adverb
      • tru fullt og fast på noko;
      • vere fast bestemt på noko
  4. Døme
    • ha faste vanar;
    • ete til faste tider;
    • faste utgifter;
    • gå i fast rute;
    • ha fast følgje;
    • fast kunde;
    • fast takst;
    • eit fast haldepunkt;
    • ha fast plass på laget
    • brukt som adverb
      • vere fast tilsett;
      • dette står fast

Faste uttrykk

  • fast eigedom
    jord, hus og liknande;
    til skilnad frå lausøyre
    • overta ein fast eigedom
  • fast føde
    mat ein må tyggje
    • ete grønsaker, kjøt eller anna fast føde
  • fast i fisken
    • spenstig, stø
      • bilen er stramt sett opp og fast i fisken
    • som ikkje gjev etter for press
      • han må vere tydeleg på kva han vil, vere fast i fisken
  • fast ordstilling
    plassering av ledd i ei setning etter reglar i språket
    • moderne norsk har relativt fast ordstilling til skilnad frå kasusspråk
  • fast uttrykk
    ord som ofte opptrer saman;
    frase (2, 1), idiom (1)
    • ‘å hoppe etter Wirkola’ er vorte eit fast uttrykk
  • halde fast ved
    vere tru mot
  • i fast form
    ikkje flytande eller i gassform
    • sjokolade i fast form
  • laust og fast
    likt og ulikt
    • snakke om laust og fast
  • slå fast
    konstatere
Artikkelside

invertere

invertera

verb

Opphav

frå latin , av in- og vertere ‘vende, snu opp ned, ut inn’

Tyding og bruk

snu om, kaste om
  • brukt som adjektiv
    • ei setning med invertert ordstilling;
    • ei invertert rentekurve
Artikkelside

inversjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin , av inversio, av inversus, av invertere ‘vende, snu opp ned, ut inn’

Tyding og bruk

  1. noko som er omvend samanlikna med det vanlege
  2. i språkvitskap: omsnudd ordstilling
    Døme
    • i setninga ‘kofferten, den tek du’ har ein døme på inversjon
  3. i meteorologi: det at temperaturen i lufta stig med veksande høgd over jorda
Artikkelside

ordval

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

det å velje ord
Døme
  • stilen er talemålsnær i ordval og ordstilling
Artikkelside

emfatisk

adjektiv

Tyding og bruk

med framheving av ei staving, eit ord eller eit setningsledd;
med ettertrykk
Døme
  • emfatisk trykk;
  • emfatisk ordstilling;
  • ordet står emfatisk i setninga
Artikkelside

ordfølgje, ordfylgje, ordfølge

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør følgje (1

Tyding og bruk

Artikkelside

ordfølgd, ordfylgd

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

Artikkelside

emfase

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk ‘ettertrykk’

Tyding og bruk

framheving av ei staving, eit ord eller eit setningsledd, til dømes ved hjelp av intonasjon (3) eller ordstilling
Artikkelside
Side 1 av 2