Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
181 treff

Nynorskordboka 181 oppslagsord

kyrkje 2, kyrke

kyrkja, kyrka

verb

Opphav

norrønt kyrkja

Tyding og bruk

  1. klemme over halsen;
    Døme
    • kragen kyrkjer meg
  2. om klede, reimar og liknande: knipe, klemme;
    snøre saman
  3. svelgje med møde
Artikkelside

kyrkje 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt kirkja, gjennom gammalengelsk cirice, cyrice; frå gresk kyri(a)kon ‘som høyrer Herren til’, av kyrios ‘herre, gud’

Tyding og bruk

  1. bygning for kristen gudsteneste;
    Døme
    • gå i kyrkja;
    • byggje ny kyrkje
  2. kriste samfunn
    Døme
    • vere prest i Den norske kyrkja

Faste uttrykk

  • den katolske kyrkja
    verdsomspennande kyrkjesamfunn som har paven som overhovud
  • den kristne kyrkja
    alle kristne kyrkjesamfunn
Artikkelside

stormakt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. stat med stor innverknad på verdspolitikken
    Døme
    • stormakta USA
  2. stat, institusjon eller liknande med ei dominerande stilling på eit felt
    Døme
    • Noreg har vore ei stormakt i skipsfarten;
    • kyrkja er ei åndeleg stormakt
Artikkelside

utar

adverb

Opphav

norrønt útar(r), eigenleg komparativ av ut; jamfør utarst

Tyding og bruk

lenger ut eller ute;
nær(mare) utgangen
Døme
  • flytte seg utar åt døra;
  • sitje utar i kyrkja
Artikkelside

skilsmisse

substantiv hokjønn

Opphav

gjennom bokmål, frå dansk; sisteleddet samanheng med norrønt missa ‘tap, sakn’

Tyding og bruk

  1. oppløysing av eit ekteskap (etter løyve frå statsforvaltaren eller ved dom)
    Døme
    • få skilsmisse
  2. Døme
    • ei skilsmisse mellom kyrkja og staten har tvinga seg fram
Artikkelside

avlat

substantiv inkjekjønn eller hankjønn

Opphav

frå lågtysk; jamfør norrønt aflát

Tyding og bruk

  1. i den katolske kyrkja: ettergjeving av straff for ei syndig handling
  2. i overført tyding: bot (3) for noko gale ein har gjort
    Døme
    • kjøpe seg avlat for miljøsynder
Artikkelside

teleslyngje, teleslynge

substantiv hokjønn

Opphav

av tele- og slyngje (1

Tyding og bruk

anlegg av antenner som sender ut lyd i form av elektromagnetiske bølgjer som blir fanga opp av høyreapparat;
jamfør telespole
Døme
  • montere teleslyngje i kyrkja
Artikkelside

sølibatkrav

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

krav (særleg i den katolske kyrkja) om at geistlege skal leve i sølibat
Artikkelside

skisma

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå gresk ‘kløft, usemje’

Tyding og bruk

  1. splitting i ei gruppe, ein organisasjon eller liknande som fører til nye, uavhengige grupper, særleg innanfor kyrkjesamfunn
    Døme
    • det store skismaet førte til delinga i den katolske og den ortodokse kyrkja i 1054
  2. usemje eller splitting i ei gruppe, ein organisasjon eller liknande
    Døme
    • skismaet mellom fagleg og admistrativ leiing;
    • skismaet mellom aust og vest
Artikkelside

truande 1

adjektiv

Opphav

av tru (3

Tyding og bruk

  1. som trur;
    religiøst (eller ideologisk) overtydd;
    Døme
    • truande folk;
    • vere truande kristen;
    • truande kommunistar
    • brukt som substantiv:
      • dei truande strøymde til kyrkja
  2. som ein må tru på;
    Døme
    • ein truande kar;
    • truande vitnemål;
    • det er lite truande
  3. som er i stand til å gjere noko, særleg noko tvilsamt
    Døme
    • dei er truande til litt av kvart;
    • ho er truande til å bruke vald

Faste uttrykk

  • stå til truande
    vere å tru på (utan at ein har prov)
    • orsakinga står ikkje til truande;
    • veljarane får avgjere om lovnaden står til truande
Artikkelside