Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
6 treff

Nynorskordboka 6 oppslagsord

førti

determinativ kvantor

Opphav

norrønt fjórir tigir, fjórutigi ‘fire tiarar’

Tyding og bruk

grunntalet 40
Døme
  • fylle førti år;
  • ein mann på 40
Artikkelside

kunne 2

kunna

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt kunna

Tyding og bruk

  1. ha lært;
    kjenne;
    vere inne i
    Døme
    • ho kan sykle;
    • eg kan snakke flytande walisisk;
    • kan du vegen til sentrum?
    • han kan sine ting!
  2. vere i stand til;
    greie
    Døme
    • meieriet kan lage ti tonn ost i veka;
    • dei gjer så godt dei kan;
    • korleis kunne ho greie det?
    • eg kan ikkje fordra fiskebollar;
    • han kan når han vil;
    • vi kunne ikkje løfte sofaen
  3. ha eller vere høve til
    Døme
    • boka kan kjøpast i bokhandelen;
    • dei kan ikkje reise på ferie i år;
    • vi kan ikkje snu no
  4. vere mogleg eller sannsynleg;
    vere tenkjeleg
    Døme
    • bussen kan kome kvart augeblikk;
    • kven veit kva som kan skje?
    • ho kan vel vere rundt førti år?
    • vi kunne vore i Hellas no;
    • eg kunne hylt av glede;
    • det kan godt vere;
    • det kan du ha rett i;
    • nei, det kan vere det same
  5. ha krav på;
    ha rett til;
    ha lov til
    Døme
    • vi må kunne vente eit klart svar;
    • ingen kan oppføre seg slik;
    • du kan ikkje nekte meg å gjere dette;
    • de kan kome inn no
  6. gå med på;
    vere klar til
    Døme
    • eg kan ta oppvasken
  7. brukt for å uttrykkje høflegheit eller oppmoding;
    vere ynskeleg
    Døme
    • kan du hjelpe til?
    • kunne du rydda rommet ditt?
    • dette huset kan trenge ei oppussing
  8. brukt for å gjere ei utsegn forsiktig eller usikker
    Døme
    • eg kunne ha god lyst til å prøve;
    • det kunne likne henne å gjere dette;
    • det kan vere eit par timar sida ho gjekk
  9. ha årsak eller grunn til
    Døme
    • du kan vere nøgd med dette arbeidet;
    • vi kan vere glade det gjekk så bra som det gjekk;
    • det kan du banne på;
    • du kan lite på han;
    • du kan skjøne at alt skal gå bra

Faste uttrykk

  • ikkje kunne for
    ikkje ha skuld i;
    ikkje vere årsak til
    • dei kunne ikkje for at ferien vart avlyst;
    • eg kan ikkje for at hunden åt leksene
  • ikkje kunne med
    ikkje forstå seg på;
    ikkje vere van med
    • eg kan ikkje med sånne appar
Artikkelside

karantene

substantiv hankjønn

Opphav

av fransk quarantaine ‘periode på førti dagar’, av quarante ‘førti’

Tyding og bruk

  1. mellombels isolering (1) av (moglege) smitteberarar
    Døme
    • han vart pålagt karantene til testen var klar
  2. mellombels utestenging frå ei viss verksemd
    Døme
    • restauranten fekk tre månaders karantene på grunn av brot på matlova;
    • spelaren var tilbake etter å ha sona karantene på grunn av gule kort
Artikkelside

eksil

substantiv inkjekjønn

Opphav

av latin exilium

Tyding og bruk

tvunge opphald i utlandet på grunn av forvising eller utrygge politiske forhold i heimlandet;
Døme
  • leve i eksil;
  • eit eksil på nesten førti år
Artikkelside

laussal

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

sal av einskildeksemplar;
til skilnad frå abonnement
Døme
  • avisa kostar førti kroner i laussal
Artikkelside

førsteledd, fyrsteledd

substantiv inkjekjønn

førsteled, fyrsteled

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. første punkt som ei vare må passere før ho når fram til forbrukaren;
    Døme
    • førsteleddet i omsetninga
  2. første ledd i samansett ord;
    Døme
    • førsteleddet ‘førti’ i samansetjinga ‘førtital’
Artikkelside