Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 10 oppslagsord

dåd

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt dáð; samanheng med engelsk do

Tyding og bruk

  1. Døme
    • hjelpe med råd og dåd
  2. gjerning utanom det vanlege;
    Døme
    • ho vart heidra for denne dåden
Artikkelside

gjerning

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt gerning; av gjere

Tyding og bruk

  1. verksemd, verk, syssel, arbeid, virke
    Døme
    • passe si daglege gjerning;
    • ha ei meiningsfylt gjerning
  2. (einskild) handling, gjerd (1), dåd
    Døme
    • i ord og gjerningar;
    • gjere gode gjerningar

Faste uttrykk

  • på fersk gjerning
    medan ein gjer noko gale;
    på fersken
    • han vart teken på fersk gjerning av politiet
Artikkelside

eksploatere

eksploatera

verb

Opphav

frå fransk exploit ‘handling, dåd’; samanheng med eksplisitt

Tyding og bruk

dra nytte av;
Døme
  • eksploatere naturen
Artikkelside

mannsverk

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør verk (2

Tyding og bruk

arbeid gjort av ein mann;
Artikkelside

edel

adjektiv

Opphav

frå lågtysk; samanheng med adel

Tyding og bruk

  1. av særleg god eller fornem karakter
    Døme
    • ein edel hesterase;
    • edle andletsdrag;
    • den edle kunsten å bryggje skikkeleg øl
  2. Døme
    • eit edelt menneske;
    • eit edelt sinnelag;
    • få medalje for edel dåd

Faste uttrykk

  • edelt metall
    metall som ikkje oksiderer eller rustar, til dømes gull, sølv og platina
  • edle dropar
    alkoholhaldig drikke av høg kvalitet
    • servere edle dropar til maten;
    • sikre seg edle dropar før høgtida
Artikkelside

bedrift

substantiv hokjønn

Uttale

bedrifˊt

Opphav

av lågtysk bedrif; med innverknad frå drift

Tyding og bruk

  1. føretak innanfor industri, handel eller liknande;
    Døme
    • ei bedrift med industriarbeidsplassar
  2. Døme
    • utføre ei bedrift
Artikkelside

heltedåd

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

dåd (2) der det blir vist stort mot og usjølvisk framferd;
Døme
  • det var ein heltedåd å hoppe ut i vatnet for å redde barnet
Artikkelside

stordåd

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

dåd som det går gjetord om
Artikkelside

øve

øva

verb

Opphav

av lågtysk oven; same opphav som tysk üben

Tyding og bruk

  1. innarbeide og tilpasse organismen til dei spesielle rørslene som går inn i ein arbeidsmetode, og å auke eller halde ved lag tempoet i desse rørslene;
    gjere dugande ved stadig bruk eller oppattaking av det som skal lærast;
    lære opp, trene
    Døme
    • ein god pianist må øve fleire timar dagleg
    • ofte refleksivt:
      • øve seg på fiolinen;
      • øve seg i boksing
    • ofte i uttrykk med adverb:
      • øve inn ein ny song, eit nytt teaterstykke;
      • øve opp organa i kroppen;
      • øve seg opp til å bli blant dei beste
  2. Døme
    • øve dåd, bragd, manndomsverk
    • gjere seg skuldig i
      • øve urett
    • bruke
      • øve vald mot nokon
    • få i stand, skape
      • øve uvenskap
    • la kome til uttrykk, leggje for dagen, utfalde;
      skape
      • øve (sjølv)kritikk;
      • øve påtrykk på nokon;
      • øve press;
      • øve innverknad på noko(n);
      • øve påverknad over nokon;
      • øve kontroll
Artikkelside

udåd

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt údáð

Tyding og bruk

fæl dåd, ugjerning, illgjerning, valdsverk
Døme
  • gjere ein udåd
Artikkelside