Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 12 oppslagsord

berømt

adjektiv

Uttale

berømˊt

Opphav

frå bokmål; opphavleg perfektum partisipp av lågtysk beromen ‘rose’

Tyding og bruk

kjend i vide krinsar;

namngjeten, vidspurd;

fræg, omtykt;

legendarisk

Døme

ein berømt person;
vere berømt for noko

Artikkelside

natt

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt nátt eller nótt

Tyding og bruk

del av døgnet da det er mørkt
Døme
- klokka tre i natt;
- dei er så ulike som natt og dag;
- natt til fredag skal det snø;
- om natta vaknar ofte litlebror;
- midt på svarte natta hende det
- - fredagsnatt
  - frostnatt
  - gårnatt
  - tropenatt
brukt i helsing før leggjetid
Døme
- god natt!
- sei god natt, og så kan du leggje deg
arbeidstid om natta
Døme
- ho jobbar mest natt eller kveldsskift

Faste uttrykk

bort i/borti natta
meiningslaust, heilt gale, absurd
resultatet var heilt bort i natta;
prisane er borti natta
gjere natt til dag
arbeide eller vere oppe om natta
i natt
no i natt, natt til i dag, natt til i morgon
natt og dag
døgnet rundt; heile tida
nattars tider
om natta
over natta
- heile natta
  la deigen stå i kjøleskapet over natta
- brått, utan vidare
  artisten vart berømt over natta;
  ei slik endring skjer ikkje over natta
til/åt natta
natta som kjem
vi reiser med tog til natta;
det vart kaldt åt natta
ved natt
om natta, ved nattetid
dei ville oppleve Paris ved natt

Artikkelside

dag

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt dagr; samanheng med døgn

Tyding og bruk

del av døgnet da det er lyst
Døme
- dag og natt;
- dagen gryr;
- langt på dag;
- han kom utpå dagen
brukt i helsing
Døme
- god dag!
- ha ein fin dag!
arbeidsdag
Døme
- arbeide full dag;
- vere ferdig for dagen
døgn som tidsrom
Døme
- ein dags tid;
- om 14 dagar;
- året har 365 dagar
døgn som tidspunkt;
dato
Døme
- kva for dag har vi i dag?
- tredje dag jul;
- til lykke med dagen!
- ord for dagen
brukt om ubestemt fastsetjing av tid
Døme
- frå den dagen;
- ein svart dag;
- ein dag hende det
tid nett no
Døme
- enno i dag;
- ungdomen av i dag;
- dagens problem
i fleirtal: brukt om tidbolk
Døme
- i dei dagar;
- i gamle dagar;
- han har gode dagar;
- huset har sett betre dagar
i fleirtal: liv, levetid
Døme
- ho er blitt berømt på sine gamle dagar
brukt som etterledd i fleirtal i nemning på arrangement, tilskiping som varer to dagar eller meir
Døme
- Olavsdagane

Faste uttrykk

all sin dag
all si tid;
heile livet
han var stokk konservativ all sin dag
dags dato
i dag
per dags dato;
til dags dato har det ikkje hendt;
avtalen gjeld frå dags dato
den dag i dag
ennå
kva som skjedde med han, veit ho ikkje den dag i dag
ein av dagane
med det første;
snart
restlageret kjem til å bli seld ut ein av dagane
gje ein god dag i
ikkje bry seg om;
gje blaffen i
han gav ein god dag i arbeidet sitt
ha dagen
vere heldig;
lykkast
for å vinne, må ein ha dagen
her ein dag
nyleg
han ringde henne her ein dag
i alle dagar
brukt i uttrykk for undring
i alle dagar, kva er dette for noko?
kva i alle dagar skulle dei gjere no?
kvifor i alle dagar skulle vi gjere det?
i desse dagar
no, kva dag som helst
klart som dagen
innlysande
no minnest eg alt klart som dagen
kome for dagen
bli funnen eller kjend
eit stort arkiv har kome for dagen
leggje for dagen
vise
studentane har lagt for dagen ei stor interesse
no om dagen
no for tida
no til dags
no for tida
opp i dagen
- på jordyta;
  synberr
  plastleidninga ligg opp i dagen
- tydeleg, klart fram
  løyndomane kjem opp i dagen
sjå dagen
bli til
damelaget såg dagen i 2010
sjå dagens lys
- bli fødd
- bli til røyndom;
  bli skapt
  jazzfestivalen såg dagens lys i 1964
ta av dage
drepe
vere dags for
vere tid for eller på tide med
år og dag
lang tid
det er år og dag sidan eg såg han

Artikkelside

verdsberømt

adjektiv

Tyding og bruk

berømt i heile verda

Døme

ein verdsberømt operasongar

Artikkelside

paradeseng

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

seng med liket av ein berømt person som blir vist fram offentleg;

lit de parade

Artikkelside

over natta

Tyding og bruk

Sjå: natt

heile natta
Døme
- la deigen stå i kjøleskapet over natta
brått, utan vidare
Døme
- artisten vart berømt over natta;
- ei slik endring skjer ikkje over natta