Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 67 oppslagsord

art

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

frå lågtysk ‘natur, medfødd eigenskap’

Tyding og bruk

  1. eigenskapane til noko eller nokon;
    Døme
    • eit problem av åndeleg art;
    • tilfelle av denne arta;
    • skaden er av ei alvorleg art;
    • køyretøy av forskjellig art
  2. undergruppe av dyre- eller planteslekt der individa får einsarta avkom med evne til å få eige avkom
    Døme
    • ei art i bjørnefamilien;
    • truga arter;
    • ta vare på mangfaldet av arter
  3. medfødd eigenskap;
    (naturleg) anlegg
    Døme
    • det er vanskeleg å endre arta si
Artikkelside

relikt 2

adjektiv

Opphav

jamfør relikt (1

Tyding og bruk

som er ein leivning av eldre, meir utbreidde arter eller fenomen
Døme
  • stammer av relikt laks;
  • relikte språkelement
Artikkelside

grunnkart

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. kart som er framstilt frå originale målingar og konstruksjonar
  2. kart som viser informasjon om naturtype, landskapstype, utbreiing av arter og liknande
Artikkelside

raudliste

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

liste over arter eller naturtypar som står i fare for å døy ut eller forsvinne;
til skilnad frå framandartsliste
Døme
  • fjellreven står på raudlista
Artikkelside

penicillin

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin, av peniculus ‘børste, sopp’

Tyding og bruk

antibiotikum laga av (to arter av) muggsopp eller framstilt syntetisk
Artikkelside

orkidé, orkide

substantiv hankjønn

Uttale

årkideˊ

Opphav

frå nylatin; av gresk orkhis ‘testikkel’, etter forma på rotknollane i somme arter

Tyding og bruk

Artikkelside

populasjonsdynamikk

substantiv hankjønn

Opphav

av populasjon og dynamikk

Tyding og bruk

studie av korleis førekomst og utbreiing av arter endrar seg
Artikkelside

pasjonsfrukt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

etande raudlilla eller gul frukt av visse arter av pasjonsblomsteren
Artikkelside

kryssing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

Døme
  • kryssing av to ulike arter;
  • ver varsam ved kryssing av vegen
Artikkelside

krysse 1

kryssa

verb

Opphav

av lågtysk kruzen

Tyding og bruk

  1. merkje av med eit kryss (1, 1)
    Døme
    • krysse av i den rette ruta;
    • krysse ut dei arbeidsoppgåvene ein er ferdig med
  2. leggje eller få i kryss;
    Døme
    • krysse beina;
    • eg kryssa skia og stupte framover i snøen
  3. gå (på skrå) over;
    Døme
    • krysse vegen;
    • vegane kryssar kvarandre;
    • krysse kursen til eit anna fartøy;
    • skøyteløparen kryssa framfor parkameraten
  4. om tog: møtast og passere kvarandre
    Døme
    • toga kryssar på Otta
  5. segle over eit hav eller havstykke
    Døme
    • dei kryssa Nordsjøen i ein liten båt
  6. segle på kryss og tvers mot vinden
    Døme
    • krysse seg fram
  7. Døme
    • kystvakta kryssar utanfor kysten
  8. pare individ av ulike arter eller rasar
    Døme
    • krysse to sauerasar
  9. i overført tyding: dra eller gå i ulike retningar;
    kome i vegen for
    Døme
    • dette kryssar planane mine
    • brukt som adjektiv
      • ha kryssande interesser

Faste uttrykk

  • krysse fingrane for
    ynskje hell for
  • krysse klinger
    • måle krefter i diskusjon eller liknande
Artikkelside
Side 1 av 7