Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
44 treff

Nynorskordboka 44 oppslagsord

søle 1, søyle 2

substantiv hokjønn

Opphav

av søle (2

Tyding og bruk

  1. våt og klissete masse av jord, leire eller liknande;
    Døme
    • vegen var full av søle;
    • grisen rulla seg i søla

Faste uttrykk

  • dra/trekkje ned i søla
    vanære (2 nokon eller noko;
    bringe skam over nokon eller noko
    • han trekkjer ordføraren ned i søla;
    • dei dreg verdiane våre ned i søla
Artikkelside

kakkel

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk Kachel; frå gresk kakkabos ‘gryte med tre føter’

Tyding og bruk

lita plate av leire med glasur på eine sida
Artikkelside

tandoor

substantiv hankjønn

Opphav

frå urdu

Tyding og bruk

omn (1) av leire som tradisjonelt blir brukt i India og Pakistan
Artikkelside

sement

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin ‘grovt tilhoggen stein’, av caedere ‘hogge’

Tyding og bruk

  1. pulver som blir framstilt ved brenning og finmaling av kalkstein og leire og blir brukt som bindemiddel i betong og mørtel
  2. noko som er støypt med sement (1);
    Døme
    • ho fall rett ned på sementen
Artikkelside

leire 3

leira

verb

Faste uttrykk

  • leire seg
    om jord, grus og liknande: setje av i lag
Artikkelside

potte 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt pottr m, kanskje; frå latin pottus ‘drikkebeger’

Tyding og bruk

lite, rundt kar (av brend leire)
Døme
  • sitje på potte;
  • nattpotte;
  • blomsterpotte
  • i uttrykk:
    • vere tett som ei potte – heilt tett; overf: halde ein løyndom for seg sjølv; teie, halde kjeft

Faste uttrykk

  • sur som ei potte
    svært sur
Artikkelside

botn

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt botn

Tyding og bruk

  1. underside, underdel i eit kar eller ein annan innhol ting
    Døme
    • botnen i ei tønne;
    • ein kjel med tjukk botn
  2. inste ende av ein innhol ting eller eit holrom;
    inste ende av ein dal, fjord, eit vatn
    Døme
    • sjå botnen i brønnen
  3. grunn under vatn (i sjø og liknande);
    fast grunn til dømes under eit gjørmelag
    Døme
    • det er leire i botnen under matjorda
    • i overført tyding: lågmål
      • no må vi ha nådd botnen
    • i overført tyding: det djupaste, inste av noko
      • på botnen av sjela;
      • på botnen av trassen låg ein tvil
  4. grunn(voll);
    Døme
    • byggje på ustø botn;
    • ein kjole med raude roser på kvit botn
  5. fjerde og bakarste av mageavdelingane hos jortarar;

Faste uttrykk

  • dobbel botn
    overført tyding: dobbel meining
  • frå botnen av
    frå sjølve byrjinga og heilt gjennom
    • lage mat frå botnen av
  • i botn og grunn
    heilt opp, fullt ut; i grunnen
  • ikkje vere botn i nokon
    aldri bli mett
    • det er ikkje botn i henne
  • til botnar/botns
    til full klarleik, heilt inn;
    fullt ut
    • det er viktig å kome til botnar i saka;
    • vi må til botns i kva som har skjedd
Artikkelside

steintøy

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. brend leire
    Døme
    • ei kanne av steintøy
  2. samnemning for produkt av keramikk (1);
    Døme
    • mange norske heimar har gammalt steintøy frå Egersund
Artikkelside

terrin

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk, av terre ‘jord, leire’, opphavleg ‘leirkar’

Tyding og bruk

stor bolle med lok og hankar;
jamfør suppeterrin
Artikkelside

terrakotta

substantiv hankjønn

Opphav

av italiensk terra cotta ‘brend leire’

Tyding og bruk

  1. brend, uglasert og raudbrun leire i kar, figurar eller liknande
    Døme
    • ei krukke av terrakotta
  2. Døme
    • små terrakottaer
  3. farge som terrakotta (1)
    Døme
    • ei stove i terrakotta
Artikkelside
Side 1 av 5