Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
57 treff

Nynorskordboka 57 oppslagsord

a- 3

forkorting

Tyding og bruk

forkorting for atom;
til dømes i a-bombe og a-våpen
Artikkelside

spalting

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. Døme
    • spalting av atom
  2. det at nokon eller noko er spalta;
    splitta tilstand;
    splitting
    Døme
    • spaltinga i partiet
Artikkelside

spalte 2

spalta

verb

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

løyse opp i mindre delar;
bryte ned;
kløyve, splitte
Døme
  • spalte atom;
  • vatn kan spaltast ved elektrolyse;
  • partiet er spalta i ulike fraksjonar
  • brukt som adjektiv:
    • ein spalta personlegdom
Artikkelside

stråling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

energioverføring gjennom elektromagnetiske bølgjer eller partiklar

Faste uttrykk

  • elektromagnetisk stråling
    overføring av energi med elektromagnetiske bølgjer
    • synleg lys er døme på elektromagnetisk stråling
  • infraraud stråling
    elektromagnetisk stråling med bølgjelengd mellom 0,7 mikrometer og ca. 1 millimeter;
    varmestråling
  • ioniserande stråling
    stråling av foton eller partikkelstråling med stor nok energi til å ionisere eit atom eller molekyl
  • kosmisk stråling
    partiklar frå ein stad utanfor jorda som treffer atmosfæren med svært høg fart
  • radioaktiv stråling
    stråling frå atomkjerne som kan vere helseskadeleg
Artikkelside

radioaktiv

adjektiv

Tyding og bruk

om grunnstoff: som sender ut partiklar og elektromagnetisk stråling som oppstår når eit atom blir spalta
Døme
  • radioaktive stoff;
  • radioaktiv bombe

Faste uttrykk

  • radioaktiv stråling
    stråling frå atomkjerne som kan vere helseskadeleg
  • radioaktivt avfall
    rest av radioaktivt materiale som er danna i til dømes ein kjernereaktor, og som kan vere ein fare for miljøet
  • radioaktivt nedfall
    radioaktive stoff som er slopne ut i lufta, til dømes ved atomsprenging, atomulykker eller liknande, og som så fell ned på jorda, og er skadelege for miljøet
Artikkelside

oppføre

oppføra

verb

Opphav

etter tysk; jamfør føre (4

Tyding og bruk

  1. syne fram (på scene);
    framføre, spele
    Døme
    • teateret oppførte eit nytt stykke
  2. byggje, reise (2, 1);
    Døme
    • bygningen vart oppført i fjor
  3. føre inn i dokument, register eller liknande
    Døme
    • ho står oppført med ein formue på 30 millionar

Faste uttrykk

Artikkelside

ioniserande stråling

Tyding og bruk

stråling av foton eller partikkelstråling med stor nok energi til å ionisere eit atom eller molekyl;
Sjå: stråling
Artikkelside

struktur

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin, av struere ‘byggje, ordne’

Tyding og bruk

  1. måte som noko er sett saman eller bygd opp på (av ulike smådelar);
    Døme
    • strukturen i eit atom;
    • ei bergart med krystallinsk struktur;
    • grammatiske strukturar;
    • den politiske strukturen i kommunen
  2. eining med ei viss oppbygging som er knytt til funksjon eller eigenart
    Døme
    • ein struktur i Nordsjøen med både gass og olje
  3. utforming av ei overflate;
    Døme
    • papir med grov struktur;
    • gje overflata ein ru struktur
Artikkelside

treverdig

adjektiv

Tyding og bruk

  1. i kjemi: som er oppbygd av atom som teoretisk kan binde til seg eller gå inn i ei sambinding i staden for tre hydrogenatom;
    jamfør valens (1)
  2. i språkvitskap, om verb: som kan knyte tre nominale (2 ledd til seg
Artikkelside

fleirverdig

adjektiv

Tyding og bruk

  1. med kjemisk valens (1) to eller høgare;
    polyvalent
    Døme
    • fleirverdige atom
  2. i grammatikk: som kan knyte til seg fleire nominale (2 ledd;
    polyvalent;
    jamfør valens (2)
    Døme
    • fleirverdige verb
Artikkelside
Side 1 av 6