Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
54 treff

Bokmålsordboka 1 oppslagsord

fridom

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

Artikkelside

Nynorskordboka 53 oppslagsord

fridom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. det å ha rett og høve til å gjere, seie og tenkje som ein ynskjer, utan band, restriksjonar eller tvang
    Døme
    • ha fridom til å velje;
    • fridom under ansvar;
    • striden for politisk fridom;
    • fridom til å røyste;
    • demokratiet er ein heilskap av fridomar og rettar
  2. Døme
    • folket mista fridomen sin;
    • landet fekk att fridomen sin
  3. det å ikkje vere i fangenskap;
    høve til å ferdast fritt
    Døme
    • eit liv i fridom
  4. det å vere utan;
    det å sleppe
    Døme
    • fridom frå naud;
    • fridom frå skulegang
Artikkelside

tankefridom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

fridom til å ha dei politiske og religiøse meiningane ein vil;
Artikkelside

sjølvstende

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

det å vere sjølvstendig;
Døme
  • barna utviklar større sjølvstende når dei blir eldre;
  • dei kjempa for nasjonalt sjølvstende
Artikkelside

likskap

substantiv hankjønn

Opphav

av lik (3

Tyding og bruk

  1. det å vere lik (3, 1);
    Døme
    • ytre likskap;
    • det nye bygget har stor likskap med det gamle bygget
  2. det å ha same status, kår, rettar
    Døme
    • sosial likskap;
    • likskap for lova;
    • fridom, likskap og brorskap

Faste uttrykk

  • i likskap med
    slik som, tilsvarande
    • landet fekk, i likskap med mange andre, problem med økonomien på denne tida
Artikkelside

lenkje 1, lenke 1

substantiv hokjønn

Opphav

same opphav som lekkje (1

Tyding og bruk

  1. kjede av ringar eller liknande som heng fast i kvarandre;
  2. noko som hindrar eller avgrensar nokon;
  3. i IT: kopling mellom to elektroniske dokument med internettadresse
    Døme
    • klikkbar lenkje

Faste uttrykk

  • bryte lenkjene
    frigjere seg
  • leggje i lenkjer
  • smi i hymens lenkjer
    vie (5) (ektepar)
Artikkelside

lekkje 1, lekke 1

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør norrønt hlekkir, av hlekkr ‘lekk’

Tyding og bruk

  1. band, kjede av (metall)ringar eller liknande som heng fast i kvarandre;
    Døme
    • lekkja til eit armbandsur
  2. òg i overført tyding: noko som hindrar eller avgrensar nokon;

Faste uttrykk

  • bryte lekkjene
    frigjere seg
  • leggje i lekkjer
Artikkelside

gneiste 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt gneisti

Tyding og bruk

  1. brennande eller lysande partikkel frå eld eller elektrisk utlading (som fyk i lufta)
    Døme
    • det fyk gneistar frå bålet;
    • det sprutar gneistar frå vognhjulet;
    • elektrisk gneiste
  2. sterk kjensle av oppgløding som inspirerer til handling;
    Døme
    • mangle gneisten
  3. byrjing til vekst eller utvikling;
    Døme
    • gneistane til fridom
  4. svakt teikn;
    Døme
    • det finst ikkje ein gneiste av von

Faste uttrykk

  • slå gneistar
    • sende ut gneistar
      • hamaren slo gneistar
    • stråle ut eller kalle fram sterke kjensler
      • det slo gneistar mellom dei;
      • han skreiv så det slo gneistar
  • sprute gneistar
    • sende ut gneistar
      • det spruta gneistar frå toget
    • syne sterk kjensle, særleg sterkt sinne
      • han spruta gneistar av sinne;
      • det spruta gneistar av konfrontasjonane mellom dei
Artikkelside

frø 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt frjó og fræ

Tyding og bruk

  1. (liten, tørr) plantedel som inneheld emne til ny plante;
    frøemne som er omlaga etter frøinga
    Døme
    • planta utviklar frø
  2. Døme
    • det første frøet til fridom
  3. ung skapning som er spire til noko;
    yngel, barn, ungdom
    Døme
    • eit ungt, lite frø

Faste uttrykk

  • gå i frø
    • lage frø (og blomstre av)
    • i overført tyding, om folk: miste evna til å utvikle seg, stagnere, stivne
      • innsjå at konkurransen er for hard og gå i frø
  • setje frø
    frø seg og øksle
Artikkelside

formyndarskap

substantiv inkjekjønn eller hankjønn

Tyding og bruk

  1. det at nokon har råderett over nokon
    Døme
    • kjempe imot formyndarskapen
  2. gruppe personar som regjerer for ein umyndig regent;
    Døme
    • ein formyndarskap som regjerer for kongen
  3. utidig innskrenking av fridom
    Døme
    • dette har ein smak av statleg formyndarskap

Faste uttrykk

  • setje under formyndarskap
    (mellombels) ta ifrå ein stat eller region sjølvråderett som følgje av vanstyre
    • på grunn av den store skulda vart landet sett under formyndarskap
Artikkelside

diktarleg

adjektiv

Tyding og bruk

som gjeld dikting og diktekunst;
poetisk
Døme
  • diktarlege evner

Faste uttrykk

  • diktarleg fridom
    • det å fri seg frå vanlege språkreglar av kunstnarlege omsyn
    • det at forfattarar ikkje er bundne av biografiske, historiske eller andre faktiske tilhøve i tekstane sine
Artikkelside
Side 1 av 6