Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
225 treff

Bokmålsordboka 84 oppslagsord

softdrink

substantiv hankjønn

Uttale

såfˊtdrink

Opphav

fra engelsk

Betydning og bruk

søt drikk uten alkohol
Artikkelside

trylledrikk

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

magisk drikk;
Artikkelside

søtlig

adjektiv

Betydning og bruk

(litt) søt (1);
Eksempel
  • en søtlig drikk;
  • en søtlig lukt
Artikkelside

søl 1

substantiv intetkjønn

Opphav

av søle (2

Betydning og bruk

  1. noe som er sølt, har rent eller lekket ut;
    Eksempel
    • det var mye søl på gulvet
  2. det å søle eller grise til noe
    Eksempel
    • slutt med det sølet!
  3. tynn, dårlig drikk;
    Eksempel
    • jeg vil ikke drikke slikt søl

Faste uttrykk

  • jo flere kokker, dess mer søl
    når mange skal være med og bestemme, blir det rot
Artikkelside

hengi seg til

Betydning og bruk

bruke sin tid og kraft på;
la noe oppta seg fullstendig;
forfalle til;
Se: hengi
Eksempel
  • hengi seg til litterære studier;
  • hengi seg til nytelse;
  • hengi seg til ektemannen;
  • hengi seg til drikk og svir
Artikkelside

berusende drikk

Betydning og bruk

drikk som inneholder over 2,5 volumprosent alkohol;
Se: beruse
Artikkelside

forfalle til

Betydning og bruk

bli avhengig av;
Eksempel
  • forfalle til drikk og svir
Artikkelside

sorbé, sorbe

substantiv hankjønn

Uttale

sorbeˊ

Opphav

fra arabisk sharāb ‘drikk’

Betydning og bruk

dessert laget av halvfrossen saft av frukt eller bær
Artikkelside

ruse 2

verb

Opphav

av rus

Betydning og bruk

jamfør ruset
Eksempel
  • øl ruser
  • brukt som adjektiv:
    • rusende drikk

Faste uttrykk

  • ruse seg
    bruke rusmiddel
    • ruse seg på alkohol;
    • de ruset seg på heroin
Artikkelside

kaffe

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk café, tysk Kaffee og tyrkisk qahvé; fra arabisk qahwa

Betydning og bruk

  1. (hele eller malte) bønner av kaffetreet
    Eksempel
    • rå kaffe;
    • brent kaffe;
    • male kaffe
  2. drikk av brent kaffe (1) og kokende vann
    Eksempel
    • trakte kaffe;
    • kan du koke kaffe til oss?
    • drikke kaffe med fløte og sukker;
    • kaffe og kaker
  3. porsjon med kaffe (2)
    Eksempel
    • bestille to kaffe på kafé
  4. lettere måltid (for eksempel småkaker) med kaffe til
    Eksempel
    • be noen til kaffe

Faste uttrykk

  • svart kaffe
    kaffe uten fløte eller melk
Artikkelside

Nynorskordboka 141 oppslagsord

softdrink

substantiv hankjønn

Uttale

såfˊtdrink

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

søt drikk utan alkohol
Artikkelside

trylledrikk, trylledrykk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

drikk med overnaturleg verknad;
Artikkelside

søl 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av søle (2

Tyding og bruk

  1. noko som er sølt, har runne eller leke ut;
    Døme
    • det var mykje søl på golvet
  2. det å søle (2, 1) eller grise til noko
    Døme
    • slutt med det sølet!
  3. tynn, dårleg drikk;
    Døme
    • eg drikk ikkje slikt søl

Faste uttrykk

  • dess fleire kokkar, dess meir søl
    når mange skal vere med og bestemme, blir det rot
Artikkelside

seie

seia

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt segja

Tyding og bruk

  1. uttrykkje med ord eller tale;
    Døme
    • ho seier at det regnar;
    • vil du seie noko?
    • han sa god natt;
    • ho har ikkje sagt eit ord i heile dag
  2. fortelje;
    Døme
    • folk seier han drikk;
    • ikkje sei det til nokon;
    • dei seier at det spøkjer her;
    • kan du seie at eg kjem for seint i dag?
  3. bety
    Døme
    • kva vil kunstnaren seie med dette verket?
    • dette sa meg ingenting
  4. gje ei personleg fråsegn;
    hevde, meine
    Døme
    • kva seier du til dette?
    • eg kan ikkje seie eg liker det;
    • kva vil folk seie?
  5. avtale (2, 1), fastsetje
    Døme
    • så seier vi 1500 kr for arbeidet;
    • lat oss seie det slik
  6. gje lyd;
    sende ut lyd
    Døme
    • bang, sa geværet;
    • grisen seier nøff
  7. spå;
    varsle
    Døme
    • det gjekk som han sa;
    • var det ikkje det eg sa!
    • det er ikkje godt å seie kva ho meiner

Faste uttrykk

  • det vil seie
    med andre ord;
    det inneber;
    forkorta dvs.
    • eg kan ikkje, det vil seie at du må dra;
    • vil det seie at du er usamd?
  • du kan så seie
    det har du rett i
  • for å seie det med
    for å sitere
    • for å seie det med Ibsen: «Evig eies kun det tapte!»
  • ha noko å seie
    ha innverknad, vere viktig
    • alder har ikkje noko å seie i denne samanhengen;
    • det er ho som har noko å seie i denne bygda
  • lettare sagt enn gjort
    vanskelegare å gjere enn det ser ut til
    • å skrive ei bok er lettare sagt enn gjort
  • seie av
    fortelje, melde;
    varsle noko
    • du får seie av når du vil gå
  • seie fram
    presentere eit dikt, ein bøn eller liknande utanåt;
    deklamere (1)
    • seie fram eit dikt
  • seie frå
    gje beskjed om;
    fortelje til nokon
    • har du sagt frå om møtet i morgon?
    • eg seier frå når eg går
  • seie frå seg
    gje (munnleg) avkall på
    • eg seier frå meg stillinga mi som ordførar
  • seie føre
    rettleie, lære;
    instruere
    • ho sa føre korleis dei skulle gjere oppgåva
  • seie ja
    vere samd, godkjenne
  • seie opp
    • avsetje ein arbeidstakar frå ei stilling
      • verksemda måtte seie opp halvparten av arbeidstakarane
    • gje beskjed om at ein avsluttar eit arbeidsforhold
      • eg har sagt opp jobben min
    • avslutte eller avbestille eit abonnement, ein kontrakt eller liknande
      • ho sa opp avisa
  • seie på
    innvende mot;
    kritisere, utsetje på
    • kvaliteten var det ingenting å seie på;
    • ho hadde lite å seie på innsatsen;
    • denne oppgåva var det mykje å seie på!
  • seie til
    gje beskjed om;
    fortelje, melde;
    seie frå
    • du må seie til kor du går
  • som sagt
    brukt for å referere til eller oppsummere noko som har blitt sagt tidlegare
    • som sagt kan vi tene mykje pengar på denne måten;
    • eg har, som sagt, nett flytta
  • som sagt, så gjort
    slik det vart planlagt eller avtalt, vart det også utført, ofte raskt og effektivt
  • stutt/kort sagt
    i samandrag;
    med få ord
    • stutt sagt er det ein dårleg idé;
    • vi må kort sagt bry oss meir om kvarandre
  • så å seie
    nesten;
    bortimot
    • snøen er så å seie heilt borte
Artikkelside

sorbé, sorbe

substantiv hankjønn

Uttale

sorbeˊ

Opphav

frå arabisk sharāb ‘drikk’

Tyding og bruk

dessert laga av halvfrosen saft av frukt eller bær
Artikkelside

vin 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt vín n; gjennom latin vinum opphav truleg frå eit ukjent middelhavsspråk

Tyding og bruk

  1. drikk av gjæra fruktsaft, særleg druesaft
    Døme
    • druevin;
    • eplevin;
    • palmevin;
    • søt, tørr vin;
    • lyse, mørke vinar;
    • lette, veike, heite, sterke vinar;
    • musserande vin;
    • heimelaga vin;
    • alkoholfri vin;
    • dekantere vin
Artikkelside

tørr, turr

adjektiv

Opphav

norrønt þurr

Tyding og bruk

  1. som ikkje inneheld eller er dekt av væte;
    Døme
    • klesvasken er tørr;
    • vere tørr på føtene;
    • skifte på seg tørre klede;
    • tørr nysnø;
    • tørr luft;
    • vegen er tørr att etter regnet;
    • det er tørt i skogen i sommar;
    • bekken er tørr;
    • tørre kaker;
    • ha ein god og tørr kjellar
    • brukt som adverb:
      • maten må stå tørt
    • brukt som substantiv:
      • skifte på seg tørt
  2. som vatnet ikkje når;
    som er på landjorda
    Døme
    • båten står tørr;
    • kome på tørt land
  3. om vêr og klima: utan nedbør
    Døme
    • ein tørr sommar;
    • juli er varmare og tørrare enn normalt
  4. som manglar naturleg fukt, til dømes feitt eller slim
    Døme
    • tørre og magre hender;
    • tørr hud;
    • tørt hår;
    • vere tørr i halsen;
    • tørr hoste
  5. som har tørka inn
    Døme
    • tørt brød;
    • tørr ved;
    • ei tørr gran
  6. om vin: som inneheld lite sukker;
    sec;
  7. som ikkje drikk alkohol;
    jamfør tørrlagd
    Døme
    • ho har vore tørr i fleire månader
  8. om lyd: skarp, knirkande
    Døme
    • tørr stemme;
    • tørr latter
  9. utan (vanleg) tilhøyrsel
    Døme
    • ete maten tørr
    • brukt som substantiv:
      • ete tørt
  10. kort, lakonisk, uttrykkslaus, kjøleg
    Døme
    • tørre sanninga;
    • dette er dei tørre fakta;
    • sagt med tørre ord;
    • eit tørt svar;
    • tørr humor
    • brukt som adverb:
      • svare tørt
  11. keisam, uinteressant, uttrykkslaus
    Døme
    • eit tørt fagspråk;
    • ei tørr framstilling;
    • ein tørr førelesar

Faste uttrykk

  • gå tørr
    bli tømt for vatn eller anna væske
    • vasskjelda kan gå tørr
  • ha sitt på det tørre
    vere sikra, ha gardert seg
  • halde krutet tørt
    vere budd på kamp
  • korkje vått eller tørt
    korkje drikke eller mat
    • eg fekk ikkje i meg korkje vått eller tørt
  • på tørre nevar
    utan våpen
    • dei slåst på tørre nevar
  • tørr bak øyra
    vaksen, med naudsynt røynsle
    • ho har berre så vidt fylt 18 og er knapt tørr bak øyra;
    • han er framleis ikkje tørr bak øyra
  • tørre tårer
    simulert sorg;
    jamfør krokodilletåre
Artikkelside

skål 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt skál; same opphav som skal og skilje (1

Tyding og bruk

  1. mindre, rundt kar eller fat, ikkje så djup som bolle (1
    Døme
    • kopp og skål;
    • det stod ei skål med epler på bordet;
    • han sette skålene på bordet
  2. glas eller beger med drykk som ein drikk som gratulasjon, med ynskje om lykke, hylling eller liknande;
    Døme
    • drikke ei skål for bursdagsbarnet
  3. noko som er forma som ei skål (1, 1)
    Døme
    • skålene på ei sølje;
    • skålene på ei harv
  4. den delen av ein bh som støttar eller omsluttar eit bryst;
  5. trestykke som forsterkar ei (knekt) mast eller liknande

Faste uttrykk

  • ei anna skål
    ei anna sak enn den som blir drøfta
  • gje i skåla
    leggje pengar i innsamlingsbørse eller liknande som går rundt;
    donere pengar
Artikkelside

ruse 2

rusa

verb

Opphav

av rus (1

Tyding og bruk

valde rus;
gjere drukken;
jamfør rusa
Døme
  • ølet rusar
  • brukt som adjektiv:
    • rusande drikk

Faste uttrykk

  • ruse seg
    bruke rusmiddel
    • ruse seg på sprit;
    • dei rusa seg på amfetamin
Artikkelside

kaffi

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk café, tysk Kaffee og tyrkisk qahvé; frå arabisk qahwa

Tyding og bruk

  1. (heile eller malne) bønner frå kaffitreet
    Døme
    • rå kaffi;
    • brend kaffi;
    • male kaffi
  2. drikk av brend kaffi (1) og kokande vatn
    Døme
    • trekte kaffi;
    • kan du koke kaffi til oss?
    • kaffi og kaker;
    • drikke kaffi med sukker og fløyte
  3. porsjon med kaffi (2)
    Døme
    • be om to kaffi på kafé
  4. lett måltid (til dømes småkaker) med kaffi til
    Døme
    • vere beden til kaffi

Faste uttrykk

  • svart kaffi
    kaffi utan fløyte eller mjølk
Artikkelside