Artikkelside

Nynorskordboka

herre 1

substantiv hankjønn

Bøyningstabell for dette substantivet
eintal		fleirtal
ubunden form	bunden form	ubunden form	bunden form
ein herre	herren	herrar	herrane

Opphav

norrønt herra, herri, av gammallågtysk herro, komparativ av her ‘fornem’; jamfør herleg

Tyding og bruk

stormann, rangsperson;
herskar
Døme
- herre konge!
- bli herre over heile landet;
- dei høge herrane i Kreml og Washington
- - feltherre
  - friherre
  - godsherre
  - sigerherre
overhovud for huslyd;
arbeidsgjevar, sjef
Døme
- tene to herrar;
- vere herre i huset;
- vere herre i eige hus;
- vere sin eigen herre
gentleman;
mann (1)
Døme
- te seg som ein herre;
- mine damer og herrar;
- ein herre på byen;
- eit trimparti for herrar
brukt som særnamn: Gud
Døme
- Herren vår Gud;
- Herren vere med deg!
- i genitiv brukt for å forsterke ei utsegn
  eit herrens vêr;
  for mange herrens år sidan;
  kva i herrens namn er dette?

Faste uttrykk

leve herrens glade dagar
vere sorglaust oppteken med fest og moro
vere herre over
meistre
vere herre over situasjonen;
bli herre over sitt eige liv