Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
10 treff

Nynorskordboka 10 oppslagsord

stamfar

substantiv hankjønn

Opphav

av stam- (2) og far (1

Tyding og bruk

  1. eldste kjende mann i ei slekt eller slektsgrein;
    ane (1 av hankjønn, ættfar;
    til skilnad frå stammor
    Døme
    • stamfaren til slekta kom til Bergen i 1722;
    • stamfaren til menneska levde i Afrika
  2. (hann)dyr som (hus)dyr nedstammar frå
    Døme
    • den felles stamfaren til alle skjelpadder;
    • oksen Tor er stamfar til halvparten av kyrne i bygda
  3. i overført tyding: skapar, opphavsmann
    Døme
    • han er stamfaren til bluesen
  4. i overført tyding: gjenstand eller fenomen noko har utvikla seg frå
    Døme
    • dette kameraet er stamfaren til dei moderne speilreflekskameraa
Artikkelside

stammor

substantiv hokjønn

Opphav

av stam-

Tyding og bruk

eldste kjende kvinne i ei slekt eller slektsgrein;
ane (1 av hokjønn;
til skilnad frå stamfar (1)
Artikkelside

stam-

prefiks

Opphav

av stamme (1 og stamme (2

Tyding og bruk

  1. førsteledd i ord som nemner noko som er fast eller konstant (2;
  2. førsteledd i ord som nemner opphav, avstamming;
    til dømes i stamfar, stamtavle, stamtre
Artikkelside

ættfar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. mann som ei ætt nedstammar frå;
    jamfør ættmor
Artikkelside

jonar

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk , av Ion, etter mytologien stamfar til jonarane

Tyding og bruk

person som høyrer til ei av dei greske folkegruppene i antikken
Artikkelside

merovingar

substantiv hankjønn

Opphav

etter namnet til Merovech, konge over frankarane 451–458 og rekna som stamfar for ætta

Tyding og bruk

medlem av kongeætt som grunnla det frankiske riket
Artikkelside

atavisme

substantiv hankjønn

Opphav

av latin atavus ‘stamfar’

Tyding og bruk

det at ein tidlegare eigenskap som ikkje let seg påvise i dei mellomliggjande ættledda, kjem att i eit seinare ættledd
Artikkelside

patriark

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk patriarkhes ‘stamfar’, av patria ‘slekt’ og arkhein ‘herske’

Tyding og bruk

  1. stamfar, i Bibelen brukt om stamfedrene til jødefolket
    Døme
    • patriarkane Abraham, Isak og Jakob
  2. overhovud i den ortodokse kyrkja;
    ærestittel for katolsk biskop av høg rang
    Døme
    • patriarken av Konstantinopel;
    • patriarken i Moskva
  3. ærverdig og myndig gammal mann (som blir oppfatta som overhovud i familien eller slekta)
Artikkelside

metusalem

substantiv hankjønn

Uttale

metuˊsalem

Opphav

etter namnet Metusalem, stamfar i urtida som ifølgje Bibelen vart 969 år gammal

Tyding og bruk

eldgammal person
Artikkelside

klan

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom engelsk , frå gælisk ‘avkom’; opphavleg av latin planta ‘avleggjar’

Tyding og bruk

  1. sosial gruppe som byggjer på at medlemene har felles stamfar eller stammor, og som ofte fungerer som ei sosial eller religiøs eining
    Døme
    • ein skotsk klan;
    • somaliske klanar
  2. (hemmeleg) gruppe med sterkt samhald;
    Døme
    • høyre til i klanen
Artikkelside