Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
11 treff

Nynorskordboka 11 oppslagsord

sot

substantiv inkjekjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt sót, eigenleg ‘noko som set seg fast’

Tyding og bruk

  1. karbon som er ufullstendig forbrunne
    Døme
    • pipa var full av sot
  2. sjukdom framkalla av sotsoppar
    Døme
    • sot på korn
Artikkelside

sote

sota

verb

Tyding og bruk

  1. lage sot (1)
    Døme
    • primusen sotar
  2. ha eit lag med sot (1) på
    Døme
    • sote eit glas
  3. feie sot frå
    Døme
    • sote omnen, pipa

Faste uttrykk

  • sote til
    sverte eller skitne til med sot
Artikkelside

svart 2

adjektiv

Opphav

norrønt svartr

Tyding og bruk

  1. med farge som liknar sot eller kol
    Døme
    • svarte sko;
    • ein svart hest;
    • svarte haustnetter;
    • midt på svarte natta
  2. om person eller folkegruppe: som har medfødd mørk hudfarge;
    Døme
    • dei svarte befolkninga i USA;
    • førebiletet hennar er den svarte kvinna Rosa Parks
    • brukt som substantiv:
      • dei svarte og kvite i Sør-Afrika
  3. mørk, aud
    Døme
    • midt i svarte skogen
  4. skiten, urein
    Døme
    • vere svart på fingrane;
    • bli svart på kleda
  5. Døme
    • svart av folk
  6. Døme
    • sauene gnog svart kring seg
  7. som er utan fangst
    Døme
    • dra svarte garn
  8. dyster, mislykka, mørk
    Døme
    • alt var svart og håplaust;
    • brått vart alt svart for meg;
    • ein svart dag for norsk skeisesport;
    • det er berre svarte armoda;
    • framtidsutsiktene er svartare enn nokon gong;
    • da det såg som svartast ut, reiste laget seg
    • brukt som adverb:
      • sjå svart på framtida
  9. brukt i eid
    Døme
    • for svarte svingande!

Faste uttrykk

  • arbeide/jobbe svart
    arbeide for svarte pengar
    • dei arbeidde svart heile sommaren;
    • det er ulovleg å jobbe svart
  • på svarte livet
    alt ein orkar
    • henge i på svarte livet
  • svart hav
    hav utan fisk
  • svart hol
    område i verdsrommet med så sterk gravitasjon at ingenting slepp ut, ikkje eingong lys
    • svarte hol ser ein ikkje, men ein kan sjå verknaden på omgjevnadene
  • svart humor
    grotesk, pessimistisk humor
  • svart kaffi
    kaffi utan fløyte eller mjølk
  • svart lygn
    sjofel lygn
  • svart magi
    trolldom som siktar mot å skade eller drepe;
    svartekunst
  • svarte pengar
    skattepliktige pengar som ein lèt vere å betale skatt for
Artikkelside

sote seg til

Tyding og bruk

sverte el. skitne seg til med sot;
Sjå: sote
Artikkelside

grime 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt gríma

Tyding og bruk

  1. hovudlag (1) av reimar eller band, særleg brukt til å leie etter
    Døme
    • setje grime på hesten
  2. strime i andletet
    Døme
    • ha grimer av sot
  3. karm, ramme (til ymse føremål);
    grunnstokkar i ei trebygning
Artikkelside

sotete

adjektiv

Tyding og bruk

full av sot;
sverta, flekkete av sot
Artikkelside

sotaks

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

kornaks som er skadd av sot (2)
Artikkelside

sotflak

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

flak, flugse av sot
Artikkelside

wolfram

substantiv inkjekjønn

Uttale

vålˊfram

Opphav

tysk av Wolf ‘ulv’ og, tysk målføre Rahm ‘smuss, sot, rust’; ordet laga av gruvearbeidarar som ei nedsetjande nemning

Tyding og bruk

tungtsmelteleg, hardt og seigt metallisk grunnstoff (1) med atomnummer 74;
kjemisk symbol W; jamfør W (3
Artikkelside

im 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt ím ‘dumbe, dust’; i avlydshøve til eim

Tyding og bruk

  1. tynt lag (av sot, mjøl, dumbe og liknande)
  2. bragling, krusing på ei vassflate
Artikkelside
Side 1 av 2