Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 1751 oppslagsord

same 4

sama

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt sama, samanheng med same (2; semje (2 og søme (2

Tyding og bruk

  1. høve, søme seg
    Døme
    • det samar (seg) ikkje
  2. høve saman med, høve attåt

Faste uttrykk

  • same seg
    fare høveleg åt
Artikkelside

same 1

substantiv hankjønn

Opphav

samisk sápmi, akkusativ og genitiv sámi

Tyding og bruk

person som høyrer til eit folkeslag frå Nord-Skandinavia, Nord-Finland og Kolahalvøya
Døme
  • samane blir rekna som eit urfolk
Artikkelside

same 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt sami

Tyding og bruk

rett samhøve, høveleg skikk eller gjerd
Artikkelside

same 3

determinativ demonstrativ

Opphav

norrønt sami, eigenleg bunden form av samr adjektiv

Tyding og bruk

  1. som er identisk med noko som er nemnt eller som ein kan tenkje seg til
    Døme
    • den same jenta som eg såg i går;
    • same dagen;
    • same slaget;
    • på same måten;
    • gjere det same om att
    • som svar på helsing:
      • takk, og deg det same;
      • gå for det same – ikkje gjere noko frå el. til
  2. Døme
    • du er same jenta;
    • han gjekk der alltid den same;
    • verda er den same overalt;
    • stoda var den same
    • adverb:
      • alt gjekk sitt same her heime – dvs som vanleg
  3. Døme
    • i same stunda

Faste uttrykk

  • i same slengen
    samstundes
  • med det same
    med éin gong, straks
  • vere det same for ein
    ikkje ha noko å seie, kome ut på eitt
Artikkelside

skyr 1

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Uttale

skiˊr

Opphav

same opphav som skjør (1

Tyding og bruk

islandsk nasjonalrett av syrleg, kokt mjølk tilsett løype og vispa ut i egg og fløyte
Artikkelside

real 4

adjektiv

Opphav

same opphav som real (3

Tyding og bruk

  1. ekte, verkeleg, dugeleg
    Døme
    • ei real fyllekule;
    • ta ein real fest med gode vener
  2. ærleg, grei
    Døme
    • ho var alltid real
    • brukt som adverb:
      • det var realt gjort
Artikkelside

rast 2

substantiv hokjønn

Opphav

same opphav som rast (4

Tyding og bruk

mark, jordstykke;
jamfør heimrast
Artikkelside

rast 3

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

frå tysk; same opphav som rast (4

Tyding og bruk

  1. kvild, ro
    Døme
    • ikkje få rast eller ro
  2. kvil, stans, pause
    Døme
    • halde rast
Artikkelside

ein 2, éin

determinativ kvantor

Opphav

norrønt einn, ein, eitt

Tyding og bruk

grunntalet 1;
det første talet i talrekkje
Døme
  • ein og ein er to;
  • ein meter, ei mil, eit hekto;
  • alt på ein gong;
  • på ei og same tid;
  • alt låg i ei røre;
  • ein i senn;
  • ein om gongen;
  • ein etter ein gjekk sin veg;
  • det er ei som kan skrive!
  • ta for seg ein for ein

Faste uttrykk

  • alt i eitt
    • stadig
      • ho måtte alt i eitt kike bort på han
    • samling av fleire opplysingar, funksjonar eller liknande
      • religion, nasjon og identitet – alt i eitt
  • bli nummer éin
    bli best;
    vinne
  • ein dagen
    her om dagen
  • ein eller annan
    noko eller nokon;
    ein viss;
    einkvan
    • på ein eller annan måte;
    • i sentrum av ein eller annan by;
    • der inne stod ein eller annan;
    • på eit eller anna vis
  • ein og annan
    nokre (få)
  • eitt og anna
    mangt, ymse
    • kome med eitt og anna hint
  • eitt og hitt
    mangt eit
  • eitt å gjere
    éin utveg eller éi løysing som må veljast
    • dei har eitt å gjere;
    • her er det berre eitt å gjere
  • gå i eitt
    • flyte saman
      • gå i eitt med omgjevnadene
    • halde fram utan stans
      • dagen går i eitt, utan pause
  • i eitt køyr
    utan opphald
  • i eitt og alt
    på alle måtar
    • dei var samde i eitt og alt
  • i eitt vekk
    stadig
    • han fortalde vitsar i eitt vekk
  • kvar ein
    alle
    • kvar ein busk;
    • kvart eit menneske
  • kvar og ein
    alle
    • kvar og ein må ta ansvar
  • med eitt
    brått
  • med éin gong
    straks
  • på ein, to, tre
    svært raskt;
    på ein augeblink
    • vere ferdig på ein, to, tre;
    • huset vart ikkje bygt på ein, to, tre
  • under eitt
    samla
    • sakene blir handsama under eitt
Artikkelside

ein 3

determinativ kvantor

Opphav

same opphav som ein (2

Tyding og bruk

brukt til å nemne eit einskilt individ, eksemplar eller liknande
Døme
  • det kom ein mann, ei kone og eit barn;
  • eit stort hus;
  • han er ein ny Garborg;
  • eg ser etter ein lege
Artikkelside
Side 1 av 176