Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
4220 treff

Nynorskordboka 4220 oppslagsord

latin

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

frå latin Latinus, opphavleg ‘som gjeld landskapet Latium’, omkring Roma

Tyding og bruk

språket i Roma og heile Romarriket i oldtida;
forkorta lat.

Faste uttrykk

  • god latin
    noko som er allment godteke
Artikkelside

sekulum

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin ‘slektsledd, menneskealder’

Tyding og bruk

Artikkelside

sekular-

prefiks

Opphav

av latin saeculum ‘sekel’

Tyding og bruk

  1. førsteledd som uttrykkjer at noko skjer kvart hundreår;
    i ord som sekularfest
  2. førsteledd i ord som uttrykkjer at noko står utanfor reglane i ein klosterorden;
    i ord som sekulargeistleg
Artikkelside

tusenbein

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom tysk etter, latin millepeda av mille ‘1000’ og pes ‘fot’; opphavleg etter gresk

Tyding og bruk

  1. langstrekt leddyr med mange føter, av klassa Diplopoda;
    i fleirtal: klassa Diplopoda
  2. leddyr av klassa Myriapoda;
    i fleirtal: fellesklassa Myriapoda av tusenbein (1) og skolopendrar
Artikkelside

tekst 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt textr m eller texti m; frå latin ‘vev’

Tyding og bruk

  1. (skriftleg) samband av ord, setningar, avsnitt som oftast heng saman
    Døme
    • filmtekst;
    • lovtekst;
    • teksta er uleseleg;
    • teksta til eit bilete
  2. del, utsnitt av tekst (1, 1)
    Døme
    • kommentere ei tekst til eksamen;
    • gå vidare i teksta;
    • halde seg til, gå ut over teksta – det som gjeld emnet
  3. utdrag frå Bibelen, bibelstad som utgangspunkt for ei preike
    Døme
    • teksta i dag er frå Salmane;
    • leggje ut teksta
  4. skriftleg framstilling, litterært verk i opphavleg språkform (til skilnad frå seinare endringar og omsetjingar)
    Døme
    • grunntekst;
    • originaltekst;
    • ei gresk tekst med omsetjing
  5. skriftleg framstilling som utgjer det originale eller eigenlege innhaldet (til skilnad frå notar, kommentarar, illustrasjonar og liknande)
    Døme
    • ei bok med lite tekst og mykje bilete
  6. redaksjonelt stoff i avis;
    jamfør tekstreklame
  7. ord til ein melodi
    Døme
    • operettetekst;
    • visetekst;
    • popmelodi med norsk tekst
  8. i typografi: stor skriftgrad;
    20-punkts kegel

Faste uttrykk

  • lese nokon teksten
    irettesetje nokon
    • læraren las elevane teksten da halve klassa ikkje leverte i tide
Artikkelside

sensasjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå mellomalderlatin; av latin sensus ‘sans, kjensle’, opphavleg ‘sanseinntrykk, sinnsrørsle’

Tyding og bruk

  2. sterkt inntrykk;
    Døme
    • skape sensasjon
  3. oppsiktsvekkjande hending
    Døme
    • avisa lever av skandalar og sensasjonar
Artikkelside

senior 2

adjektiv

Opphav

frå latin, komparativ av senex ‘gammal’

Tyding og bruk

  1. brukt etter eit etternamn: den eldre;
    som er faren;
    forkorta sen. eller sr.;
    til skilnad frå junior (2
    Døme
    • Jens Hansen senior
  2. som er meir erfaren eller har høgare stilling eller rang
    Døme
    • senior innkjøpssjef
Artikkelside

senil

adjektiv

Opphav

frå latin, av senex ‘gammal’

Tyding og bruk

(mentalt) svekt på grunn av alderdom
Artikkelside

senat

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin, av senex ‘gammal’, opphavleg ‘rådet av dei gamle’

Tyding og bruk

  1. høgaste rådgjevande og styrande forsamling i det gamle Roma
  2. førstekammer i nasjonalforsamlinga i fleire land, til dømes USA og Frankrike
  3. styrande råd i tysk fristad
Artikkelside

semule

substantiv hankjønn

Uttale

semuˋle

Opphav

gjennom fransk og italiensk; frå latin simila ‘fint kveitemjøl’

Tyding og bruk

Artikkelside
Side 1 av 422