Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 19 oppslagsord

kloakk

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk og tysk; frå latin cloaca ‘avløp’, av cluere ‘reinse’

Tyding og bruk

avløpssystem for spillvatn, regnvatn, toalett og liknande
Døme
- installere vatn og kloakk;
- kommunen ordna med veg, vatn og kloakk til byggjefeltet
flytande avfall som blir frakta gjennom kloakkanlegg
Døme
- lukte kloakk;
- leke kloakk ut i vassdraget
i zoologi: bakarste del av endetarm

Artikkelside

veg

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt vegr

Tyding og bruk

tilreidd (smal) strekning i landskapet der ein kan gå, sykle og køyre;
ferdselsåre;
forkorta v.
Døme
- byggje veg;
- offentleg veg;
- krysse vegen;
- vegen mellom Bergen og Voss;
- byggjefelt med veg, vatn og kloakk
- - bygdeveg
  - gangveg
  - køyreveg
  - landsveg
  - riksveg
køyrebane, til skilnad frå fortau, vegskulder eller liknande
Døme
- gå over vegen;
- hjorten hoppa rett ut i vegen
spor (1, far (2, 1)
Døme
- sjå vegane etter kyrne i åkeren
lage eller rydde opning eller passasje
Døme
- brøyte seg veg til baren;
- løvetanna sprengjer seg veg gjennom asfalten;
- av vegen!
rute eller strekning frå ein stad til ein annan;
retning (1), lei (1, 2)
Døme
- det er trafikk berre ein veg i denne gata;
- ta same vegen;
- finne rette vegen;
- leggje vegen om postkontoret
- - heimveg
  - skuleveg
lengd (1), strekning (2);
avstand (1)
Døme
- ha lang veg heim;
- sjå nokon på lang veg
rørsle eller gang mot eit mål;
reise
Døme
- det bar i veg;
- vi er på veg heim;
- følgje eit stykke på veg
i overført tyding: forløp eller måte å handle på for å nå eit mål;
retning (2)
Døme
- gå vegen om departementet med ei sak;
- vegen til varig fred;
- nye vegar i politikken
brukt som etterledd i samansetningar som uttrykkjer måte;
i ord som kledeveg og matveg
brukt som etterledd i samansetningar om gang eller kanal i levande organismar;
i ord som luftveg (1) og urinveg

Faste uttrykk

alle vegar fører til Rom
det er mange måtar å nå eit mål på
berre tida og vegen
ikkje meir tid enn ein treng for til å kome fram eller rekke det som skal gjerast
skal vi rekke fristen, har vi berre tida og vegen
gjere/lage veg i vellinga
gjere noko raskt og effektivt;
få fart i ting
gå i veg med
starte på;
begynne med
gå i veg med store og kostesame prosjekt
gå sin veg
gå vekk
gå sine eigne vegar
vere sjølvstendig
gå vegen
gå slik ein ynskjer;
lukkast
alt går vegen for fotballaget no
i veg
- av garde;
  av stad
  dei la i veg;
  dei tok i veg
- utan stopp;
  uhemma
  ho skreiv i veg;
  han snakka i veg, utan stopp
i vegen
- på ein stad som stengjer eller er til hinder for noko eller nokon;
  til hinder
  barna var i vegen uansett kvar han snudde seg;
  fattigdomen står i vegen for utvikling;
  slepet på kjolen er i vegen
- brukt for å uttrykke vanskar, utfordringar eller liknande
  sjukdomen kom i vegen for draumane hans;
  alt arbeidet kjem i vegen for familielivet
- brukt for å uttrykke at noko er gale eller eit problem
  det er noko i vegen med bilen, han vil ikkje starte;
  kva er i vegen med deg?
  det er ikkje noko i vegen med rytmesansen hans
ikkje gå av vegen for
ikkje ha motforestillingar mot noko
han går ikkje av vegen for å tuske til seg noko ekstra
ikkje kome nokon veg
stå fast;
mislukkast
ikkje vere av vegen
ha noko for seg;
vere bra
leggje hindringar i vegen
skape problem;
skape motstand (1)
leggje hindringar i vegen for byutviklinga;
regelverket la mange hindringar i vegen for prosjektet
på god veg
i ferd med å bli
ho er på god vei til å bli ein av våre beste diktarar
på lang veg
på stor avstand;
i stor omkrets;
på langan lei
ho høyrte festen på lang veg
på veg
- på ferd;
  på reise til
  kor er du på veg?
  han var på veg til skulen da eg ringte
- i ferd med (å gjere eller bli) noko
  paret er på veg til å skilje lag;
  eg var på veg til å slå av lyset;
  ho er på veg til å bli frisk
- brukt for å uttrykkje kor langt ei kvinne er komen i svangerskapet
  ho er fem månadar på veg;
  kor langt på veg er du?
rydde av vegen
- drepe nokon
  diktatoren rydda dei politiske motstandarane av vegen
- fjerne heilt
  alle usemjene er rydda av vegen;
  testamentet rydda all tvil av vegen
skaffe til vegar
få tak i
skaffe til vegar kapital
ta på veg
bli sint;
fare opp
ikkje ta slik på veg for småting
vegs ende
slutten, målet
kome til vegs ende;
verksemda er ved vegs ende

Artikkelside

liknande

adjektiv

Opphav

av likne

Tyding og bruk

som liknar eller minner om noko;

tilsvarande;

jamfør voren (3)

Døme

i liknande tilfelle;
eg har aldri høyrt noko liknande

- fløyelsliknande
- katteliknande

Faste uttrykk

eller liknande
eller noko anna av same slag;
forkorta e.l.
vinterdekk med eller utan piggar, kjetting eller liknande
og liknande
og anna av same slag;
forkorta o.l.
den kommunale gjelda er knytt til veg, vatn, kloakk og liknande