Перейти до основного вмісту
Доступність
ordbøkene.no, Cловник букмола та Словник нюношка

Розширений пошук

Простий пошук
Про розширений пошук
39 результатів

Словник нюношка 39 oppslagsord

fornuft

іменник жіночий

Походження

av lågtysk vornemen ‘oppfatte’

Значення та вживання

  1. sunn sans eller dømmekraft;
    Приклад
    • bruke fornuft;
    • kome til fornuft;
    • eig du ikkje fornuft?
    • appellere til fornuft;
    • vanleg fornuft;
    • det er inga fornuft i dette;
    • fornufta vil sigre;
    • i strid med all fornuft
  2. evne til logisk og rasjonell tenking;
    Приклад
    • den reine fornuft;
    • redsla vann over fornufta;
    • late seg styre av kjensler framfor fornuft
  3. det som er rett, vitug eller gagnleg
    Приклад
    • ei handling bortanfor all fornuft;
    • tale ein til fornuft

Фіксовані вирази

  • sunn fornuft
    allmenn evne til å oppfatte kva som er hensiktsmessig, rett, klokt eller liknande;
    folkevit
    • bruke sunn fornuft for å avgjere saka;
    • vere utstyrt med sunn fornuft
  • ta til fornuft
    innsjå kva som er mest føremålstenleg, rett, klokt eller liknande
    • be regjeringa ta til fornuft;
    • folk må ta til fornuft snart
Сторінка статті

snakke

snakka

дієслово

Походження

av lågtysk snacken, opphavleg lydord

Значення та вживання

  1. prate, samtale;
    jamfør snakkast
    Приклад
    • snakke saman;
    • snakke med kvarandre;
    • snakke på vegner av fleire;
    • det er ikkje noko å snakke om;
    • vi snakkar om alvorlege hendingar
  2. skravle
    Приклад
    • snakke i eit køyr;
    • snakke seg frå noko;
    • ho snakka uavbrote om barndomen sin
  3. bruke taleevna si
    Приклад
    • barnet kunne ikkje snakka enno;
    • snakke russisk;
    • snakke høgt
  4. drøfte
    Приклад
    • snakke forretningar
  5. sladre
    Приклад
    • dei snakkar om henne over heile byen
  6. brukt i utrop om noko mektig
    Приклад
    • snakk om flaks!
    • du snakkar om flott resultat!

Фіксовані вирази

  • snakke bort
    leggje lita vekt på (ei sak eller eit emne)
    • ikkje snakk bort det barnet seier!
  • snakke etter munnen
    jatte med
  • snakke for seg
    argumentere for saka si
    • seljarane er gode til å snakke for seg
  • snakke forbi kvarandre
    ikkje forstå kvarandre fordi dei snakkar frå ulike utgangspunkt
  • snakke frampå om
    ymte om, byrje å snakke om, nemne
  • snakke nokon rundt
    overtyde, overtale eller narre nokon ved hjelp av snakk;
    rundsnakke
  • snakke nokon til rette/rettes
    snakke nokon til fornuft;
    irettesetje
  • snakke over seg
    tale i ørska
  • snakke til
    • vende seg til
      • politikaren snakkar til heile landet
    • irettesetje
      • det nytta ikkje å snakke til bråkmakarane
  • snakke ut
    seie noko som ligg ein på hjartet
    • dei snakka ut om det dei hadde opplevd
Сторінка статті

umogenskap, umodenskap

іменник чоловічий

Значення та вживання

mangel på røynsle, utvikling eller fornuft;
Приклад
  • vise teikn på umogenskap;
  • sosial umogenskap
Сторінка статті

resonnere

resonnera

дієслово

Походження

gjennom fransk; frå latin, av ratio ‘fornuft’

Значення та вживання

tenkje over
Приклад
  • resonnere seg fram til noko
  • brukt som adjektiv:
    • skrive i ein resonnerande stil
Сторінка статті

resong

іменник чоловічий

Походження

frå fransk; jamfør resonnere

Значення та вживання

sunt vit;
fornuft, meining
Приклад
  • det fanst ikkje resong i framlegget
Сторінка статті

fornuftsvesen, fornuftvesen

іменник середній

Значення та вживання

skapning med evne til rasjonell og logisk tenking;
jamfør fornuft (2)
Приклад
  • mennesket er eit fornuftsvesen
Сторінка статті

vit, vett 2

іменник середній

Походження

norrønt vit; av vite

Значення та вживання

  1. (praktisk) forstand eller skjøn;
    Приклад
    • få vit;
    • bruke vitet;
    • ta til vitet;
    • ha godt vit;
    • snakke som ein har vit til;
    • skremme vitet av nokon;
    • det leita på vitet
  2. fullt medvit;
    til skilnad frå uvit

Фіксовані вирази

  • frå vitet
    utan evne til å tenkje eller handle rasjonelt
    • støyen kunne få kven som helst til å gå frå vitet
  • miste vitet
    bli galen;
    gå frå forstanden;
    gå frå vitet
    • ugjerninga plaga han så han var ved å miste vitet
  • ta til vitet
    tenkje seg om;
    bli meir fornuftig
Сторінка статті

sunn

прикметник

Походження

frå lågtysk og tysk

Значення та вживання

  1. som har god helse;
    Приклад
    • vere sunn og frisk;
    • sjå sterk og sunn ut
  2. god for helsa;
    Приклад
    • sunn og nærande kost;
    • mosjon er sunt
  3. som syner omtanke;
    fornuftig, praktisk
    Приклад
    • sunn skepsis
  4. bra, positiv
    Приклад
    • sunn ungdom;
    • slikt er ikkje sunn lesnad for barn
  5. god, solid
    Приклад
    • verksemda har ein sunn økonomi

Фіксовані вирази

  • ei sunn sjel i ein sunn lekam
    god psykisk helse i ein frisk og sterk kropp
  • sunn fornuft
    allmenn evne til å oppfatte kva som er hensiktsmessig, rett, klokt eller liknande;
    folkevit
    • bruke sunn fornuft for å avgjere saka;
    • vere utstyrt med sunn fornuft
Сторінка статті

sans

іменник чоловічий

Походження

gjennom fransk; frå latin sensus ‘kjensle, forstand’, av sentire ‘kjenne, merke’

Значення та вживання

  1. evne til å sanse
    Приклад
    • dei fem sansane syn, høyrsel, kjensle, lukt og smak
  2. forståing, interesse, skjøn
    Приклад
    • ha sans for humor;
    • ha kritisk sans
  3. Приклад
    • det er ikkje sunn sans i det du seier

Фіксовані вирази

  • ha ein sjette sans
    vere synsk
  • sans og samling
    evne til å forstå og tenkje;
    forstand (1), medvit (1), fatning
    • vere ved sans og samling;
    • kome til sans og samling;
    • gå frå sans og samling;
    • drikke seg frå sans og samling
  • sjuande sans
    almanakk med plass for eigne notatar
Сторінка статті

rett 2

іменник чоловічий

Походження

norrønt réttr

Значення та вживання

  1. lovleg eller rettkome krav
    Приклад
    • politiske rettar;
    • krevje retten sin;
    • stå på retten sin;
    • alle har same rett til arbeid;
    • vere i sin gode rett;
    • ta seg rett til
  2. Приклад
    • gjere rett for maten
  3. rettferd
    Приклад
    • med ein viss rett
  4. det at noko syner seg å vere i samsvar med røyndomen
    Приклад
    • få rett i noko;
    • gje nokon rett i noko
  5. system av juridiske normer, lover, reglar, sedvanar og liknande;
    rettsleg vedtak
    Приклад
    • lov og rett;
    • offentleg rett
  6. Приклад
    • møte i retten;
    • saka kjem for retten;
    • retten er sett

Фіксовані вирази

  • finne seg til rette/rettes
    tilpasse seg
    • han strever med å finne seg til rette i Noreg;
    • dei fann seg ikkje til rettes på skulen
  • gjere rett og skil
    gjere jobben sin;
    fylle oppgåva si
    • ho er oppteken av å gjere rett og skil
  • gå i rette med
    klandre, laste
    • dei må gå i rette med seg sjølve
  • gå rettens veg
    bruke domstolane
  • hjelpe til rette/rettes
    rettleie
    • ho hjelper han til rette på biblioteket
  • kome til rette/rettes
    bli funnen
    • kofferten kom til rette
  • kome til sin rett
    bli verdsett etter forteneste;
    få bruke evnene sine fullt ut
    • musikken kom til sin rett;
    • ekspertisen hans kjem til sin rett
  • la nåde gå for rett
    døme mildare enn lova krev
  • leggje til rette/rettes
    rydde, ordne;
    førebu
    • kommunen legg til rette for søppelsortering
  • liggje til rette/rettes
    høve, passe bra
    • forholda ligg godt til rette for effektivt arbeid no
  • med rette
    med god grunn
    • han er med rette uroleg for klimaet
  • rett skal vere rett
    det må seiast for å vere rettferdig (ofte sagt som innleiing eller avslutning for å moderere kritikk)
  • setje seg til rette/rettes
    setje seg i lagleg og makeleg stilling
  • snakke nokon til rette/rettes
    snakke nokon til fornuft;
    irettesetje
  • stå til rette/rettes
    stå til ansvar
    • han må stå til rette for gjerningane sine
  • ta seg til rette/rettes
    sjølv ta det ein meiner ein har krav på
  • vise til rette/rettes
    • irettesetje
      • læraren viste eleven til rette
    • hjelpe, rettleie
      • ho tek imot gjestene og hjelper dei til rette
Сторінка статті