Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 29 oppslagsord

dekorasjon

substantiv hankjønn

Opphav

av dekorere

Tyding og bruk

det å dekorere
Døme
- dekorasjon av egg er forbunde med påske
gjenstand til prydnad eller pynt (2;
utsmykking (2), dekor
Døme
- ein dekorasjon av tørka blomstrar;
- dører utsmykka med dekorasjonar;
- lage dekorasjonar
måla kulissar og bakteppe på scene
Døme
- festlege dekorasjonar og vakre kostyme;
- einaste dekorasjonen var eit kvitt sceneteppe
orden (6), medalje eller liknande;
ordensteikn, heidersteikn
Døme
- ha dekorasjonar på brystet

Artikkelside

girlander

substantiv hankjønn

Uttale

girlanˊder

Opphav

frå fransk

Tyding og bruk

lekkje eller krans av blomstrar, lauv, frukt eller papir, særleg nytta til dekorasjon
Døme
- i taket hang girlandrar i alle fargar
ornament med etterlikning av blomsterlekkje eller liknande

Artikkelside

kulisse

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

frå fransk , opphavleg ‘fals, renne’

Tyding og bruk

rørleg dekorasjon eller bakgrunn på ei teaterscene, i eit filmstudio eller liknande
Døme
- elevane laga kulisser til den nye oppsetjinga si
rom mellom eller bak kulisse (1) som ikkje er synleg for publikum
Døme
- skodespelaren skifta i kulissene
i overført tyding: ytre ramme, omgjevnad
Døme
- revolusjonen er kulisse for romanen;
- musikalsk kulisse
- - lydkulisse

Faste uttrykk

i/bak kulissene
i bakgrunnen;
i det skjulte
han arbeidde helst i kulissene;
dei dreiv eit politisk spel bak kulissene

Artikkelside

kross

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt kross, gjennom gammalengelsk eller gammalirsk; frå latin crux

Tyding og bruk

i Romarriket: vanærande straffereiskap, brukt til dødsstraff, laga av ein loddrett stolpe med laust tverrtre til å hengje brotsmenn på;
kors (1)
Døme
- Jesus hang på krossen
symbol for Kristus og kristendomen;
kors (2)
Døme
- stride for krossen;
- finne fred ved krossen
i overført tyding: tung lagnad, bør;
pine (1, plage (1;
(stor) sorg, liding;
kors (3)
Døme
- ha ein kross å bere
stor vanske, uløyseleg problem;
kors (4)
- - tankekross
figur eller ting på skap som ein kross (1), ofte nytta som symbol;
kors (5)
Døme
- krossen i flagget;
- bere ein kross rundt halsen;
- setje kross på ei grav
- - andreaskross
  - hakekross
dekorasjon (4)
- - storkross
sentrum på ein liten stad;
vegeskil
Døme
- dei bur nede i krossen

Faste uttrykk

i kross og krok
i ulike leier, til ulike kantar
ikkje leggje to pinnar i kross
la vere å hjelpe til, ikkje lyfte ein finger
kross på halsen!
æresord!
krype til krossen
- audmykje seg ved å krype til krusifikset og gjere bot;
  angre seg
- søkje hjelp som ein før har avvist
leggje i kross
plassere tvers over einannan;
krysse (1, 2)

Artikkelside

kimære

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk khimaira ‘geit’

Tyding og bruk

i gresk mytologi: fabelskapnad med geitekropp, løvehovud og slangehale
drakeliknande dyreskapnad, særleg brukt som dekorasjon på mellomalderkyrkjer
i botanikk: organisme med vevstypar som er genetisk ulike, til dømes gjennom poding
i overført tyding: tankefoster, hjernespinn

Artikkelside

lysnett, ljosnett

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lys (

Tyding og bruk

nett (1, 5) av leidningar som fører elektrisitet ut til forbrukarar
Døme
- først i 1950 vart garden kopla til lysnettet
nett (1, 1) med små elektriske lys, brukt som dekorasjon på buskar, små tre, terrasserekkverk eller liknande
Døme
- lyse opp hagen med lysnett til jul

Artikkelside

illustrasjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; jamfør illustrere

Tyding og bruk

bilete, teikning eller dekorasjon i ei bok eller liknande;
forklarande bilete til ein tekst
Døme
- ei lærebok med mange illustrasjonar
opplysande døme;
forklaring
Døme
- artikkelen hans er ein god illustrasjon på det eg meiner

Artikkelside

kors

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt kross, gjennom gammalengelsk; frå latin crux

Tyding og bruk

i Romarriket: vanærande straffereiskap til dødsstraff laga av ein loddrett stolpe med laust tverrtre, til å hengje brotsmenn på;
kross (1)
symbol for Kristus og kristendomen;
kross (2)
i overført tyding: tung lagnad, bør;
pine (1 , plage (1;
(stor) sorg, liding;
kross (3)
Døme
- ha eit kors å bere
stor vanske, uløyseleg problem;
kross (4)
- - tankekross
figur eller ting på skap som ein kross (1), ofte nytta som symbol;
kross (5)
Døme
- korset i flagget;
- bere eit kors rundt halsen;
- setje kors på ei grav
- - andreaskross
  - hakekross
to linjer eller ting som kryssar kvarandre
Døme
- leggje armane i kors
dekorasjon (4)
- - storkross
i utrop, forsikring
Døme
- kors i Jesu namn!

Faste uttrykk

i kors og krok
i ulike leier, til ulike kantar
ikkje leggje to pinnar i kors
la vere å hjelpe til, ikkje lyfte ein finger
kors på halsen
æresord
krype til korset
- audmykje seg ved å krype til krusifikset og gjere bot;
  angre seg
- søkje hjelp som ein før har avvist