Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 48 oppslagsord

bokstav

substantiv hankjønn

Uttale

bokstaˊv

Opphav

norrønt bókstafr

Tyding og bruk

  1. skriftteikn for ein språklyd
    Døme
    • bokstaven A;
    • rekne med bokstavar for dei ukjende talstorleikane
  2. trongaste tyding
    Døme
    • lovas bokstav;
    • følgje eit regelverk etter bokstaven

Faste uttrykk

  • liten bokstav
    bokstav (a, b, c osb.) som særleg blir brukt i løpande skrift;
    til skilnad frå stor bokstav
  • stor bokstav
    bokstav (A, B, C osb.) som særleg blir brukt som første skriftteikn i ord som innleier ei setning og på første skriftteikn i eigennamn;
    til skilnad frå liten bokstav
Artikkelside

overstroken

adjektiv

Tyding og bruk

som er stroken over
Døme
  • ein overstroken bokstav
Artikkelside

blokkbokstav

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

bokstav i blokkskrift
Artikkelside

gram 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom fransk; frå gresk gramma ‘bokstav, vekteining’

Tyding og bruk

eining for masse som svarar til ¹⁄₁₀₀₀ kg;
symbol g
Døme
  • brevet veg 20 gram
Artikkelside

allitterasjon

substantiv hankjønn

Uttale

aliterasjoˊn

Opphav

frå latin , av ad ‘til’ og littera ‘bokstav’

Tyding og bruk

rim (2 der trykktunge ord byrjar med same konsonant;
Artikkelside

initial 1

substantiv hankjønn

Uttale

initsiaˊl; inisiaˊl

Opphav

av latin initialis ‘som høyrer til byrjinga’, av initium ‘byrjing’

Tyding og bruk

  1. førebokstav i eit namn
    Døme
    • han sette berre initialane sine under brevet
  2. (rikt prydd) første bokstav i eit manuskript
    Døme
    • initialane i handskriftet var illuminerte
Artikkelside

kople

kopla

verb

Opphav

av lågtysk koppelen; jamfør koppel

Tyding og bruk

  1. binde saman hundar i koppel (1);
    setje koppel (2) på hund
  2. feste to eller fleire einskilddelar saman;
    binde saman
    Døme
    • kople saman systema;
    • kople til høgtalaren
  3. bringe saman;
    sameine
    Døme
    • dei kopla politikarar og næringsliv
  4. finne samanheng mellom fenomen, hendingar eller personar
    Døme
    • kople lyd med bokstav
  5. formidle kontakt mellom to personar
    Døme
    • ho kopla forfattaren med den kjende saksofonisten

Faste uttrykk

  • kople av
    ta pause frå noko;
    slappe av
    • kople av frå kjas og mas i byen
  • kople frå
    bryte sambinding med;
    losne frå
    • kople frå vogna
  • kople inn
    • setje ei eining i samband med ei anna;
      setje i funksjon;
      slå på
      • kople inn straumen
    • involvere i ei sak eller ein prosess
      • politiet er kopla inn
  • kople om
    • endre sambandet mellom delar, gjenstandar eller nettverk
      • kople om leidningane
    • endre tankemønster eller liknande
      • det er ikkje lett å kople om mentalt
  • kople opp
    setje i drift;
    montere
    • kople opp nytt datautstyr
  • kople opp mot
    • bringe ei eining i kontakt med ei anna
      • høgspentlinjene skal koplast opp mot sjøkabelen
    • knyte eit forhold eller ei sak til noko anna
      • ulykka vart kopla opp mot alkoholbruken i gjengen
  • kople ut
    • setje ut av funksjon;
      slå av
      • kople ut straumen
    • slutte å tenkje på
      • no må du prøve å kople ut problema
Artikkelside

majuskel

substantiv hankjønn

Opphav

av latin maiusculus ‘litt større’, diminutiv av maior ‘større’

Tyding og bruk

stor bokstav;
motsett minuskel
Artikkelside

ål 4

substantiv hankjønn

Opphav

lågtysk al; same opphav som norrønt alr ‘syl’

Tyding og bruk

i typografi: slags syl, stålspiss til å ta opp att bokstav som er sett gale i blysats
Artikkelside

litteratur

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin ‘skrift, skriftleg framstilling’, av littera ‘bokstav’

Tyding og bruk

  1. samnemning for skrivne eller prenta åndsarbeid, særleg innanfor eit land, ein epoke eller eit fagområde
    Døme
    • den norske litteraturen;
    • medisinsk litteratur;
    • litteraturen om arbeidarrørsla
Artikkelside
Side 1 av 5