Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 89 oppslagsord

bestå

verb

Uttale

beståˊ

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

få godkjent resultat på;
stå (3, 14);
klare (3, 1), greie (3, 2)
Døme
- bestå eksamen;
- du bestod prøva med glans
- brukt som substantiv:
  få bestått på oppgåva
halde ut;
halde seg;
stå ved lag;
eksistere, overleve
Døme
- så lenge verda består;
- eit arbeid som vil bestå lenge
- brukt som adjektiv:
  det beståande samfunnet;
  forsvare det beståande systemet

Faste uttrykk

bestå av
vere samansett av
vatn består av hydrogen og oksygen;
styret består hovudsakleg av kvinner
bestå i
liggje i, gå ut på
taktikken består i å handle varsamt;
utfordringa består i å føreslå gode løysingar
beståande av
som er sett saman av
universitetet, beståande av fire fakultet;
ei regjering beståande av dei borgerlege partia

Artikkelside

trehovda

adjektiv

Tyding og bruk

med tre hovud
Døme
- eit trehovda troll
som består av tre personar eller delar
Døme
- eit trehovda problem

Artikkelside

trefiredelstakt, trefjerdedelstakt

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

taktart der kvar takt består av eít tungt og to lette taktslag

Døme

vals i trefiredelstakt

Artikkelside

talkode

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kode (, 2) som består av tal

Døme

ein firesifra talkode

Artikkelside

blanda

adjektiv

Opphav

av blande (

Tyding og bruk

som består av forskjellige folk eller ingrediensar
Døme
- blanda salat;
- blanda aldersgrupper
i overført tyding: mangearta, samansett
Døme
- blanda kjensler;
- skrifter med blanda innhald

Faste uttrykk

blanda drops
blanding av litt av kvart
open klasse er blanda drops med folkemusikk og gammaldansmusikk;
treningskampane så langt har vore blanda drops
blanda kor
kor av kvinne- og mannsrøyster;
blandakor
blanda selskap
lag eller selskap med svært forskjellige menneske
blanda tal
tal sett saman av eit heilt tal og ein brøk

Artikkelside

salong

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, frå italiensk, opphavleg frå germansk; same opphav som sal (

Tyding og bruk

lokale der ein sel tenester til kundar
Døme
- ho overtok ein godt etablert salong
- - barbersalong
  - frisørsalong
  - naglesalong
møbelgruppe som består av sofa, lenestolar og lågt bord;
salongmøblement
Døme
- kjøpe seg ein ny salong
sams opphaldsrom på båt, hotell eller liknande
Døme
- drikke kaffi i salongen;
- gjestene samla seg i salongen
stort, flott selskapsrom (særleg i Paris i det 16. hundreåret som møtestad for kunstnarar og politikarar)
rom for publikum i ein konsertsal, eit teater eller liknande
Døme
- publikum fylte salongen
publikum i konsertsal, teater eller liknande
Døme
- heile salongen klappa
om utanlandske forhold: utstillingslokale for kunst
Døme
- besøkje den store salongen i Torino

Faste uttrykk

halde salong
om eldre forhold: samle vener og kjende hos seg til festleg samvære, ordskifte eller litterær eller musikalsk underhaldning

Artikkelside

ord

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt orð; samanheng med latin verbum

Tyding og bruk

eining av språklydar eller bokstavar som har ei tyding
Døme
- setninga ‘eg har lese den boka’ består av fem ord;
- 'framsteg' er eit samansett ord;
- det svenske ordet ‘flicka’;
- ikkje skjøne eit ord;
- ein mann av få ord;
- ho sa ikkje ordet
tekst (1, 2)
Døme
- setje ord til ein melodi
ordtøke, fyndord
Døme
- det er eit ord som seier at den svelt ikkje som tjukt bit
seiemåte, talemåte, uttrykk, utsegn
Døme
- det var eit sant ord;
- det skrivne ordet;
- Guds ord;
- eit ord i rett tid;
- eg gjer hennar ord til mine
- - skriftord
  - bibelord
tale, innlegg (i eit ordskifte og liknande)
Døme
- be om ordet;
- få ordet;
- ta ordet
gjetord (1);
omtale (1, 2);
rykte (2)
Døme
- ha ord på seg for å vere bråsint;
- ha godt ord på seg
lovnad, tilsegn
Døme
- gje ordet sitt på noko;
- tru nokon på ordet deira;
- bryte ordet sitt;
- dei står ved ordet sitt i denne saka

Faste uttrykk

det siste ordet
synspunktet som blir avgjerande i ei sak;
konklusjonen
domaren har det siste ordet;
styret fekk det siste ordet i desse sakene;
det siste ordet er enno ikkje sagt i denne saka
for eit godt ord
utan særleg grunn;
lett
ho legg seg sjuk for eit godt ord
før ein veit ordet av det
før ein får tenkt seg om
før ho visste ordet av det, var ho på jobbintervju
føre ordet
vere den som taler og tek avgjerdene
gå troll i ord
bli til røynd
så får vi sjå om tipset hans går troll i ord
ha eit ord med i laget
vere med og avgjere
ikkje få ord for seg
ikkje få sagt det ein vil
kome til orde
få høve til å seie noko
leggje inn eit godt ord for
gå god for
leggje orda i munnen på nokon
påverke nokon til å svare slik ein ønskjer
med andre ord
sagt på ein annan måte;
det vil seie;
forkorta m.a.o.
med reine ord
med likeframme uttrykk;
rett ut
bodskapen er formulert med reine ord
ord for ord
nøyaktig, ordrett
gje att ord for ord
ordet er fritt
kven som helst kan uttale seg
pauli ord
(med latinsk genitivsform av Paulus) irettesetjing, refs
ho greip anledninga til å seie politikarnane eit pauli ord;
trenaren sa nokre pauli ord til spelarane i pausen
reine ord for pengane
klar tale;
sanninga
som ordet går
etter det folk seier
ta på ordet
ta det nokon seier bokstavleg;
utnytte det nokon (tankelaust) tilbyr
vege orda sine
tenkje seg godt om før ein seier noko
vege orda sine på gullvekt
uttale seg svært varsamt

Artikkelside

form

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt form; frå latin

Tyding og bruk

ytre avgrensing av ein ting;
skapnad, fasong, utsjånad, kontur
Døme
- rund form;
- forma på bordet;
- ha form som ein sylinder
måte eit ord kan opptre på, særleg med omsyn til bøying, uttale og skrivemåte;
utsjånad til eller variant av eit ord
Døme
- ubunden form eintal;
- skrive bokmål med radikale former
- - a-form
  - bydeform
  - bøyingsform
  - dialektform
  - eineform
måte som noko finst, ovrar seg eller er sett saman på;
type, art, variant
Døme
- stoffet finst i både fast og flytande form;
- varme er ei form for energi;
- ymse former for misbruk;
- skilnaden på form og innhald
- - energiform
  - livsform
rett måte å te seg eller opptre på;
åtferdsnorm, stil (1)
Døme
- halde på formene;
- leggje vekt på ytre former;
- i verdige former
(god) fysisk tilstand
Døme
- kome i form;
- i dårleg form;
- finne forma til VM
behaldar til å forme eller støype noko i
Døme
- støype i form;
- eldfast form
- - kakeform

Faste uttrykk

i form av
som består av eller kjem til uttrykk som
betale i form av narkotika;
finansieringa er komen i stand i form av eit lån
ta form
bli ferdig;
utvikle seg
planane byrjar å ta form;
det nye kyrkjebygget er i ferd med å ta form
ta form av
sjå ut eller ha eigenskapar som;
kome til uttrykk gjennom
møblane tek form av silhuettar og andlet når ein skrur av lyset;
samarbeidet vil først og fremst ta form av utveksling av informasjon

Artikkelside

del

substantiv hankjønn

Opphav

av lågtysk de(i)l

Tyding og bruk

avgrensa stykke (1, 1) av ein heilskap;
bete (2, 3), element (3), komponent
Døme
- utskiftbare delar;
- dele kaka i to delar;
- uret består av mange delar
- - maskindel
  - reservedel
  - setningsdel
delmengd av ein heilskap
Døme
- denne delen av verda;
- den første delen av boka;
- dei er ein viktig del av samfunnet;
- forskarane skal ha ein stor del av æra
- - bydel
  - landsdel
mogleg alternativ
Døme
- ingen av delane;
- begge delar er like bra
det å ha eigarskap i eller vere med på;
eigardel, part (3), lott
Døme
- få sin del av arven;
- ta del i arbeidet;
- ha del i sameiget;
- ha del i foreldreansvaret

Faste uttrykk

bli nokon til del
bli gjeven til nokon;
falle på nokon sin part (3)
gåva som vart meg til del
ein del
nokså mange eller mykje
ein del elevar trivst ikkje på skulen;
gjere ein del endringar;
ein god del dyrare enn forventa;
dei syklar ein del
for all del
meir enn noko anna;
framfor alt
hald deg for all del i ro!
for den del
for den saks skuld;
i og for seg
eller noko heilt anna for den del
for nokon sin del
- etter ynsket eller preferansen til nokon
  eg for min del er lei av alt maset;
  for hennar del passa det fint;
  ho er for sin del skeptisk til ideen
- for nokon eller noko;
  på grunn av
  dei kjøpte huset mest for utsikta sin del;
  ete sunt for helsa sin del
i alle delar
på alle måtar
alternativet er i alle delar det same no som før
til dels
til ei viss grad;
delvis
påstanden er til dels sjølvmotseiande

Artikkelside

bust

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt bu(r)st

Tyding og bruk

stridt og stivt hår;
grovt hår på dyr
Døme
- slaktaren skrapar bust av griseskrotten
del av børste, kost eller liknande som består av stive hår eller liknande materiale
Døme
- ein tannbørste med mjuk bust;
- dørmatte med bust

Faste uttrykk

reise bust
- om dyr: reise håra på nakke og rygg som teikn på sinne
- om person: bli harm;
  gjere motstand
så busta fyk
med stor intensitet;
på harde livet
slåst så busta fyk;
dei kranglar så busta fyk

Artikkelside

Side 1 av 9

Resultat per side: