Avansert søk

Vanleg søk

Bokmålsordboka 5792 oppslagsord

noen

determinativ kvantor

Opphav

norrønt nǫkkurr, sammendratt av urnordisk ne-wait-ek-hwarjar ‘ikke-vet-jeg-hvem’

Betydning og bruk

en eller annen, et eller annet;
en bestemt;
visse, enkelte
Eksempel
- det er noen som spør etter deg;
- det er noe i veien med bilen;
- er det noen kiosk i nærheten?
- fins det noe svar?
- jeg har ikke vært der noen gang;
- hvis det skulle skje noen ting, må du ringe;
- har du noen som helst grunn til å klage?
- det hendte meg noe underlig i går;
- noen var enige, andre protesterte;
- det bor også noen pensjonister i blokka vår
hvilken som helst (annen);
hvilket som helst (annet);
enhver, ethvert;
alle
Eksempel
- hun synger så godt som noen;
- dette er vakrere enn noe jeg før har sett
om mengde, omfang, antall, grad og lignende: en del, litt;
atskillig
Eksempel
- i noen grad;
- er 50 år noen alder?
- han har visst noe penger;
- det var da noen mennesker til stede;
- han er noen og førti år gammel;
- med noen rett kan en si det;
- det hjalp nok noe;
- han er ikke noe tess;
- jeg har aldri vært noe flink til å danse;
- har du sett noe til henne?
brukt i utrop med ‘for’
Eksempel
- for noen krefter hun har!
- for noe tull!

Faste uttrykk

det er noe med alt
ingen ting er uten feil
ikke bli noe av
ikke hende;
ikke bli gjennomført
bryllupet ble ikke noe av
ikke noen
ingen
noe av en
langt på vei en;
en nokså stor
han er noe av en skøyer;
konserten ble noe av et antiklimaks
noe til
litt av en;
en ordentlig
være noe til kar
noen gang
- en eller annen gang;
  noensinne
  har du noen gang angret?
- brukt i uttrykk for sammenligning og forsterkning
  de er bedre trent enn noen gang
noen hver
alle, de fleste
dette kan skremme noen hver
være noe
ha en viktig eller sentral sosial posisjon
han kjente alle som var noe
være noe i noe
være riktig til en en viss grad
det var visst noe i ryktene

Artikkelside

forkant

substantiv hankjønn

Opphav

av for- (

Betydning og bruk

forreste kant eller del av noe

Eksempel

forkanten på vingen ble skadd i sammenstøtet

Faste uttrykk

i forkant av
før noe annet
komme i forkant;
debatten i forkant av voteringen har vært nokså samstemt

Artikkelside

panteseddel

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

kvittering fra pantelåner som viser at noe er pantsatt for en viss sum penger (og kan kjøpes tilbake for samme sum pluss renter)

Artikkelside

pantelapp

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

lapp fra en panteautomat som en kan veksle i penger
kvittering fra pantelåner som viser at noe er pantsatt for en viss sum penger (og kan kjøpes tilbake for samme sum pluss renter);
panteseddel

Artikkelside

panoramautsikt

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

vidt utsyn over noe;

svært god utsikt

Eksempel

tomten har panoramautsikt

Artikkelside

panteattest

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

attest (1) som viser hvem som eier noe, og hvilke heftelser og begrensninger som hviler på det

Artikkelside

para-

prefiks

Opphav

av gresk para ‘ved siden av’

Betydning og bruk

prefiks (1) i ord som uttrykker at noe ligner noe eller er beslektet med noe;

i ord som paradoks, paramilitær og paranormal

Artikkelside

par 1

substantiv intetkjønn

Opphav

norrønt par, gjennom lavtysk; fra latin par ‘make, like, par’

Betydning og bruk

to eksemplarer av noe som hører (mer eller mindre) sammen;
like, make
Eksempel
- et par sko;
- tre par ski
gjenstand med to like deler
Eksempel
- et par briller;
- et par bukser
to personer som lever sammen eller har et intimt forhold
Eksempel
- paret har vært gift i 12 år;
- det blir nok et par av dem
- - ektepar
  - kjærestepar
enhet eller lag av to personer i spill, idrett, musikk eller lignende
Eksempel
- parene svingte seg i dansen;
- paret vant tenniskampen;
- de svingte seg par om par
noen få
Eksempel
- om et par dager;
- de siste par ukene;
- et par stykker;
- eit par og tjue folk kom og hørte på;
- vi venter svar i løpet av de neste par ukene

Faste uttrykk

par–tre
noen få
hun kjøpte et par–tre skjorter;
de siste par–tre dagene har jeg vært syk

Artikkelside

papir

substantiv intetkjønn

Opphav

sent norrønt pappir, gjennom lavtysk og latin; fra gresk papyros

Betydning og bruk

stoff av sammenfiltrede, valsede, tynne fibre
- - dopapir
  - gråpapir
  - silkepapir
blad eller ark til å skrive, tegne eller trykke noe på, eller til å pakke noe inn i
Eksempel
- blomstene var pakket inn i papir;
- han samlet sammen alle papirene
verdipapir
Eksempel
- disse aksjene regnes som sikre papirer
offisielt dokument;
attest, legitimasjonspapir
Eksempel
- hun skrev under alle papirene;
- falske papirer;
- han gav papirene sine til politiet
noe som er trykt eller skrevet;
manuskript
Eksempel
- lete i papirene på pulten;
- dele ut papirene på årsmøtet;
- forfatterens etterlatte papirer

Faste uttrykk

avskjed på grått papir
plutselig oppsigelse
hun fikk avskjed på grått papir
et dårlig papir
person som har dårlig rykte eller omdømme
den nye partneren hans viste seg å være et dårlig papir
feste til/på papiret
skrive ned
han festet opplevelsene sine til papiret;
ingenting er festet på papiret
få ned på papiret
skrive ned
denne ideen må jeg få ned på papiret før jeg glemmer den
gullkantet papir
(etter engelsk gilt-edged paper) ekstra sikkert, gjerne statsgarantert, verdipapir;
svært innbringende verdipapir
ha/få papir på
ha eller få gyldige dokumenter på noe
han hadde papirer på at han hadde gyldig opphold i landet;
de fikk papir på godt utført arbeid
på papiret
i teorien
på papiret er dette er en god idé, men i virkeligheten lar den seg ikke gjennomføre
stein, saks, papir
lek eller spill mellom to personer hvor begge samtidig med hånden viser tegnene for stein , saks eller papir, og hvert tegn slår ut et av de to andre mulige tegnene
de avgjorde diskusjonen med en runde stein, saks, papir

Artikkelside

pantsetter

substantiv hankjønn

Opphav

av pant (

Betydning og bruk

person eller institusjon som setter noe i pant (, 1)

Artikkelside

Nynorskordboka 6 oppslagsord

sjå 2

verb

Opphav

norrønt sjá; jamfør sett (

Tyding og bruk

oppfatte med auga;
leggje merke til;
bli var
Døme
- sjå ein samanstøyt mellom to bilar;
- sjå nokon kome;
- sjå at nokon kjem;
- kan du sjå hunden der borte?
- brått såg eg noko på vegen framfor meg;
- ikkje sjå snurten av ein;
- ikkje sjå handa framfor seg;
- sjå flisa i auget åt bror sin – Matt 7,3
vende blikket mot;
gløse (3), kike (1, skode, stire
Døme
- sjå der, no regnar det;
- sjå ein film, ei utstilling;
- sjå ei sak frå begge sider;
- sjå i avisa
- vitje
  sjå innom (til) ein;
  sjå opp! – pass på, ver på vakt!
  sitje roleg og sjå på – berre sitje passiv;
  har du sett på maken?
- granske, undersøkje
  vil du sjå på denne motoren?
få lære, oppleve, vite;
røyne (2
Døme
- den som lever, får sjå;
- vi får sjå korleis det går;
- det er noko ein sjeldan ser – er vitne til;
- du skal sjå det går nok bra
- tenkje etter, fundere
  la meg sjå, det er femten år sidan
- innsjå, skjøne
  der ser du korleis det går;
  så langt eg kan sjå, skulle det gå bra;
  ho er rik, ser du
- vilje (2, ynskje
  eg ser helst at du går;
  ikkje sjå på prisen – ikkje bry seg om prisen
om utsjånad: gje inntrykk av, likjast
Døme
- å sjå til er han ein kraftkar
refleksivt:
Døme
- sjå framfor seg;
- sjå seg tid til – ha tid til
i uttrykk med partikkel

Faste uttrykk

ikkje sjå ut
vere fæl, underleg å sjå på
sjå att
møtast på nytt, finne att
sjå bort frå
ikkje rekne med;
ignorere
bare sjå bort fra den siste meldingen min;
sett bort frå far, kven kjem i brudlaupet?
sjå etter
- passe på nokon eller noko
  eg ser etter tinga hans medan er vekke;
  ho ser etter tantabarna sine i helga
- leite etter noen eller noe
  jeg ser etter fjernkontrollen;
  vi såg etter sopp
sjå fram til
glede seg til
sjå gjennom
lese fort (i ei bok eller eit dokument)
sjå godt ut
ha ein god utsjånad, verke frisk, i form
sjå i auga
godta;
vedgå
sjå kvarandre
òg: møtast
sjå ned på nokon
kjenne seg betre enn nokon;
forakte
ho ser ned på alle som ikkje har same utdanning som henne
sjå opp til
setje høgt;
beundre, dyrke (2, 4)
sjå seg om/omkring/rundt
- leite etter noko eller nokon
  dei ser seg om etter ein ny stad å bu;
  ho ser seg omkring etter brillene
- kike rundt seg
  dei ser seg om på det nye kontoret
- reise rundt
  han vil sjå seg litt rundt i landet
sjå seg råd/i stand til
kunne eller ha høve til å gjere noko
i år ser vi oss råd til ein skikkeleg ferie;
eg ser meg ikkje i stand til å gå på jobb i dag
sjå seg føre
gå varsamt;
passe seg
sjå deg godt føre før du kryssar vegen
sjå seg rundt etter
leite etter (noko)
sjå seg råd til
ha høve el råd til
sjå til
- passe på;
  ha tilsyn med, syte for
  eg ser til dyra;
  du må sjå til at gjestene får mat
- ta fatt på;
  setje i gang med
  nå får vi sjå til å byrje arbeidet
sjå ut
ha ein bestemt framtoning;
framstå (2)
han ser flott ut i den dressen;
du ser friskare ut i dag;
det ser ut som vi kan dra no;
sjå ut kandidatar til oppdraget
sjå vekk frå
òg: ikkje rekne med eller ta omsyn til;
sjå bort frå

Artikkelside

rapping 1

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å rappe ( noe

Døme

rapping av øl frå butikken

Artikkelside

stå 3

verb

Opphav

norrønt standa; infinitiv stå og presens står kanskje innverknad frå austnordisk og lågtysk

Tyding og bruk

vere i oppreist stode;
kvile på føtene;
vere sett med eine enden eller kanten ned mot eit underlag
Døme
- stå på føtene;
- folk måtte stå på bussen;
- stå på kne;
- stå og grunde på noko;
- boka stod i bokhylla;
- det stod skap langs veggene;
- trea stod tett i tett;
- stå botn(en) – nå botnen med føtene;
- hopparen var ustø i nedslaget, men stod – heldt seg på føtene
- i presens partisipp:
  eit ståande hopp – utan fall
- vere, gjere teneste i eigenskap av
  stå brud, fadder;
  stå vakt;
  hunden følgde han kvar han gjekk og stod – overalt;
  stå på sitt, på retten sin;
  ho stod på mi side – ho stødde meg
- vere stram, utspent
  magen stod som eit trommeskinn
- peike, stikke (2
  stå opp, ut i vêret;
  håret stod til alle kantar
ha plass;
vere på ein viss stad;
opphalde seg
Døme
- maten står på bordet;
- hytta stod ute på ein odde;
- hesjestaurane stod i sikksakk;
- bøkene stod om kvarandre;
- fisken stod i stimar;
- fienden stod oppmarsjert ved grensa
- vere i ei viss stode
  sola stod lågt på himmelen;
  visaren stod på åtte;
  barometeret stod på regn;
  stå ved inngangen til ei ny tid
- vere plassert
  stå langt nede på lista;
  stå på programmet;
  adressa står utanpå
- ha pengar ståande i banken;
  spørsmålet står ope – er ikkje avklart, avgjort
- vere skrive
  det stod noko om det i avisa;
  kva står det i brevet?
- vere i tankane
  det er ikkje noko anna som står i hovudet på han
- vere (4
  stå i teneste hos nokon;
  han stod om bord i fire år;
  stå læretida si ut;
  stå som medlem i eit lag;
  stå i brodden, spissen for el. føre (noko)
- vere i ein viss posisjon, tilstand
  stå i gjeld til ein;
  stå bi;
  det står ikkje i mi makt – det er ikkje mogleg for meg;
  stå til rådvelde, teneste for;
  stå godt budd, rusta;
  årsveksten står bra i år;
  huset står tomt;
  stå ferdig;
  stå i blom, i lys loge, i stampe;
  det stod 1–1 ved pause
- i språkvitskap:
  subjektet står i nominativ;
  det står bra til;
  stå for fall;
  stå for tur;
  stå i fare for å miste noko;
  livet stod ikkje til å redde;
  no står det til deg – no er det du sjølv som avgjer
- vere i eit visst tilhøve til
  stå i samband med;
  stå attende, tilbake for;
  opplysningane står i strid med kvarandre;
  partane stod heller likt;
  påstand stod mot påstand;
  vatnet stod 5 cm over botnen;
  pundet står i vel 10 kr
ikkje flytte, røre seg;
stoppe (3
Døme
- bussane stod;
- hjula stod;
- stå still;
- når vi ikkje ferja, står vi der – kjem vi ingen veg;
- døra stod ikkje eit sekund;
- munnen står ikkje på han – han snakkar heile tida
- vere på same staden eller i same tilstanden
  la dei gamle møblane stå;
  la deigen stå natta over
- bli ståande;
  bli ståande ved den siste modellen – velje
ikkje la seg flytte eller kome ut av stilling
Døme
- slå ned ein påle så han står;
- stå støtt
- eksistere
  så lenge verda har stått;
  huset har stått i mange hundre år
- i kortspel:
  knekten står – knekten kan ikkje stikkast;
  resultatet står og fell med – resultatet er avhengig av;
  det skal ikkje stå på oss;
  det er pengane det står på
- i presens partisipp: fast, vanleg
  eit ståande samtaleemne, uttrykk
- halde stand mot
  vellæte kan han ikkje stå for;
  ha noko å stå imot med;
  ho står ikkje heile distansen enno – ho greier ikkje heile distansen i same høge tempoet enno;
  mjølka står seg ikkje til i morgon – held seg ikkje søt;
  stå til eksamen – greie eksamen;
  ha mykje å stå i – ha mykje å gjere
gå føre seg;
hende (3, skje
Døme
- bryllaupet skal stå til våren;
- slaget på Stiklestad stod i 1030;
- stå strid om noko;
- kva er det som står på her?
- det stod ikkje lenge på – varte ikkje lenge
drive (3, sprute, strøyme (1
Døme
- spruten stod høgt i vêret;
- sjøen stod inn som ein foss;
- støvskya stod;
- der ute står havet rett på
- ha ei viss lei
  ein frisk nordvest stod inn sundet;
  det stod ein god varme frå omnen;
  det stod respekt av formannen
- stemne (3, 1)
  båtane stod ut fjorden
- vere retta, vend
  hugen hans stod til boka
- streve, trakte (1
  stå ein etter livet;
  la det stå til – la det gå som best det kan, køyre på
reise seg, rise
Døme
- stå opp;
- stå opp av, or senga;
- sola står opp i aust;
- stå fram og seie nokre ord – stige fram

Faste uttrykk

som ein står og går
i kvardagsklede;
i det ein har
stå att
vere igjen;
vere levna
det stod litt att på ei flaske;
barnet sto att medan foreldra hasta ut i bilen
stå det over
klare seg;
overleve
dei hadde uflaks med vêret, men står det vel over
stå fast
avtala står fast – gjeld utan endring
stå for
- ha ansvaret for
  festkomiteen står for mat og underhaldning
- vedkjenne seg;
  stå ved
  du må våge å stå for det du sa
stå heilt aleine
vere utan støtte
stå høgt i kurs
bli sett stor pris på
stå i butikk
arbeide som ekspeditør
stå i med
ha eit forhold (3) til
dei har stått i med kvarandre lenge;
skulde kjærasten for å stå i med naboen
stå i noe
- halde på med noko;
  ha mykje å gjere
  stå midt i førebuingane
- handsame ei utfordrande sak;
  halde noko ut
  dette er mykje å stå i for éin person åleine;
  det er tøft, men ein må berre stå i det
stå imot
ta avstand frå eller vere ueinig med;
halde stand mot
det var vanskeleg å stå imot freistnaden
stå nær
vere nær knytt til;
ha ein nær relasjon til
stå på
- gå føre seg;
  hende
  kva er det som står på her?
  krangelen stod ikkje lenge på
- henge i;
  jobbe hardt
  elevane har verkeleg stått på i dag
stå på hovudet
balansere med hovudet (og hendene) mot underlaget og føtene i vêret
stå seg godt
greie seg godt
teaterstykket står seg godt den dag i dag
stå seg godt med
vere på god fot med;
ha ein god relasjon til
jobbe for å stå seg godt med sjefen
stå seg på
ha fordel av
filmen ville nok stått seg på å bli korta litt ned
stå til
- utvikle seg i ei viss retning
  korleis står det til med deg?
  alt står bra til heime;
  det har stått dårleg til med helsa
- høve attåt;
  passe (5, 1)
  fargane står ikkje til kvarandre;
  resultatet står til innsatsen
stå ved
vedkjenne seg
har du lova det, må du stå ved det;
eg står ved valet mitt
ståande hær
tropp (2) som er vernebudd og klar til kamp

Artikkelside

nyskaffing

substantiv hokjønn

Opphav

av ny (

Tyding og bruk

det å skaffe seg eller få tak i noe nytt
noko som nettopp er kjøpt eller skaffa (1
Døme
- denne bilen er ei nyskaffing

Artikkelside

veg

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt vegr

Tyding og bruk

ferdselsåre, trafikkåre (særleg utanfor byar); jamfør gate (1;
forkorta v.
Døme
- stikke ut, byggje veg;
- offentleg veg;
- privat veg;
- vegen mellom Bergen og Voss;
- byggjefelt med veg, vatn og kloakk
- - bygdeveg
  - gangveg
  - køyreveg
  - landsveg
  - riksveg
- køyrebane
  gå ut i vegen
- spor (1, far (2, 1)
  sjå vegane etter kyrne i åkeren
ofte i overført tyding: rørsle, gang (mot eit mål)
Døme
- gå sin veg – gå bort;
- leggje hindringar i vegen – lage hindringar;
- kva er i vegen? – kva står på?
- om reise eller liknande:
  det bar(st) i veg(en);
  kome seg i veg(en);
  vere på veg heim;
  følgje eit stykke på veg;
  vere langt på veg samde – mykje godt, stort sett samde;
  noko på vegen – nokolunde;
  vere tre månader på veg – gravid i tredje månad
retning, kurs (1, lei (1
Døme
- det er trafikk berre ein veg i denne gata;
- ta same vegen;
- finne rette vegen;
- leggje vegen om postkontoret
- i overført tyding:
  gå vegen om departementet med ei sak;
  nye vegar i politikken;
  gå hin vegen med – gå til atters med
lengd, strekning;
avstand
Døme
- ha lang veg heim;
- det er berre tida og vegen – sjå tid (1, 2);
- sjå nokon på lang veg
- opning, passasje
  bane seg veg gjennom mengda;
  or vegen!
framgang
måte (1, 1)
Døme
- kledeveg;
- matveg;
- i den vegen er han grei – i så måte, i det stykket

Faste uttrykk

gjere/lage veg i vellinga
gjere noko raskt og effektivt;
få fart i ting
gå i veg med
starte på;
begynne med
gå i veg med store og kostesame prosjekt
gå sine eigne vegar
vere sjølvstendig
i vegen
- på ein stad som stengjer eller er til hinder for noko eller nokon;
  til hinder
  barna var i vegen uansett kvar han snudde seg;
  fattigdomen står i vegen for utvikling;
  slepet på kjolen er i vegen
- brukt for å uttrykke vanskar, utfordringar eller liknande
  sjukdomen kom i vegen for draumane hans;
  alt arbeidet kjem i vegen for familielivet
- brukt for å uttrykke at noko er galt eller eit problem
  det er noko i vegen med bilen, han vil ikkje starte;
  kva er i vegen med deg?
  det er ikkje noko i vegen med rytmesansen hans
ikkje gå av vegen for
ikkje ha motforestillingar mot noe
han går ikkje av vegen for å tuske til seg noko ekstra
ikkje kome nokon veg
stå fast;
mislukkast
ikkje vere av vegen
ha noko for seg;
vere bra
leggje i veg
fare av stad
han legg i veg over jordet
på god veg
i ferd med å bli
hun er på god vei til å bli en av våre beste diktere
rydde av vegen
fjerne, ta livet av
skaffe til vegar
få tak i
skaffe til vegar kapital
ta på veg
bli sint;
fare opp
ikkje ta slik på veg for småting

Artikkelside

-an 3

adjektiv

Opphav

av latin -anus

Tyding og bruk

suffiks som uttrykkjer noe av slik art eller med slike eigenskapar som er nemnde i førsteleddet;

til dømes human og simultan

Artikkelside

Side 1 av 580

Resultat per side:

Avansert søk

Bokmålsordboka 5792 oppslagsord

noen

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Faste uttrykk

forkant

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Faste uttrykk

panteseddel

Betydning og bruk

pantelapp

Betydning og bruk

panoramautsikt

Betydning og bruk

Eksempel

panteattest

Betydning og bruk

para-

Opphav

Betydning og bruk

par 1I

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Faste uttrykk

papir

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Faste uttrykk

pantsetter

Opphav

Betydning og bruk

Nynorskordboka 6 oppslagsord

sjå 2II

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

rapping 1I

Tyding og bruk

Døme

stå 3III

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

nyskaffing

Opphav

Tyding og bruk

Døme

veg

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

par 1

sjå 2

rapping 1

stå 3

-an 3