Перейти до основного вмісту
Доступність
ordbøkene.no, Cловник букмола та Словник нюношка

Розширений пошук

Простий пошук
Про розширений пошук
83 результатів

Словник букмола 39 oppslagsord

matt 1

іменник незмінні

Значення та вживання

i sjakk: stilling der kongen blir satt matt (2, 1);
jamfør sjakkmatt
Сторінка статті

matt 2

прикметник

Походження

gjennom tysk og fransk, fra arabisk (shah) mat ‘(kongen er) død’; jamfør sjakk

Значення та вживання

  1. om kongen i sjakk: som er i en slik stilling at den ikke kan berges
    Приклад
    • sette den hvite kongen matt
  2. kraftløs, medtatt, slapp, svak
    Приклад
    • kjenne seg matt etter sykdommen;
    • et matt smil;
    • stemningen blant publikum var matt;
    • jeg blir matt av slik oppførsel
  3. glansløs;
    fargesvak;
    dempet
    Приклад
    • skal vi ha matt eller halvblank maling?
  4. halvt gjennomskinnelig
    Приклад
    • matt glass
Сторінка статті

matte 3

дієслово

Походження

av matt (2

Значення та вживання

  1. gjøre matt
    Приклад
    • matte ut;
    • lakken må mattes ned før neste strøk
  2. sette (noen) sjakkmatt
Сторінка статті

mo 3, mod

прикметник

Походження

norrønt moðr; beslektet med møde og møye

Значення та вживання

Приклад
  • kjenne seg mo i knærne
Сторінка статті

laber

прикметник

Походження

fra lavtysk og nederlandsk labber ‘slapp’

Значення та вживання

  1. om vind: nokså svak
  2. matt, dårlig
    Приклад
    • laber interesse;
    • det er laber stemning i lokalet;
    • et labert resultat

Фіксовані вирази

  • laber bris
    moderat vind med styrke fra 5,5 til 7,9 meter per sekund
Сторінка статті

trøtt, trett

прикметник

Походження

norrønt þreyttr, av þreyta ‘utmatte’

Значення та вживання

  1. tom for krefter og energi;
    Приклад
    • bli trøtt og sliten av arbeidet;
    • være trøtt i beina etter den lange gåturen
  2. som kjenner trang til å sove;
    Приклад
    • bli trøtt av medisinene;
    • et trøtt smil;
    • ha trøtte øyne;
    • filmen gjorde ham så trøtt at han sovnet
  3. som har gått lei noe;
    Приклад
    • være trøtt av skolen;
    • hun er trøtt av det ensformige livet sitt
  4. som gjør en trøtt (2);
    Приклад
    • se på noen trøtte greier på tv;
    • en trøtt klisjé

Фіксовані вирази

  • gå trøtt
    miste interessen
    • hun gikk etterhvert trøtt av ham
Сторінка статті

sjakkmatt

прикметник

Походження

jamfør matt (1

Значення та вживання

om kongen i sjakkspill: som ikke lenger kan forsvares

Фіксовані вирази

  • være sjakkmatt
    være i en håpløs situasjon;
    helt ferdig
Сторінка статті

se splinten i sin brors øye, men ikke bjelken i sitt eget

Значення та вживання

(etter Matt 7,3) se alle små feil hos andre, men ikke sine egne store;
Сторінка статті

kreve noens hode på et fat

Значення та вживання

(etter Matt 14,8 f. og Mark 6,25 f.) forlange noen henrettet;
forlange noen ofret som syndebukk;
Se: fat, hode
Сторінка статті

konge 1

іменник чоловічий

Походження

norrønt konungr

Значення та вживання

  1. mannlig statsoverhode i et monarki;
    høvding i ættesamfunn
    Приклад
    • bli kronet til konge;
    • kongen og dronningen;
    • Hans Majestet Kongen vil være til stede
  2. i bestemt form entall: regjeringen
    Приклад
    • Kongen og Stortinget er sidestilte styringsorganer;
    • bli utnevnt av Kongen i statsråd
  3. hersker over et (tenkt) rike;
    Gud, Kristus
    Приклад
    • Kristus, kongenes konge
  4. person som er den ypperste eller mektigste i sitt slag eller på sitt område
    Приклад
    • han var konge i skisporet
  5. dyr som er det største eller gjeveste innen en gruppe, eller som har et utseende som kan assosieres med en konge;
    jamfør kongeørn
    Приклад
    • løven er dyrenes konge
  6. i kortspill: nest høyeste kort, mellom ess (2, 1) og dame (4)
    Приклад
    • ha konge og knekt på hånden
  7. i sjakk: viktigste brikke
    Приклад
    • sette kongen matt

Фіксовані вирази

  • i kongens klær
    i soldatuniform
  • kongen på haugen
    • barnelek hvor målet er å nå toppen av en haug først og hindre andre fra det samme
    • i overført betydning: person som har overtaket eller er toneangivende
      • han har vært kongen på haugen i miljøet i mange år;
      • juniorlaget var de virkelige kongene på haugen
  • kongens kar
    soldat
  • Kongens råd
    regjeringen
  • skogens konge
    elg
    • faren for å kollidere med skogens konge
Сторінка статті

Словник нюношка 44 oppslagsord

matt 1

іменник незмінні

Значення та вживання

i sjakk: stilling der kongen blir sett matt (2, 1);
jamfør sjakkmatt
Сторінка статті

matt 2

прикметник

Походження

gjennom tysk og fransk, opphavleg arabisk (shah) mat ‘(kongen er) død’; jamfør sjakk

Значення та вживання

  1. om kongen i sjakk: som er i ei slik stilling at han ikkje kan bergast
    Приклад
    • setje den svarte kongen matt
  2. kraftlaus, medteken, slapp, svak
    Приклад
    • bli matt etter ein lang skitur;
    • eit matt smil;
    • det var ei matt stemning på tribunane
  3. glanslaus;
    fargesvak;
    dempa
    Приклад
    • velje mellom matt, halvblank og blank måling;
    • eit matt lysskin
  4. halvt gjennomskinleg
    Приклад
    • matt glas
Сторінка статті

matte 3

matta

дієслово

Походження

av matt (2

Значення та вживання

  1. gjere matt
    Приклад
    • matte ut
  2. setje (nokon) sjakkmatt
Сторінка статті

hovud

іменник середній

Походження

norrønt hǫfuð

Значення та вживання

  1. kroppsdel over eller framfor halsen på menneske og dyr, med hjerne, sanseorgan, munn og opning for luftvegane
    Приклад
    • få ein stein i hovudet;
    • ha vondt i hovudet;
    • han fall og slo seg i hovudet;
    • eit troll med tre hovud
  2. Приклад
    • betale skatt per hovud;
    • viss vi deler utlegga likt, blir det 200 kroner per hovud
  3. Приклад
    • ha hovudet fullt av planar;
    • dette er ikkje etter mitt hovud;
    • fordreie hovudet på nokon;
    • det er berre sport som står i hovudet på dei;
    • kunne noko i hovudet
  4. øvre del av noko eller noko med form som kan likne på eit hovud (1)
    Приклад
    • ei pipe med utskore hovud

Фіксовані вирази

  • bli raud i hovudet
  • bruke hovudet
    tenkje klokt
    • no må du bruke hovudet her
  • bry hovudet sitt med noko
    spekulere eller gruble på noko vanskeleg
    • dette treng du ikkje bry hovudet ditt med
  • bøye hovudet
    syne teikn på audmjukskap, skam eller sorg
  • dreie hovudet rundt på
    gjere nokon forvirra;
    gjere nokon forelska i seg
  • fordreie hovudet på
    gjere nokon forelska i seg;
    gjere innbilsk
  • følgje sitt eige hovud
    ikkje bry seg om råd frå andre
  • få noko inn i hovudet på nokon
    få nokon til å forstå eller lære noko
    • læraren prøvde å få pensumet inn i hovudet på elevane
  • gjere eit hovud kortare
    avrette ved å hogge hovudet av
  • gå på hovudet
    falle framover
  • gå til hovudet på
    • bli ør eller rusa
      • vinen gjekk rett til hovudet på meg
    • bli overmodig
      • suksessen gjekk til hovudet på henne
  • ha eit godt hovud
    vere intelligent
    • ho har eit godt hovud
  • ha/halde hovudet over vatnet
    greie seg så vidt
    • dei fekk nok støtte til å ha hovudet over vatnet i ei veke til;
    • det er så vidt verksemda held hovudet over vatnet utan driftstilskot
  • ha stort hovud og lite vit
    vere dum
  • ha tak over hovudet
    ha husrom
  • halde hovudet høgt
    vise teikn på sjølvkjensle eller stoltheit
  • halde hovudet kaldt
    tenkje klart eller bevare dømekrafta, særleg i ein vanskeleg situasjon
  • henge med hovudet
    vere motlaus eller nedtrykt
  • hol i hovudet
    dumt, vanvettig;
    bort i natta
  • klø seg i hovudet
    syne teikn på rådville
    • klø seg i hovudet over situasjonen
  • krevje hovudet til nokon på eit fat
    (etter Matt 14,8 f. og Mark 6,25 f.) krevje at nokon blir avretta;
    krevje at nokon blir ofra som syndebukk
  • la hovuda rulle
    • avrette i mengd
    • nådelaust avsetje eller døme leiande personar
  • leggje hovudet i bløyt
    tenkje hardt
  • lyst hovud
    flink og intelligent person
    • han er det lyse hovudet i klassa
  • med hovudet i hendene
    initiativlaus;
    utan å gjere noko
  • med hovudet under armen
    utan å tenkje;
    ikkje bruke hovudet
  • med lyfta hovud
    med stoltheit;
    med sjølvtillit
  • miste hovudet
    miste fatninga;
    bli rådvill
    • han mistar hovudet når han blir stressa
  • over hovudet på nokon
    • liggje på for høgt nivå for målgruppa
      • brøkrekning gjekk over hovudet på elevane
    • ta ei avgjerd utan å rådspørje eller varsle den det gjeld
      • avgjerda blei teken over hovudet på dei tilsette
  • rekne i hovudet
    rekne i tankane, utan nedskrivne tal
  • riste på hovudet
    syne teikn på nekting, vonløyse eller at ein er oppgjeven
  • setje/stille saka på hovudet
    snu opp ned på eller framstille ei sak stikk imot dei faktiske tilhøva
    • dei nye opplysningane set saka på hovudet;
    • domen stilte saka på hovudet
  • setje seg noko i hovudet
    bestemme seg for å gjennomføre noko;
    få ein fiks idé som ein ikkje vil endre på
  • stange/renne hovudet mot veggen
    møte uovervinnelege hindringar
    • vi prøver å få svar, men stangar hovudet i veggen;
    • dei renner hovudet i veggen, uansett kor vi spør etter hjelp
  • stikke hovuda saman
    leggje hemmelege planar eller liknande
  • stikke hovudet fram
    våge å vise seg eller hevde seg
    • ho har fleire gonger stukke hovudet fram i avisdebatten
  • stikke hovudet i sanden
    ikkje vilje sjå ubehagelege sanningar i auga
  • stå på hovudet
    • stå opp ned
    • vere endevend eller i vill uorden
      • vi må rydde, heile kjøkenet står på hovudet
  • ta seg vatn over hovudet
    ta på seg noko ein ikkje greier
    • eg er redd vi har teke oss vatn over hovudet med dette prosjektet
  • vekse ein over hovudet
    vinne over ein;
    ta makta frå ein
    • alle arbeidsoppgåvene veks meg over hovudet
Сторінка статті

sjakkmatt

прикметник

Походження

jamfør matt (1

Значення та вживання

om kongen i sjakkspel: som ikkje lenger kan forsvarast

Фіксовані вирази

  • vere sjakkmatt
    vere i ei vonlaus stode;
    heilt ferdig
Сторінка статті

lasen

прикметник

Походження

norrønt lasinn; samanheng med engelsk lazy ‘doven’

Значення та вживання

  1. laus i festa;
    Приклад
    • ein lasen stige;
    • eit lase bord
  2. sliten, utsliten;
    Приклад
    • ei lasen bok
Сторінка статті

konge 1

іменник чоловічий

Походження

norrønt konungr

Значення та вживання

  1. mannleg statsoverhovud i eit monarki;
    hovding i ættesamfunn
    Приклад
    • Hans Majestet Kongen;
    • bli konge etter far sin;
    • bli krona til konge
  2. i bunden form eintal: regjeringa
    Приклад
    • gjelde frå den tid Kongen fastset
  3. herskar over eit (tenkt) rike;
    Gud, Kristus
    Приклад
    • han som er konge frå æve til æve
  4. person som er den gjævaste eller mektigaste i sitt slag eller på sitt område
    Приклад
    • kongen i norsk kulturliv;
    • han var kongen i gata
  5. dyr som er det største eller gjævaste innan ei gruppe, eller som har ein utsjånad som let seg assosiere med ein konge;
    jamfør kongeørn
    Приклад
    • løva er kongen over dyra
  6. i kortspel: nest høgaste kort, mellom ess (2, 1) og dame (4)
    Приклад
    • ha konge og knekt på handa
  7. i sjakk: viktigaste brikke
    Приклад
    • setje kongen matt

Фіксовані вирази

  • i kongens klede
    i soldatuniform
  • kongen på haugen
    • barneleik der målet er å nå toppen av ein haug først og hindre andre frå å gjere det same
    • i overført tyding: person som har overtaket eller er dominerande
      • ho har vore konge på haugen i narkotikamiljøet i mange år;
      • seniorlaget var dei verkelege kongane på haugen
  • kongens kar
    soldat
  • Kongens råd
    regjeringa
  • skogens konge
    elg
    • jakta på skogens konge var i gang
Сторінка статті

talent 2

іменник середній

Походження

frå mellomalderlatin; av talent (1 etter Matt. 25,14–30

Значення та вживання

  1. medfødd gjevnad (2) på eit visst område;
    Приклад
    • ha talent for noko;
    • utnytte talentet sitt
  2. person med talent (2, 1)
    Приклад
    • oppdage nye talent;
    • vere blant dei største talenta
Сторінка статті

semska

прикметник

Значення та вживання

  1. (som er laga av skinn) som er semsgarva
  2. (som er laga av skinn) som er handsama på kjøtsida slik at overflata er matt og ru
    Приклад
    • ei jakke i semska skinn;
    • semska støvlettar
Сторінка статті

salt 1

іменник середній

Походження

norrønt salt; samanheng med latin sal

Значення та вживання

  1. kvitt stoff som har skarp smak og i reinsa form blir brukt i hushaldet;
    Приклад
    • vinne ut salt av sjøvatn;
    • setje til salt før steiking;
    • strø salt over agurken
  2. kjemisk sambinding bygd opp av ion
    Приклад
    • basiske salt;
    • sure salt

Фіксовані вирази

  • ikkje ha/tene til salt i maten
    vere svært fattig, tene svært dårleg
    • eg hadde ikkje til salt i maten;
    • dei tener ikkje til salt i maten
  • saltet på jorda
    (etter Matt 5,13) nokon som held noko friskt og uskjemt
  • strø salt i såret
    gjere vondt verre
  • ta med ei klype salt
    ikkje rekne for bokstavleg sanning
  • vege salt
    leik der ein står rygg i rygg og skiftevis bikkar kvarandre
Сторінка статті