Avansert søk

Enkelt søk

Nynorskordboka 20 oppslagsord

slatre

slatra

verb

Opphav

av slatter

Tyding og bruk

falle slatter;
slette (3, sludde
om nedfallen snø: bråne

Artikkelside

sladre

sladra

verb

Opphav

av lågtysk sladdern ‘snakke’

Tyding og bruk

spreie rykte og upålitelege historier;
fare med sladder (1)
Døme
- sladre om naboen
prate om daglegdagse emne
Døme
- sitje og sladre saman;
- dei drakk kaffi og sladra
fortelje, ofte til autoritetar, om ulovlege ting andre har gjort og kan bli straffa for;
angje (2), tyste (3)
Døme
- sladre til politiet;
- sladre på medelevane sine
fortelje om noko ukjent eller skjult;
røpe (1)
Døme
- auga hans sladra om kjenslene hans

Artikkelside

tjadre

tjadra

verb

Tyding og bruk

skravle (, sladre (2)

Artikkelside

snakke

snakka

verb

Opphav

av lågtysk snacken, opphavleg lydord

Tyding og bruk

prate, samtale;
jamfør snakkast
Døme
- snakke saman;
- snakke med kvarandre;
- snakke på vegner av fleire;
- det er ikkje noko å snakke om;
- vi snakkar om alvorlege hendingar
skravle
Døme
- snakke i eit køyr;
- snakke seg frå noko;
- ho snakka om barndomen sin
bruke taleevna si
Døme
- barnet kunne ikkje snakka enno;
- snakke russisk;
- snakke høgt
drøfte
Døme
- snakke forretningar
sladre
Døme
- dei snakkar om henne over heile byen
brukt i utrop om noko storfelt
Døme
- snakk om flaks!
- du snakkar om flott resultat!

Faste uttrykk

snakke bort
leggje lita vekt på (ei sak eller eit emne)
ikkje snakk bort det barnet seier!
snakke etter munnen
jatte med
snakke for seg
argumentere (godt, dårleg) for si sak
snakke forbi kvarandre
ikkje forstå kvarandre fordi dei snakkar frå ulike utgangspunkt
snakke frampå om
ymte om, byrje å snakke om, nemne
snakke nokon rundt
overtyde, overtale eller narre nokon ved hjelp av snakk;
rundsnakke
snakke nokon til rette/rettes
snakke nokon til fornuft;
irettesetje
snakke over seg
tale i ørska
snakke til
- vende seg til
- irettesetje
snakke ut
seie noko som ligg ein på hjartet

Artikkelside

plapre

plapra

verb

Opphav

frå tysk, lydord

Tyding og bruk

snakke fort;
skravle, vrøvle
Døme
- plapre i veg om laust og fast
røpe løyndom;
sladre
Døme
- plapre til politiet

Faste uttrykk

plapre ut med
røpe;
buse ut med

Artikkelside

leppe

substantiv hokjønn

Opphav

samanheng med labb ( og lapp ( , opphavleg ‘noko som heng’

Tyding og bruk

kvar av dei to kjøtflikane som dekkjer munnopninga hos menneske og pattedyr
- - overleppe
  - underleppe
hudfald som minner om leppe (1)
- - kjønnsleppe
  - sårleppe
nedhengjande tunge eller flik;
hos somme blomsterplanter: kvar av dei delane av krona som minner om ei leppe (1)

Faste uttrykk

bite seg i leppa
- hindre seg sjølv i å seie noko lite gjennomtenkt
- prøve å skjule kjensler som sinne eller sorg
henge med leppa
vere sur eller fornærma;
vere lei seg eller motlaus
slengje med leppa
seie noko forhasta eller noko ein ikkje burde sagt;
sladre
vere på alle lepper
vere noko eller nokon alle snakkar om

Artikkelside

kviskre

kviskra

verb

Opphav

norrønt hvískra

Tyding og bruk

tale lågt utan klang frå røystbanda

Døme

tiske og kviskre;
dei kviskra så ingen skulle høyre dei;
sitje og kviskre saman

Faste uttrykk

kviskre ein noko i øyret
gje ein eit hemmeleg råd
kviskre i krokane
snakke saman i løynd;
sladre

Artikkelside

krok

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt krókr

Tyding og bruk

noko som er krøkt, brukt til å halde fast noko med, henge noko på eller liknande;
stong med bøyg i enden
Døme
- nøkkelen hang på ein krok;
- eit snøre med krok på;
- ei stong med krok i enden
- - fiskekrok
  - jernkrok
  - stormkrok
bøyg, sving, vinkel på linje, elv, veg og liknande
Døme
- vegen gjekk i krokar og svingar
vinkel på kroppsdel
- - armkrok
  - augekrok
bortgøymd stad;
hjørne
Døme
- ein mørk krok;
- setje noko bort i ein krok
person som vekkjer medynk
Døme
- hjelpe ein gammal krok

Faste uttrykk

bite på kroken
la seg lure
bli trengd opp i ein krok
bli sett til veggs i ein diskusjon
den skal tidleg krøkjast som god krok skal bli
skal ein bli flink til noko, må ein byrje å øve seg tidleg
dra krok
prøve krefter ved å dra kvarandre etter ein finger
få nokon på kroken
få nokon til å bli engasjert;
få nokon som kjærast
skrive slik at ein får lesaren på kroken;
ho fekk han på kroken
krik og krok
- buktingar, svingar
  elva går i krikar og krokar
- alle tenkjelege stader
  kleda låg slengde i krik og krok;
  leite i alle krikar og krokar
kroken på døra
slutten på noko;
det å avslutte ei verksemd
avgifta vart kroken på døra for verksemda;
setje kroken på døra av økonomiske årsaker
kviskre i krokane
snakke saman i løynd;
sladre
spenne krok for
setje beinet slik at ein annan snublar i det

Artikkelside

fem

determinativ kvantor

Opphav

norrønt fim(m); truleg samanheng med finger

Tyding og bruk

grunntalet 5
Døme
- klokka er fem over ti
skulekarakteren 5
Døme
- få 5 i norsk

Faste uttrykk

fem om dagen
mål om å ete minst fem porsjonar frukt, bær og grønsaker kvar dag
minst fem om dagen er ein god leveregel
gå fem på
(opphaveleg frå eit kortspel) bli lurt
juryen gjekk fem på
ikkje ta fem øre for
ikkje unnsjå, skamme seg eller vike tilbake for;
ikkje ta fem cent for
han tek ikkje fem øre for å sladre på kameratane
ikkje vere ved sine fulle fem
ikkje ha sitt fulle vit, ikkje vere riktig klok eller klar
ingen ved sine fulle fem ville seie ja
ta seg fem minutt
ta ein kort pause
ho tok seg fem minutt med ein kollega

Artikkelside

sladrevoren

adjektiv

Tyding og bruk

som har lyst til eller liker å sladre;

sladresjuk

Artikkelside

Side 1 av 2

Resultater per side: