Avansert søk

12 treff

Nynorskordboka 12 oppslagsord

livsvilkår

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

vilkår for å leve;
forhold ein lever under
Døme
  • det er eit livsvilkår for dei å ha den inntekta;
  • vekse opp i gode livsvilkår

akklimatisere

akklimatisera

verb

Uttale

aklimatiseˊre

Opphav

jamfør ad og klima

Tyding og bruk

venje til nye vokster- eller livsvilkår
Døme
  • akklimatisere plantene til å stå ute

Faste uttrykk

  • akklimatisere seg
    venje seg til nye tilhøve;
    finne seg til rette
    • idrettsfolk må ha tid til å akklimatisere seg i tynn luft;
    • akklimatisere seg i den nye jobben

økologi

substantiv hankjønn

Opphav

av øko- (1 og -logi

Tyding og bruk

vitskap om levande organismar i høve til naturmiljøet og om korleis dei tilpassar seg omgjevnader og livsvilkår

livsnerve

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

noko som er eit livsvilkår for noko;
indre, berande kraft i noko
Døme
  • jernverket var sjølve livsnerven i kommunen

eksistens

substantiv hankjønn

Opphav

av latin existentia

Tyding og bruk

  1. det å finnast eller vere til;
    Døme
    • føresetnaden for menneskeleg eksistens;
    • det såg dårleg ut for den vidare eksistensen til skulen
  2. Døme
    • kjempe for eksistensen;
    • sikre seg ein trygg eksistens
  3. særleg i fleirtal: person av ein viss type
    Døme
    • forvirra og einsame eksistensar;
    • tvilsame eksistensar

dyrevelferd

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

gode livsvilkår for dyr (1, 1)
Døme
  • ta omsyn til dyrevelferda

velferd

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt velferð, i tyding 2 etter engelsk welfare; av vel (2

Tyding og bruk

  1. trygge livsvilkår (med sosiale gode)
    Døme
    • personleg velferd;
    • både eigedom og velferd stod på spel
  2. organisert verksemd for å skape trivsel for ei gruppe menneske, til dømes sjøfolk, soldatar

miljøskadeleg

adjektiv

Tyding og bruk

som gjer skade på livsvilkår eller omgjevnader til menneske, dyr og planter
Døme
  • miljøskadelege fabrikkar

miljø

substantiv inkjekjønn

Opphav

av fransk milieu ‘midte’; av latin medius ‘midtre, mellomst’ og fransk lieu ‘stad’

Tyding og bruk

  1. fysiske livsvilkår eller omgjevnader til menneske, dyr eller planter;
    Døme
    • omsyn til natur, miljø og klima;
    • skadeleg for miljøet
  2. sosial og personleg omgjevnad som eit individ eller ei gruppe lever i og blir påverka av;
    omgangskrins, grannelag
    Døme
    • eit politisk miljø;
    • vekse opp i eit stabilt miljø;
    • fleire i det kriminelle miljøet kjende til brotsverket
  3. atmosfære, stemning
    Døme
    • eit miljø prega av omtanke og varme

privilegium

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin, av privus ‘einskild’ og lex ‘lov’

Tyding og bruk

  1. gunstige livsvilkår som ikkje alle opplever;
    særskilt gode (3
    Døme
    • frisk luft og reint vatn er eit privilegium