Avansert søk

Nynorskordboka 264 oppslagsord

islom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

stor lom ( med kraftig, svart nebb, svart hovud og hals med to kvitstripa felt, kvit underside og svart overside med kvite flekker;

havimbre;

Gavia immer

Artikkelside

isfugl

substantiv hankjønn

Opphav

etter tysk Eisvogel, omlaging av gammalhøgtysk isarnovogel, samanheng med tysk Eisen ‘jern’; jamfør isenkram

Tyding og bruk

grøn og blå fugl med rustraud underside, kvit strupe, stutte venger og langt nebb;

Alcedo atthis

Artikkelside

blank

adjektiv

Opphav

frå lågtysk ‘skinande kvit’; samanheng med blakk

Tyding og bruk

om luft, himmel og liknande: lys, klar
Døme
- blank himmel;
- midt på blanke dagen
glatt, skinande
Døme
- ein blank buksebak;
- ein blank spegel;
- bli blank i auga av glede
om væske: ublanda, klar
Døme
- ein blank drope
som ikkje er til å misforstå;
tydeleg
Døme
- blank løgn;
- få blankt avslag
- brukt som adverb
  nekte blankt
- saman med tal: utan desimal
  100-meteren gjekk på 10 blank
om papir: som det ikkje er skrive eller prenta på
Døme
- to røystesetlar var blanke;
- legg inn ei blank linje
utan kunnskapar
Døme
- vere heilt blank i eit fag

Faste uttrykk

blanke ark
- ark utan påskrift, teikningar eller anna
  ei notatblokk med blanke ark
- i overført tyding: nye moglegheiter
  begynne, starte med blanke ark
blanke våpen
- stikk- og hoggvåpen til å bruke i nærstrid
- ærlege, heiderlege middel
  kjempe med blanke våpen i media
gje blanke i
ikkje bry seg
levere blankt
levere ei oppgåve utan å ha svart på ho
stemme blankt
levere stemmesetel utan å ha merkt av for ein av valmoglegheitene
trekkje blankt
- dra sabelen, sverdet e l or slira
- vise fiendtleg innstilling;
  gå til åtak verbalt

Artikkelside

flyteblad

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

blad på vassplante som flyt på vatnet

Døme

kvit nykkerose har store flyteblad

Artikkelside

levkøy

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk Levkoie; frå gresk leukoion, av leukos ‘kvit’ og ion ‘fiol’

Tyding og bruk

slekt av prydplanter med blomstrar i mange fargar i krossblomstfamilien;

Matthiola

Artikkelside

leukemi, levkemi

substantiv hankjønn

Opphav

nylaging av gresk leukos ‘kvit’ og haima ‘blod’

Tyding og bruk

gruppe av vondarta blodsjukdomar i organ som produserer kvite blodlekamar;

blodkreft

Artikkelside

lerret

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt lérept, av lín og rept ‘klede’

Tyding og bruk

glatt, umønstra (bomulls)tøy i toskaftsbinding
stykke av lerret (1)
Døme
- måle på lerret
stor, kvit flate som ein kan vise film, bilete eller tekst på, opphavleg laga av lerret (1)

Faste uttrykk

det kvite lerretet
film (1)
det er debuten hennar på det kvite lerretet
det store lerretet
kino
filmen eignar seg betre på det store lerretet enn på tv
eit langt lerret å bleikje
eit langdrygt arbeid
feste noko til lerretet
gje att noko som måleri