Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 36 oppslagsord

noko drit

Tyding og bruk

noko negativt eller uynskt;
Sjå: drit
Døme
  • for noko drit!
  • tap er noko drit!
  • dette vêret er noko drit!
Artikkelside

hund

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hundr

Tyding og bruk

  1. husdyr (som finst i ulik storleik, farge, skapnad og åtferd) som blir halde som kjæledyr eller bruksdyr, som er lett å dressere og som ein kan bruke til jakt eller andre oppgåver;
    Canis familiaris
    Døme
    • gå tur med hunden;
    • høyre hundane gøy;
    • folk som held hund;
    • gjere eit søk med hund
  2. rå eller ussel person, òg brukt som skjellsord
    Døme
    • din feige hund!
  3. brukt som kraftuttrykk: pokker, fanden (1
    Døme
    • kva hunden er dette for noko!
    • fy hunden for ein dag det vart!
  4. brukt i namn på stjernebilete som kan minne om ein hund (1)
    Døme
    • Den store hunden;
    • Den vesle hunden

Faste uttrykk

  • der ligg hunden gravlagd
    dette er den den verkelege årsaka;
    slik heng det saman
  • ein hund etter
    svært lysten på;
    vill etter
    • ein hund etter ros;
    • ho var ein hund etter å lese
  • ein vittig hund
    ein vittig, morosam person
  • galne hundar får rive skinn
    den som er uvørden, får svi for det
  • gå i hundane
    gå til grunne
  • ikkje skode hunden på håra
    ikkje døme nokon etter det ytre
  • raude hundar
    barnesjukdom med raudt utslett;
    Rubella
  • som ein hund
    brukt for å forsterke noko negativt: veldig, svært, særs
    • fryse som ein hund;
    • vere lydig som ein hund
  • som hund og katt
    i stadig fiendskap
    • dei levde som hund og katt
Artikkelside

hydroksid

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

sambinding av eit metall og eit negativt hydroksyl
Artikkelside

føre-var-tiltak

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

tiltak (2) ein set i verk på førehand for å sikre at noko negativt ikkje skjer;
Døme
  • prøvane er tekne som eit føre-var-tiltak
Artikkelside

demon

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk ‘gud, ånd’

Tyding og bruk

  1. vond ånd;
    Døme
    • drive ut demonar;
    • demonane i mørkeret;
    • englar og demonar
  2. (personifikasjon av) negativ eigenskap, negativt minne eller liknande
    Døme
    • ein indre demon;
    • ein demon frå fortida dukka opp
  3. lågare guddom;
    ånd
    Døme
    • ofre oksar til demonane sine;
    • ei verd av ånder og demonar
Artikkelside

drit-

i samansetning

Tyding og bruk

  1. førsteledd som viser at etterleddet er dårleg eller negativt;
  2. forsterkande førsteledd som gjer etterleddet kraftigare, større, meir intenst eller liknande;
    i ord som dritgod, dritkul og dritlei
Artikkelside

verdiladd

adjektiv

Tyding og bruk

med eit (sterkt) positivt eller negativt verdiinnhald
Døme
  • verdiladde ord og uttrykk
Artikkelside

utsetje, utsette

utsetja, utsetta

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

tyding delvis etter lågtysk, tysk

Tyding og bruk

  1. setje ut, vente med til seinare
    Døme
    • utsetje reisa, møtet, avgjerda
  2. seie negativt (om), kritisere (for)
    Døme
    • ha mykje å utsetje på grannen, tilhøva, framstillinga
  3. la bli råka (av);
    la risikere
    Døme
    • utsetje nokon for overgrep;
    • utsetje seg for fare;
    • bli utsett for ei ulykke – jamfør utsett (1
Artikkelside

skuggeside

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. side som ligg i skugge, motsett solside
  2. negativt drag;
    Døme
    • kjendislivet har sine skuggesider

Faste uttrykk

  • på skuggesida
    særl: tronge (og uverdige) kår
Artikkelside

forskot 2, forskott 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

  1. betaling, yting på førehand
    Døme
    • få forskot på løna;
    • betale forskot
  2. tidlegare tidspunkt enn det eigenlege eller fastsette;
    Døme
    • betale på forskot

Faste uttrykk

  • ta sigeren på forskot
    erklære seg som vinnar før tevlinga er over
    • sjølv om dei er gode, kan dei ikkje ta sigeren på forskot
  • ta sorgene på forskot
    uroe seg for konsekvensane av eit negativt utfall før ein veit kva utfallet blir;
    uroe seg unødig
    • la oss ikkje ta sorgene på forskot
Artikkelside
Side 3 av 4