Avansert søk

Nynorskordboka 196 oppslagsord

pumpespikar

substantiv hankjønn

Opphav

Tyding og bruk

liten spikar med stort, flatt hovud;

nellikspikar (1)

heve, hevje

heva, hevja

verb

Opphav

norrønt hefja, truleg av tysk heben; jamfør dansk hæve

Tyding og bruk

setje høgare;
lyfte
Døme
- heve glaset;
- heve taktstokken;
- heve taket;
- heve blikket
gjere betre;
styrke, auke
Døme
- heve nivået
- brukt som adjektiv:
  få ein hevd levestandard
få utbetalt
Døme
- heve løn;
- heve ein sum i banken
gjere slutt på;
oppheve, annullere, bryte
Døme
- heve ein kontrakt;
- heve trulovinga;
- heve møtet

Faste uttrykk

heve augebryna
syne skeptisk undring
heve seg over
ikkje bry seg om
han hevde seg over folkesnakket
heve seg
stige
deigen hever seg;
brystet hevde seg;
landet har hevt seg etter istida;
dei høge toppane hever seg over slettelandet
heve stemma
snakke høgare
heve taffelet
ende måltidet
kjenne seg hevd over
- kjenne seg betre enn
  han kjende seg hevd over mengda
- meine at reglar, normer og liknande ikkje gjeld ein sjølv
  dei kjende seg hevde over lov og styresmakter
med hevd hovud
stolt, sjølvmedviten
på tå hev
- på tærne
  stå på tå hev
- i skjerpa, vaken tilstand
  spelararne var på tå hev frå kampstart
vere hevd over
- vere upåverka av
  ho er hevd over kritikk;
  dei er hevde over slike løyer
- ikkje vere til å ta feil av
  dette er hevt over all tvil

per capita

adverb

Opphav

frå latin , av caput ‘hovud’

Tyding og bruk

for kvar person;

per hovud, per person

Døme

eit utslepp på 13 tonn CO₂ per capita

ormehovud

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

hovud på ein orm
plante i rubladfamilien med lang, stiv stengel og blå blomstrar;
Echium vulgare

oksehovud

substantiv inkjekjønn

Opphav

av engelsk hogshead ‘grisehovud’; i tydinga ‘holmål’ etter nederlandsk okshoofd

Tyding og bruk

hovud på ein okse (1)
eldre holmål for flytande varer
Døme
- 1 oksehovud = 231,6 liter

nordpadde

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

brungrå padde (1) med flatt, breitt hovud, klumpete kropp og store auge;

Bufo bufo

paddetorsk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

liten, svart torskefisk med stort hovud;

Raniceps raninus

nymfekakadu, nymfekakadue

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

grå og kvit papegøye med gult hovud, raude kinn og lang hale, vanleg som kjæledyr;

Nymphicus hollandicus

pars pro toto

substantiv ubøyeleg

Opphav

frå latin ‘ein del for det heile’

Tyding og bruk

stilistisk uttrykksmåte der ein nemner ein del i staden for det heile

Døme

'eit klokt hovud' for 'ein klok person' er døme på pars pro toto

islom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

stor lom ( med kraftig, svart nebb, svart hovud og hals med to kvitstripa felt, kvit underside og svart overside med kvite flekker;

Gavia immer

Side 2 av 20

Resultater per side: