Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
21 treff

Nynorskordboka 21 oppslagsord

pisk 1

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom lågtysk; frå slavisk

Tyding og bruk

  1. reiskap med ei reim festa i den eine enden til å slå med;
    Døme
    • få smake pisken
  2. hårflette
    Døme
    • parykk med pisk

Faste uttrykk

  • pisk eller gulrot
    anten tvang eller lokkemiddel
    • skal dei bruke pisk eller gulrot for å sikre at planen held?
  • pisk og gulrot
    både tvang og lokkemiddel
    • det blir ivra for kommunesamanslåingar med både pisk og gulrot
  • under pisken
    hersa med;
    kua
Artikkelside

pisk 2

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

det å bli piska;
juling, pryl
Døme
  • få pisk
Artikkelside

piske

piska

verb

Tyding og bruk

  1. slå med pisk
    Døme
    • piske på hesten
  2. slå som piskeslag
    Døme
    • regnet piskar på ruta
  3. bruke visp;
    vispe
    Døme
    • piske eggedosis

Faste uttrykk

  • piske opp
    hisse opp
    • piske opp stemninga
  • som eit piska skinn
    på ein travel måte
    • springe som eit piska skinn;
    • ho stressa rundt som eit piska skinn
Artikkelside

piskesnert

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. slag av pisk (1, 1);
    jamfør snert (3)
  2. i overført tyding: hard og kritiserande ytring eller opprivande hending
    Døme
    • politikarane har fått kjenne piskesnerten frå pressa

Faste uttrykk

  • som ein piskesnert
    brått, uventa og sårande
    • orda hennar trefte han som ein piskesnert
Artikkelside

katt

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt kǫttr; i tydinga ‘pisk’ av engelsk cat (o’ nine tails)

Tyding og bruk

  1. lite husdyr og kjæledyr av kattefamilien;
    Døme
    • katten freste mot hunden;
    • kattar og hundar er dei vanlegaste kjæledyra våre;
    • ho klappa katten på den mjuke pelsen;
    • katten vår liker seg best under omnen
  3. noko som liknar eller minner om ein katt (1)
  4. pisk (1, 1) med (som oftast) ni lange tynne lêrreimer, brukt som straffereiskap
    Døme
    • katt var ein vanleg straffereiskap brukt til kakstryking
  5. stor talje (2 til å heise opp ankeret med;

Faste uttrykk

  • få katten
    få avskil;
    få sparken
  • gje katten i
    ikkje bry seg om noko eller nokon;
    gje blaffen i
  • hengje bjølla på katten
    utsetje seg for ubehag ved å vere talsmann for ei sak andsyndes ein motpart
  • i mørkeret er alle kattar grå
    i mørkeret er alle skilnader viska ut
  • ikkje gjere ein katt fortred
    ikkje gjere nokon noko vondt;
    vere heilt ufarleg
  • kattens leik med musa
    oppgjer eller kamp der den eine parten er særs overlegen i styrke
    • fotballkampen vart kattens leik med musa, og laget vann stort
  • kjøpe katten i sekken
    ikkje vite kva ein får;
    bli lurt
  • leike katt og mus
    ikkje la seg fange
    • tjuvane leikte katt og mus med politiet
  • nihala katt
    pisk med ni lange tynne lêrreimer, brukt som straffereiskap
  • når katten er borte, dansar musene på bordet
    når leiaren ikkje held oppsyn, gjer dei underordna det dei vil
  • sleppe katten ut av sekken
    • røpe ei hemmelegheit
    • kome med ei sensasjonell opplysing
  • som hund og katt
    i stadig fiendskap
    • dei levde som hund og katt
  • som katten rundt den varme grauten
    som ikkje vågar å gje seg i kast med noko som ein er svært oppteken av;
    som ikkje vågar å kome inn på noko
Artikkelside

gulrot

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør rot (1

Tyding og bruk

  1. toårig skjermplante med kantete, stivhåra stengel og findelte blad;
    Daucus carota
    Døme
    • dyrke gulrot;
    • dyrke gulrøter
  2. raudgul, etande rot av gulrot (1) brukt til mat
    Døme
    • rivne gulrøter;
    • kokte gulrøter
  3. i overført tyding: lokkemiddel;
    Døme
    • ho lokka med ei økonomisk gulrot;
    • tysklandsturen er ei klar gulrot for å velje tysk

Faste uttrykk

  • pisk eller gulrot
    anten tvang eller lokkemiddel
    • skal dei bruke pisk eller gulrot for å sikre at planen held?
  • pisk og gulrot
    både tvang og lokkemiddel
    • det blir ivra for kommunesamanslåingar med både pisk og gulrot
Artikkelside

svepe

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt svipa; samanheng med svipe

Tyding og bruk

reiskap i form av ei reim festa til enden av eit skaft, brukt til å slå med;
mjuk, bøyeleg kvist;
Døme
  • smelle med svepa;
  • drive hesten fram med svepa
Artikkelside

nihala katt

Tyding og bruk

pisk med ni lange tynne lêrreimer, brukt som straffereiskap;
Sjå: katt
Artikkelside

pisk og gulrot

Tyding og bruk

både tvang og lokkemiddel;
Sjå: gulrot, pisk
Døme
  • det blir ivra for kommunesamanslåingar med både pisk og gulrot
Artikkelside

pisk eller gulrot

Tyding og bruk

anten tvang eller lokkemiddel;
Sjå: gulrot, pisk
Døme
  • skal dei bruke pisk eller gulrot for å sikre at planen held?
Artikkelside
Side 1 av 3