Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 9 oppslagsord

kontekst

substantiv hankjønn eller hokjønn

Uttale

konˊtekst, kontekˊst, kånˊtekst; kåntekˊst

Opphav

av latin contextus ‘samanveving’

Tyding og bruk

  1. språkleg samanheng som eit ord eller uttrykk er ein del av
    Døme
    • forstå eit ord ut frå konteksta
  2. heilskap eller situasjon prega av visse omstende
    Døme
    • setja tida vi lever i, inn i ei historisk kontekst
Artikkelside

mellomdistanse

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. strekning som korkje er den lengste eller den kortaste (i ein viss kontekst)
  2. i idrett: distanse (3) mellom 400 og 3000 m
    Døme
    • ho slo konkurrentane på mellomdistansen
  3. i ruteflyging: strekning ein flyr på om lag fem timar
Artikkelside

kontekstavhengig

adjektiv

Tyding og bruk

om ord og uttrykksmåte: avhengig av kontekst for å kunne bli forstått
Artikkelside

kontekstualisere

kontekstualisera

verb

Tyding og bruk

setje inn i ein større samanheng;
jamfør kontekst
Artikkelside

kontekstuell

adjektiv

Tyding og bruk

som gjeld eller finst innanfor ein kontekst
Døme
  • kontekstuell samanheng
Artikkelside

bakteppe

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. teppe som dannar bakgrunnen, særleg på ei scene
    Døme
    • rulle ned bakteppet
  2. i overført tyding: noko som er utgangspunkt og innramming for ei forståing, meining eller liknande;
    Døme
    • det historiske bakteppet;
    • sett mot eit økonomisk bakteppe
Artikkelside

formalisme

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin

Tyding og bruk

  1. streng eller overdriven vekt på ytre form og detaljar utan omsyn til det reelle innhaldet
  2. retning innanfor litteratur og kunst som fokuserer på forma til eit verk framfor historisk og kulturell kontekst
Artikkelside

deiktisk

adjektiv

Opphav

frå gresk

Tyding og bruk

i språkvitskap, om ord eller uttrykk: som viser til noko i ein gjeven kontekst;
peikande
Døme
  • deiktisk pronomen;
  • ‘her’ er eit deiktisk adverb
Artikkelside

anaforisk, anaforistisk

adjektiv

Tyding og bruk

  1. om stil: som bruker anaforar
  2. som viser attende til noko tidlegare i ein språkleg kontekst, til dømes ho som viser attende til jenta i jenta slo seg, men ho gret ikkje
    Døme
    • anaforiske pronomen
Artikkelside