Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
14 treff

Bokmålsordboka 7 oppslagsord

lanterne

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Uttale

lantærˋne

Opphav

gjennom fransk, fra latin la(n)terna, trolig av gresk , av lampein ‘lyse’; jamfør lampe

Betydning og bruk

  1. signallys på skip og fly
    Eksempel
    • en rød lanterne
  2. (skips)lykt
Artikkelside

topplanterne

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

lanterne på et fartøys mast
Artikkelside

styrbord 1

substantiv ubøyelig

Opphav

egentlig ‘skipsbord der styreåra er

Betydning og bruk

høyre side av et fartøy sett aktenfra;
motsatt babord (1
Eksempel
  • ha vinden inn fra styrbord;
  • styrbords lanterne, vakt
Artikkelside

babord 1

substantiv ubøyelig

Opphav

norrønt bakborð, opprinnelig ‘(skips)bordet bak ryggen på den som førte styreåra’

Betydning og bruk

venstre side av et fartøy sett bakfra;
Eksempel
  • ha vinden inn fra babord;
  • svinge mot babord;
  • babords lanterne;
  • babords vakt
Artikkelside

ankerlanterne

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

lanterne (1) som blir heist når et fartøy ligger for anker
Artikkelside

akterlanterne

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

av akter

Betydning og bruk

lanterne (med hvitt lys) plassert bakerst på fartøy
Eksempel
  • hvit akterlanterne
Artikkelside

sidelanterne

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

lanterne (1) som et fartøy skal ha på hver side
Artikkelside

Nynorskordboka 7 oppslagsord

lanterne

substantiv hokjønn

Uttale

lantærˋne

Opphav

gjennom fransk, frå latin la(n)terna, truleg av gresk , av lampein ‘lyse’; jamfør lampe

Tyding og bruk

  1. signallys på skip og fly
    Døme
    • ei grøn lanterne;
    • blank lanterne
  2. (skips)lykt
Artikkelside

ankerlanterne

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

lanterne (1) som blir heist når eit fartøy ligg for anker
Artikkelside

akterlanterne

substantiv hokjønn

Opphav

av akter

Tyding og bruk

lanterne (med kvitt lys) plassert bakarst på fartøy
Døme
  • kvit akterlanterne
Artikkelside

babord 1, bakbord 1

substantiv ubøyeleg

Opphav

norrønt bakborð, opphavleg ‘skipsbordet bak ryggen på den som fører styreåra’

Tyding og bruk

venstre side på eit fartøy sett attanfrå;
Døme
  • ha vinden inn frå babord;
  • svinge mot babord;
  • babords lanterne;
  • babords vakt
Artikkelside

sidelanterne

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

lanterne (1) som eit fartøy skal ha på kvar side
Artikkelside

føre 4

føra

verb

Opphav

norrønt fǿra, opphavleg ‘få til å fare’

Tyding og bruk

  1. flytte frå eitt punkt til eit anna;
    Døme
    • båten fører folk og gods;
    • gassen blir ført i land på Nord-Jæren
  2. vise veg frå eitt punkt til eit anna;
    gje tilgjenge (til)
    Døme
    • stigen fører opp på loftet;
    • den smale trappa som fører ned i kjellaren;
    • vegen fører opp til huset
  3. få til å nå ein viss tilstand eller situasjon;
    føre med seg, få til følgje;
    resultere i
    Døme
    • prisauken har ført til lågare forbruk;
    • eksponering for stoffet kan føre til alvorleg sjukdom;
    • krangling fører ingen stad;
    • ho har ført laget sitt til seier;
    • føre skam over familien
  4. påverke til å flytte seg i ei viss retning;
    Døme
    • føre buskapen på beite;
    • eg kan både føre og følgje i vals;
    • bli ført bort frå området;
    • musklane som fører tommelen og peikefingeren mot kvarandre;
    • føre vitne for retten
  5. stå i brodden for;
    Døme
    • føre ein hær;
    • kapteinen fører skipet
  6. drive med (over lengre tid);
    utføre, gjere
    Døme
    • partiet fører ein egoistisk politikk;
    • føre falske rykte;
    • føre gode grunnar for både det eine og det andre alternativet;
    • eg har ført samtaler med fleire ulike bankar;
    • føre krig;
    • føre eit sorglaust liv
  7. skrive ned systematisk eller etter kvart som noko skjer
    Døme
    • føre tilsyn med noko;
    • vi fører statistikk over import og eksport;
    • fører du dei nye namna på lista?
    • verksemda fører både budsjett og rekneskap
  8. ha til sals;
    vere utstyrt med
    Døme
    • forretninga fører ikkje denne vara;
    • vi har lenge ført mjølk frå to meieri;
    • skipet fører lanterne, segl og norsk flagg

Faste uttrykk

  • føre an
    gå i brodden (for);
    gå først
    • det var ungdomane som førte an i kampen mot krigen;
    • sjefen førte an ut døra
  • føre bak lyset
    narre, lure, villeie
  • føre fram
    • gje (positivt) resultat;
      lykkast
      • omlegginga førte fram;
      • vi må vurdere kva tiltak som faktisk fører fram
    • spele eller syne fram eit skodespel eller liknande;
      framføre (2
  • føre med seg
    få som følgje, resultat eller konsekvens
    • tiltaket fører ingenting godt med seg;
    • parasitten som fører med seg sjukdomen
  • føre opp
    • byggje (ei bygning)
      • planen er å føre opp fleire store leilegheitskompleks i området
    • skrive ned på liste eller liknande
      • alternativa skal førast opp i prioritert rekkjefølgje;
      • prosjektet blir ført opp som ein eigen post i budsjettet
  • føre over
    overføre
    • føre over mannskap til ei anna avdeling;
    • kan eg føre over dei siste feriedagane til neste år?
    • han førte over fleire tusen kroner til sparekontoen
  • føre seg
    te seg, oppføre seg;
    fare fram
    • ho fører seg med ære;
    • eg har alltid blitt lært opp til å føre meg fint
Artikkelside

topplanterne

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

lanterne (1) i masta på eit fartøy
Artikkelside