Перейти до основного вмісту
Доступність
ordbøkene.no, Cловник букмола та Словник нюношка

Розширений пошук

Простий пошук
Про розширений пошук
29 результатів

Словник нюношка 29 oppslagsord

radikal 1

іменник середній

Походження

av radikal (2

Значення та вживання

molekyl der ikkje alle bindingane (1 er i bruk og derfor ofte reagerer lett med andre atom eller molekyl
Приклад
  • radikal er ofte med i kjemiske reaksjonar;
  • teorien om at frie radikal er farlege for kroppen, er omdiskutert
Сторінка статті

radikal 2

прикметник

Походження

nylaging av latin radix ‘rot’, opphavleg ‘som når til røtene’

Значення та вживання

  1. om (venstreorientert) person: som vrakar og vil endre det systemet som er, eller det synet som rår;
    til skilnad frå konservativ og moderat (2)
    Приклад
    • eit radikalt syn på ekteskapet;
    • ho er aktiv i dei radikale miljøa
    • brukt som substantiv:
      • dei radikale var sterkt kritiske til religion
  2. Приклад
    • ei radikal endring;
    • situasjonen er ein radikalt annan i dag enn for ti år sidan
Сторінка статті

ultraradikal

прикметник

Значення та вживання

svært radikal (2, 1) i politisk syn
Приклад
  • eit ultraradikalt parti
Сторінка статті

venstreside

іменник жіночий

Значення та вживання

  1. ofte i bunden form eintal: venstre side av noko
    Приклад
    • venstresida av vegen;
    • venstresida i forsvaret svikta
  2. radikal del eller fløy i eit parti, ein organisasjon eller liknande
    Приклад
    • høyre til på venstresida;
    • ei samla venstreside;
    • venstresida i LO
Сторінка статті

venstrefløy

іменник жіночий

Значення та вживання

radikal gruppering i eit politisk parti;
jamfør fløy (3)
Приклад
  • venstrefløya i Arbeidarpartiet
Сторінка статті

venstre 3

прикметник

Походження

norrønt vinstri; samanheng med ven (1

Значення та вживання

  1. som ligg på den sida, i den leia som hjartet normalt er;
    Приклад
    • venstre handa;
    • andre gata til venstre;
    • gå til venstre;
    • på venstre sida av vegen;
    • ha vondt i venstre sida;
    • huset ligg på venstre handa
  2. som ligg i venstre halvdel av eit område eller eit synsfelt
    Приклад
    • køyre på ventre side av vegen;
    • huset til venstre;
    • venstre back
  3. i politikk: radikal (2, 1)
    Приклад
    • venstre fløy av partiet
  4. brukt som substantiv: slag med venstre hand
    Приклад
    • få seg ein rett venstre på haka

Фіксовані вирази

  • ekteskap til venstre hand
    ekteskap mellom ein fyrste og ei kvinne av lågare rang der kvinna (og barna) ikkje får arverett;
    morganatisk ekteskap
  • gjere venstre om
    i politikk: vende seg mot venstre
Сторінка статті

raud

прикметник

Походження

norrønt rauðr, samanheng med latin ruber; jamfør rubin

Значення та вживання

  1. som har ein farge som blod (og som ligg mellom oransje og fiolett i fargespekteret)
    Приклад
    • raude roser;
    • vere raud og frisk i kinna;
    • eit raudt hus
  2. politisk radikal;
    Приклад
    • politisk er han temmeleg raud

Фіксовані вирази

  • den raude hanen gjel
    det brenn;
    det er brann
    • brannvernet har plikt til å rykkje ut når den raude hanen gjel
  • ikkje ha eit raudt øre
    vere heilt blakk
  • på raude rappen
    med ein gong;
    på flygande flekken
  • raud dag
    dag som er markert med raud skrift i kalender;
    fridag
  • raud lykt
    • lykt med raudt glas som blir tend (ved inngangen til ein sal) når billettane til ei framsyning eller ein konsert er utselde
    • fullt hus (1)
      • stykket vart vist kveld etter kveld for raude lykter
  • raud strek
    • raudfarga strek som markerer feil i ein tekst
      • få mange raude strekar
    • grense mellom det som er akseptabelt og det som er uakseptabelt
      • foreldre må setje nokre raude strekar for barna
  • raud tråd
    berande idé, hovudtema
    • gå som ein raud tråd gjennom boka
  • raude gardar
    • avdelingar av væpna kommunistar som har spela ei rolle under uro og revolusjonar i fleire europeiske land
    • ungdomsgrupper som skulle gjennomføre kulturrevolusjonen i Kina 1966–68
  • raude hundar
    barnesjukdom med raudt utslett;
    Rubella
  • raude tal
    tal som syner underskot i rekneskapen for ein driftsperiode
  • raudt kort
    • i idrett: kort som domar viser til utøvar som blir utvist frå tevling eller kamp
    • motseiing, innvending
      • fleire av debattantane burde ha fått raudt kort
  • raudt lys
    • stoppsignal (1)
      • få bot for å køyre på raudt lys
    • det å seie eller få nei til noko;
      avslag (2)
      • regjering gav raudt lys for avgifta;
      • dei fekk raudt lys for prosjektet
  • verke som ein raud klut
    vere årsak til sinne
Сторінка статті

progressiv

прикметник

Походження

frå fransk; av latin progressus ‘framsteg’

Значення та вживання

  1. framstegsvenleg, reformvenleg;
    motsett reaksjonær
    Приклад
    • dei progressive kreftene i samfunnet;
    • ei progressiv haldning
  2. som aukar jamt, stendig stigande

Фіксовані вирази

  • progressiv skatt
    det at skatteprosenten stig med inntekta;
    jamfør progresjon (2)
Сторінка статті

kjønnskvotering

іменник жіночий

Значення та вживання

fordeling på grunnlag av kjønn (2) for å få ei jamnare fordeling mellom kvinner og menn, til dømes ved tilsetjingar, inntak til utdanningsinstitusjonar og liknande

Фіксовані вирази

  • moderat kjønnskvotering
    det at det eine kjønnet får fortrinn under elles like vilkår
  • radikal kjønnskvotering
    det at det kjønnet som er underrepresentert, blir føretrekt sjølv om personar frå det andre kjønnet ut frå andre utvalskriterium skulle gått framfor
Сторінка статті

venstrevriding

іменник жіночий

Значення та вживання

i politikk: omlegging i radikal lei;
Приклад
  • bli skulda for venstrevriding
Сторінка статті