Перейти до основного вмісту
Доступність
ordbøkene.no, Cловник букмола та Словник нюношка

Розширений пошук

Простий пошук
Про розширений пошук
401 результатів

Словник нюношка 401 oppslagsord

politisk

прикметник

Значення та вживання

som gjeld politikk
Приклад
  • eit politisk parti;
  • prisane er eit politisk spørsmål
  • brukt som adverb:
    • vere politisk interessert;
    • ei politisk medviten kvinne

Фіксовані вирази

  • politisk fange
    person som er fengsla på grunn av politisk overtyding eller (påstått) politisk verksemd
  • politisk geografi
    lære om statar, makttilhøve og politiske einingar
  • politisk korrekt
    som samsvarer med rådande oppfatningar
Сторінка статті

fri 2

прикметник

Походження

av lågtysk vri

Значення та вживання

  1. om person, stat eller styre: som har eller gjev fulle politiske rettar
    Приклад
    • frie borgarar;
    • innbyggjarane er frie;
    • landet har ein fri riksskipnad;
    • den frie verda;
    • frie val
  2. politisk sjølvstyrt;
    uavhengig
    Приклад
    • eit fritt land;
    • eitt fritt folk;
    • den frie pressa
  3. verna av lova;
    trygg for åtak
    Приклад
    • ha fritt leide
  4. ikkje innesperra eller i fangenskap
    Приклад
    • på fri fot
    • brukt som adverb
      • sleppe fri;
      • setje nokon fri
  5. utan stengsel eller hinder (for ferdsel, rørsle, sikt eller liknande)
    Приклад
    • fritt armslag;
    • fritt farvatn;
    • fri bane;
    • fritt utsyn;
    • på fri mark;
    • i Guds frie natur
    • brukt som adverb
      • puste fritt;
      • vekse fritt;
      • falle fritt;
      • garden ligg fritt til
  6. ikkje kontrollert eller regulert (av det offentlege);
    tillaten for alle;
    Приклад
    • fri konkurranse;
    • den frie marknaden;
    • fritt fiske;
    • fritt tilgjenge;
    • fritt ord
  7. ikkje strengt bunden til reglar, mønster, førebilete eller liknande;
    Приклад
    • fri oppseding;
    • fri rytme;
    • fri assosiasjon;
    • fri fantasi;
    • fri kjærleik
    • brukt som adverb
      • fritt omsett etter tysk
  8. utan særleg påverknad eller omsyn av noko slag;
    Приклад
    • ha fritt val;
    • av fri vilje;
    • den frie viljen;
    • på fritt grunnlag;
    • fri utvikling
    • brukt som adverb
      • kunne velje fritt;
      • stille nokon fritt;
      • stå heilt fritt
  9. utan særleg tvang, restriksjonar eller liknande
    Приклад
    • leve eit fritt liv
    • brukt som adverb
      • ha det fritt på jobben
  10. lausriven frå band, plikter, ansvar og liknande
    Приклад
    • kjenne seg fri som fuglen;
    • vere fri og frank
  11. trygg, open og direkte;
    Приклад
    • ha eit fritt blikk;
    • føre eit fritt språk;
    • det rådde ein fri tone i laget;
    • vere fri av seg;
    • får eg vere så fri å …
    • brukt som adverb
      • dette meiner eg fritt;
      • snakke fritt ut
  12. som har (mellombels) fritak frå arbeid, skule eller andre plikter;
    friteken, unnateken
    Приклад
    • ta seg fri frå skulen;
    • ha fri frå jobben;
    • eg vil be meg fri;
    • sleppe fri frå militæret
  13. som unngår;
    som er spart for;
    Приклад
    • gå fri all sut;
    • fri for angst;
    • bli fri sjukdomen
  14. ikkje skyldig eller innblanda;
    jamfør frikjenne
    Приклад
    • kjenne nokon fri;
    • dømme nokon fri
  15. som er utan;
    Приклад
    • vere fri for mat;
    • det er fritt for mus no;
    • boka er fri for humor
  16. brukt som etterledd i samansetningar: utan fare for;
    trygg, sikker
  17. Приклад
    • fri kost og losji;
    • fri skyss
    • brukt som adverb
      • få boka fritt tilsend
  18. i fysikk og kjemi: som ikkje er bunden til noko;
    ikkje i sambinding
    Приклад
    • frie elektron;
    • fri energi

Фіксовані вирази

  • det er ikkje fritt for
    ein kan ikkje nekte for
    • det er ikkje fritt for at det breier seg ein viss skepsis
  • frie hender
    full handlefridom
    • ho fekk frie hender til å lage ein ny radioserie
  • fritt fall
    • fall som ikkje blir hindra av mekanisk motstand
    • rask og kraftig nedgang i verdi, prestisje eller liknande
      • verdsøkonomien var i fritt fall
  • gå fri
    sleppe straff;
    sleppe unna
  • ha ryggen fri
    • vere sikra mot kritikk og åtak fordi ein handla etter reglane eller på andre måtar har gardert seg
    • vere sikra mot fysisk angrep bakfrå
  • i det fri
    utandørs
    • frukost i det fri
  • ikkje vere fri for
    måtte vedgå at nokon er eller gjer det som er nemnt
    • han er ikkje fri for å vere tjuvaktig
Сторінка статті

tøvêr, tøver, tøyvêr, tøyver

іменник середній

Походження

av tø (2

Значення та вживання

  1. Приклад
    • kulda gjekk over i tøvêr
  2. i overført tyding: lettare (politisk) stemning
    Приклад
    • det har kome eit tøvêr i politikken
Сторінка статті

tortur

іменник чоловічий

Походження

frå mellomalderlatin av torquere ‘dreie, pine’

Значення та вживання

  1. fysisk eller psykisk mishandling for å tvinge nokon til å tilstå, gje viktige opplysningar eller liknande
    Приклад
    • fangen tilstod under tortur;
    • tortur vart innført i Noreg i 1687 og avskaffa i 1814;
    • tortur og politisk undertrykking heng saman
  2. i overført tyding: (åndeleg) pine eller plage
    Приклад
    • synginga er reine torturen å høyre på
Сторінка статті

tornerosesøvn, tornerosesvevn

іменник чоловічий

Походження

etter namnet Tornerose, eventyrprinsesse som sov i 100 år; frå tysk Dornröschen

Значення та вживання

sorglaust, isolert tilvære, utan kontakt med omverda eller utviklinga
Приклад
  • anlegget vekte bygda or tornerosesøvnen;
  • ein politisk tornerosesøvn
Сторінка статті

torgmøte

іменник середній

Значення та вживання

politisk eller religiøst møte halde på eit torg (1) eller ein annan open plass
Сторінка статті

sprengstoff

іменник середній

Значення та вживання

  1. kjemisk stoff som ein ved ytre påverknad kan få til å eksplodere
    Приклад
    • høgeksplosivt sprengstoff
  2. i overført tyding: ømtolig emne;
    oppsiktsvekkjande stoff (3)
    Приклад
    • det var ein god del politisk sprengstoff i dette framlegget
Сторінка статті

strateg

іменник чоловічий

Походження

frå gresk ‘hærførar’, av stratos ‘hær’

Значення та вживання

person som er dugande i strategi
Приклад
  • ein politisk strateg;
  • ein strateg på fotballbana
Сторінка статті

storleik

іменник чоловічий

Походження

norrønt stórleikr

Значення та вживання

  1. det å vere (så eller så) stor
    Приклад
    • dyret var på storleik med ein kalv;
    • ei teikning i naturleg storleik;
    • storleiken på summane;
    • bruke dress i storleik 50
  2. noko som kan målast og uttrykkjast med tal
    Приклад
    • kommensurable storleikar;
    • inkommensurable storleikar;
    • rekne med ukjende storleikar
  3. kjend person
    Приклад
    • vere ein politisk storleik
Сторінка статті

sjakktrekk

іменник середній

Значення та вживання

  1. det å flytte ei brikke i sjakk
  2. i overført tyding: nøye taktisk handling
    Приклад
    • eit politisk sjakktrekk
Сторінка статті